De Eén-soap Thuis besloot met zijn personage Franky Bomans het transgenderthema meer bespreekbaar te maken. Hij werd een zij, Kaat Bomans. De rol wordt vertolkt door… juist ja: een vrouw. Hoe komt het toch dat transgenderrollen bijna nooit door een transacteur vertolkt worden?
‘Franky!’
– ‘Dag ma. ’t Is Kaat, ma.’
Woensdagavond keken zo’n 1.189.000 mensen naar de Thuis-aflevering waarin een uit haar lood geslagen Simonneke voor het eerst haar zoon Franky zag als transvrouw Kaat. Ze liet daarbij, voor de verandering, haar tranen de vrije loop.
‘Het wordt steeds moeilijker om eigen projecten te combineren met Thuis‘, vertelde acteur Jef Hoogmartens over zijn vertrek uit de Eén-soap. De makers van het programma besloten dat de nieuwe – en ondertussen vierde – versie van Franky Bomans er best helemaal anders mocht uitzien. Actrice Leen Dendievel maakte bijgevolg haar opwachting als de transgender Kaat Bomans. Hiermee maakt de reeks een belangrijk statement voor de transgendergemeenschap.
Op sociale media werden na de aflevering verschillende standpunten ingenomen over de casting van Kaat ‘Franky’ Bomans. Van ‘ongeloofwaardig’ over ‘gemiste kans om transgender te laten acteren’ tot ‘het gaat het thema goed in de verf zetten’.
Lelijke eendje
Petra De Sutter, hoogleraar gynaecologie aan de Universiteit Gent en bovendien zelf transgender, deelde mee dat het niet uitmaakt wie nu juist de rol van Kaat zou vertolken. Dat de transgenderthematiek in Thuis wordt opgenomen, vindt ze op zich veel belangrijker. ‘Ik vind het zelfs goed dat ze voor een vrouw kiezen. Ik onthoud vooral dat er nu in veel Vlaamse gezinnen gepraat wordt over geslachtsverandering’, vertelde De Sutter aan Dag Allemaal.
Schrijfster en transgender Fran Bambust – ooit zelf Franky – was het niet eens met de mening van De Sutter. In Story reageerde ze teleurgesteld: ‘Ik vind het positief dat een transgender een plaats krijgt in een druk bekeken soap, maar het gaat veel te snel. Het sprookje van de perfect geslaagde operatie wordt in Thuis nu te fel bejubeld. Het lelijke eendje Franky transformeert in de mooie zwaan Kaat. Zo is het helaas niet altijd.’
‘Je verdient geen award voor het neerzetten van een transvrouw, want je bent een man.’
Het is niet de eerste keer dat de vertolking van een transgender door een man of vrouw voor enige verontwaardiging zorgt. Tijdens het Internationale Filmfestival van Santa Barbara werd Jared Leto toegeschreeuwd door een vrouw uit het publiek. Hij werd gelauwerd voor zijn rol als hiv-positieve transvrouw in Dallas Buyers Club, maar dat bleek niet naar de zin van de vrouw te zijn.
‘Transmisogynie verdient geen award’, klonk het vanuit de zaal. Op Leto’s vraag wat de vrouw wilde zeggen, riep ze het volgende: ‘Je verdient geen award voor het neerzetten van een transvrouw, want je bent een man.’ De acteur besloot het daar niet bij te laten. ‘Omdat ik een man ben verdien ik het niet om die rol te spelen?’ repliceerde Leto. ‘Dus jij zou een homo of lesbienne ook geen heterorol laten spelen?’ Een respons die bij het overige publiek op applaus onthaald werd. Later dat jaar zou Leto voor zijn acteerprestatie de Oscar voor Beste Mannelijke Bijrol in de wacht slepen. Opnieuw onenigheid over de al dan niet terechte casting.
Talentenpoel
‘In de filmindustrie is er op dit moment een probleem: er is een grote poel vol talent aan transacteurs, maar de toegang tot rollen is beperkt’, vertelde The Danish Girl-regisseur Tom Hooper in The Guardian. ‘Die toegang is noodzakelijk.’ Daarbij ontweek hij de kritiek die de film eerder kreeg wegens het casten van niet-transacteur Eddie Redmayne voor de rol van ’s werelds eerste transvrouw Lili Elbe. ‘In twee derde van de film is Lili nog een man en dat speelde mee in de beslissing.’ Voor scènes in Londen, Kopenhagen en Brussel werden wel zo’n 40 à 50 transacteurs ingehuurd. ‘Ik ben blij dat we dat bereikt hebben, maar ik ben zeker dat er nog meer te doen is’, predikte Hooper.
Een internationale succesreeks die aantoonde dat het wel degelijk kan om een transactrice te laten meespelen is bijvoorbeeld Orange is the new black. Laverne Cox was voor haar rol als Sophia Burset de eerste transgender die genomineerd werd voor een Emmy Award in de categorie van beste acteerprestatie.
Het blijft een moeilijke kwestie. Wanneer transgenderrollen zich aanbieden, zijn het nog steeds vaak cisgenderacteurs – mannen of vrouwen waarvan de seksuele identiteit overeenstemt met de biologische – die met de personages gaan lopen. En waarom zouden transacteurs überhaupt enkel een transgender kunnen spelen? Op deze manier komen transacteurs niet aan bod, waardoor ze geen bekendheid kunnen verwerven. Een vicieuze cirkel die niet opgelost lijkt te geraken en waaraan vele film- en televisieproducenten ter wereld voorlopig schuldig blijven. Ook in ons kleine Belgenland. Nergens beter dan thuis?
Jorik Leemans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier