Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

© .
Kristof Dalle Journalist

Als Black Mirror goed is, hoort het bij het beste van Netflix. Maar eerlijk is eerlijk: dat is het niet altijd. Voor wie niet weet waar te beginnen: de tien beste episodes van Charlie Brookers donkere anthologieserie, netjes gerangschikt door een panel met daarin Tabula Rasa-scenariste Malin-Sarah Gozin, Generatie B-schrijver Joost Vandecasteele en wetenschapscommunicator Lieven Scheire.

10. ARKANGEL

Seizoen 4, aflevering 2

Kortweg: hoogtechnologische helikopterouders.

Premisse: nadat Marie haar driejarige dochter Sara heel even kwijtraakt in het park, laat ze bij haar een experimentele Arkangelchip injecteren. Zo kan ze haar spruit niet alleen volgen, maar ook zien wat zij ziet en bovendien ‘stressende beelden’ blurren.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: Maries zeer overtuigende oerschreeuw in de slotscène? Actrice Rosemarie DeWitt gaf later toe dat die zo intens was omdat de scène een dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen werd opgenomen.

Lieven Scheire: Mocht ik de afleveringen rangschikken volgens het aantal minuten dat je na afloop in de verte blijft staren, dan was Arkangel nog hoger geëindigd. Elke ouder worstelt nu eenmaal met de vraag: waar stopt bescherming en waar begint Big Brother? Het is niet verkeerd om altijd te willen weten waar je vijfjarige uithangt, maar dat ligt net iets anders als je kind vijftien is. Een Arkangelchip is niet voor meteen, maar je had bijvoorbeeld wel al kinderhorloges met een gps-tracker én een microfoon. Zo kon je de gesprekken van je kind volgen, maar ook horen waarover de ouders van zijn speelkameraadje het hadden. Ondertussen zijn die verboden.


9. NOSEDIVE

Seizoen 3, aflevering 1

Kortweg: vijf sterren of uw leven!

Premisse: in een nepwereld vol pasteltinten bepaalt je score op social media ook je socio-economische status, wat nagenoeg elke oprechte interactie in de kiem smoort. Lacey – een verdienstelijke 4,2 op 5 – loopt op eieren om toch maar op te klimmen tot het 4,5-kruim.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: Netflix lanceerde in 2016 ter promotie van de serie een eigen Rate Me-app. Geestig. Minder geestig: China liet weten dat het met Zhima Credit (of Sesame Credit) tegen 2020 een soortgelijk systeem wil opzetten. Wie hoog scoort, krijgt bijvoorbeeld vlotter een lening of meer aandacht op Baihe, China’s grootste datingapp.

Malin-Sarah Gozin: Love stories vormen de rode draad door mijn persoonlijke top tien, en dit is er een. Of toch een soort liefdesverhaal. Want iedereen wil graag gezien worden en likes verzamelen, toch? Brooker trekt de lijn door en vraagt zich af wat er zou gebeuren als je jouw hele maatschappij daarop baseert en je zo in een kastensysteem genre Brave New World terechtkomt, waar jouw mogelijkheden in het leven beperkt blijven tot het aantal likes dat je genereert. Een zeer interessante denkoefening over de hunker naar populariteit op Instagram en Facebook. Dit is zo’n aflevering die nog twee dagen door mijn hoofd is blijven spoken.


8. METALHEAD

Seizoen 4, aflevering 5

Kortweg: robothonden in zwart-wit en een bang, bang saapjen.

Premisse: in een postapocalyptische woestenij probeert een vrouw te ontsnappen aan robothonden.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: de witte teddybeer aan het einde lijkt te verwijzen naar nummer zes in deze lijst, maar is in feite een gele knuffel, gefilmd in zwart-wit. Flauw? Wees gewoon blij dat hier niet staat: ‘China wil tegen 2020 eerste moordende robothond ontwikkelen.’

Lieven Scheire: Wie louter selecteert op scenario en plotontwikkeling, laat deze beter links liggen. In wezen is Metalhead gewoon een tranche de vie met een nogal dystopische insteek. Maar Brooker had me vanaf de eerste minuut bij het nekvel. De CGI is indrukwekkend, en ik heb veertig minuten met de daver op het lijf gezeten door dat dreigende achtervolgingssfeertje. Robothonden die in een apocalyptische setting op de laatste mensen jagen, is bovendien verre van onmogelijk. Als alles gigantisch tegenzit, zou dat over twintig jaar al kunnen bestaan. De technologie is er, denk aan de BigDog van Boston Dynamics. Het is alleen nog de vraag hoe de mens die zal inzetten. Is de kans groter dat we een tweevoetige hulprobot ontwikkelen die ons het leven makkelijker maakt? Ja. Maar bijster spannend is dat natuurlijk niet.


7. BE RIGHT BACK

Seizoen 2, aflevering 1

Kortweg: AI-seance.

Premisse: wanneer haar vriend Ash overlijdt, gebruikt Martha een chatbot om verder met hem te blijven communiceren, met behulp van artificial intelligence en op basis van zijn socialmediaprofiel.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: Eugenia Kuyda, een van de oprichters van Luka, de ontwikkelaar van chatbots zoals Replika, creëerde in 2016 al een memorial chatbot voor een overleden vriend, op basis van diens Telegramberichten. Of u Charlie Brooker nu een visionair vindt of niet, geef toe dat het enigszins geruststellend was toen hij vorig jaar zei: ‘Er komt geen kernoorlog met Noord-Korea. Heb ik net beslist.’

Lieven Scheire: Be Right Back moet het vooral hebben van het fantastische acteerwerk, maar ik beoordeel afleveringen ook op waarschijnlijkheid. Terwijl een conversatierobot die iemand perfect imiteert zeer geloofwaardig is, is het uploaden van dat ‘bewustzijn’ naar een artificieel lichaam, wat later in die episode gebeurt, dat al een pak minder. Ik wil ver meegaan in de suspension of disbelief, maar het mag niet afglijden naar scifi-onzin. (lacht) Denk ook aan USS Callister in het vierde seizoen, waarin ze herinneringen uit DNA halen: sorry, maar dat zal dus nooit kunnen. Een kopie maken van je hele bewustzijn kan over enkele generaties wel mogelijk zijn met behulp van een brain-computerinterface, maar op basis van DNA? Dat is een gigantische afknapper.


6. WHITE BEAR

Seizoen 2, aflevering 2

Kortweg: penitentiair Bobbejaanland.

Premisse: Victoria wordt wakker zonder geheugen. Iedereen rondom haar lijkt gecontroleerd te worden door een signaal dat van hun smartphone afstraalt en hen apathisch maakt. Wanneer ze het signaal probeert uit te schakelen, wordt ze opgejaagd door een bende sadistische jagers.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: White Bear speelde zich aanvankelijk af in een generisch postapocalyptisch landschap. Brooker bedacht de nogal cruciale pretparktwist min of meer ter plekke.

Joost Vandecasteele: White Bear is een schaamteloos angstaanjagende combinatie van scifi en horror, het kleeft zo dicht tegen je huid. Je voelt de hand van een scenarist die zijn eigen visie een paar decennia heeft uitgepuurd en geperfectioneerd. Tegelijk ben ik altijd al gefascineerd geweest door pretparken en kuddegedrag. De basisstelling van Black Mirror is doorgaans: technologie is fantastisch, jammer genoeg is er de mens. Die vindt altijd wel een manier om het te verknallen. Brooker kiest hier ook voluit voor uitgewerkte personages. In andere afleveringen worden die eerder gebruikt om een idee te belichamen.


5. ENTIRE HISTORY OF YOU

Seizoen 1, aflevering 3

Kortweg: er valt veel te zeggen voor onwetendheid.

Premisse: in de nabije toekomst heeft iedereen een grain achter zijn oor steken, een apparaatje waarmee elke herinnering haarscherp opnieuw kan afgespeeld worden. Ideaal voor introspectieve momenten of om discussies te beslechten, nogal confronterend voor wie wil achterhalen of zijn partner al dan niet is vreemdgegaan.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: halverwege 2016 patenteerde Sony een intelligente contactlens die videobeelden kan maken, opslaan en afspelen.

Lieven Scheire: de eerste aflevering die ik zag, en ik was meteen verkocht. Entire History of You heeft ook precies wat ik verwacht van Black Mirror: het hoogtechnologische aspect stuwt de plot wel voort, maar is niet allesbepalend. Het is eigenlijk een kortfilm rond wantrouwen in een relatie, waar technologie hooguit een frisse toets aan geeft. Heel veel sciencefictionschrijvers maken de denkfout dat als iets zich in de toekomst afspeelt, dat ook betekent dat ons hele leven veranderd zal zijn. Black Mirror is eerder Het leven zoals het is, maar dan met een technologische twist.


4. FIFTEEN MILLION MERITS

Seizoen 1, aflevering 2

Kortweg: een verontrustendste talentenjacht zonder Niels Destadsbader.

Premisse: in een afgesloten complex waar mensen – zeg maar: slaven – ’s nachts in kleine, uit reclameschermen opgetrokken hokken slapen en overdag moeten fietsen om energie op te wekken en zo merits te verdienen, zoekt Bing naar iets echts. Wanneer hij smoorverliefd wordt op aspirant-zangeres Abi, schenkt hij haar vijftien miljoen merits, zijn hele kapitaal, zodat ze kan deelnemen aan de talentenjacht die ongeveer de enige manier is om uit de slavernij te ontsnappen.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: Fifteen Million Merits ging in 2011 in première op dezelfde avond als de finale van The X Factor. Subtiel. En Daniel Kaluuya dingt met zijn hoofdrol in Get Out intussen mee naar een Oscar.

Malin-Sarah Gozin: opnieuw een liefdesverhaal, en dit is een hele mooie: een geut echte gevoelens in een verder zeer neppe en virtuele wereld. Het is niet waar Black Mirror meteen mee geassocieerd wordt, maar met zijn liefdesverhalen slaat Brooker altijd de nagel op de kop. Tegelijk hou ik heel erg van de kleine boodschappen in de serie. Hier leven zijn hoofdpersonages in een wereld waar ze zich repetitief de pleuris werken voor credits waarmee ze ‘iets leuks’ kunnen kopen om toch nog enig plezier uit hun leven te halen. All work and no play. In wezen niet eens zo’n gigantische uitvergroting van de prestatiegerichte maatschappij waarin we leven en waarin we vaak vergéten te leven.


3. NATIONAL ANTHEM

Seizoen 1, aflevering 1

Kortweg: u kijkt toch ook?

Premisse: de Britse prinses Susannah wordt ontvoerd. De kidnapper hoeft geen losgeld, maar eist dat de premier in een live uitzending seks heeft met een levende zeug.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: vier jaar na deze aflevering werd de toenmalige Britse eerste minister David Cameron er al dan niet valselijk van beschuldigd dat hij als student zijn jeune premier in een varkenskop zou hebben gestoken.

Malin-Sarah Gozin: fris, straf en ongelooflijk gedurfd. Mijn eerste kennismaking met de reeks, en ik werd meteen omvergeblazen. Ik stel bovendien vast dat ik alle latere afleveringen ook afweeg tegen de impact die National Anthem op me had. Zachtjesaan verlegde Brooker zijn focus meer naar futuristische technologie, maar initieel was Black Mirror – die spiegel van onze uitgeschakelde smartphone- en laptopschermen – een commentaar op ons mediagebruik en hoe bijvoorbeeld tv gedreven wordt door wat het publiek wil.

National Anthem moet het van een moreel dilemma hebben en niet van een technologische plottwist, vandaar waarschijnlijk de aantrekkingskracht. Een waanzinnige insteek, een mop bijna, die zo bloedernstig uitgepuurd wordt: wat doet dat met die leider, met zijn gezin, met het publiek – willen ze die live uitzending bekijken of niet? – en wat als jij morgen een leven kunt redden door aan de slag te gaan met een varken? Met deze aflevering toonde Brooker meteen dat hij ballen had.


2. WHITE CHRISTMAS

Kerstspecial 2014

Kortweg: ‘Hoe deprimerend kunnen we een kerstspecial maken?’

Premisse: Matt (Jon Hamm uit Mad Men) en Joe (Rafe Spall) zitten al jaren samen in een blokhut en raken op kerstavond voor het eerst echt aan de praat. Voor ze daar terechtkwamen, werkte Matt met de cookietechnologie (die exacte bewustzijnskopieën mogelijk maakt) en kluste hij bij als datingcoach voor stumpers, met behulp van Z-ogen (augmented reality-ogen). Joe werd dan weer geblokt door zijn vriendin – letterlijk: hij ziet enkel nog een grijs silhouet in de plaats van zijn vriendin – via die Z-ogentechnologie.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: als u nog een reden zoekt om de special te herbekijken: er zitten easter eggs in verstopt die naar alle voorgaande afleveringen verwijzen.

Joost Vandecasteele: Jon Hamm: top. Het idee van een Black Mirror-kerstspecial op zich: zeer fijn gevonden. En het idee dat mensen voor eeuwig geblokkeerd kunnen worden voor anderen door die Z-ogen: héél angstaanjagend. Net als die cookies, die later ook in andere afleveringen gebruikt worden. Ook in Black Museum, van seizoen vier, vervlecht Brooker drie kortere verhalen met elkaar, maar ik vind White Christmas toch beter geslaagd. Al kan Brooker werkelijk niets fout doen in mijn ogen: zelfs al zou blijken dat hij en James Cooke beste vrienden zijn, dan nog blijf ik fan.


1. SHUT UP AND DANCE

Seizoen 3, aflevering 3

Kortweg: hangt er nu nóg geen sticker over uw webcam?

Premisse: een hacker filmt de masturberende tiener Kenny via zijn webcam en chanteert hem later. Kenny – en andere gedupeerden met hem – moet gehoorzaam een rist opdrachten uitvoeren. Koerier spelen, een overval plegen, een gevecht op leven en dood leveren, u kent dat wel.

Dit zijn de beste 10 afleveringen van Black Mirror (en nee, San Junipero zit er niet bij)

Goed om te weten: Kenny wordt neergezet door Alex Lawther ofte James uit Netflix-dweepserie The End of the F***ing World. U kunt dus niet anders dan ook Black Mirror de beste reeks ooit vinden, en ze evenzeer passief-agressief aanraden aan al uw vrienden.

Joost Vandecasteele: Rauw, visceraal, gedurfd, angstaanjagend en zeer, zeer spannend. Black Mirror is zelden opbeurend, maar dit is grimmiger dan grimmig. Het derde seizoen was het eerste in opdracht van Netflix (en niet langer voor Channel 4, nvdr.), met bijbehorende budgetverhoging, maar in Shut Up and Dance toont Charlie Brooker dat hij dat geld helemaal niet nodig had. Die lowbudgetlook zorgt zelfs voor meer geloofwaardigheid.

Wat ook meespeelt, is het besef dat deze episode, of White Bear(zie nummer zes, nvdr.), gewoon niet gemaakt kan worden in Vlaanderen, waar alles warm en hoopvol moet zijn. Het is jaloersmakend gedurfde tv. Nu goed, alles wat Brooker aflevert, maakt me ziek van jaloezie. Ik ben drie dagen niet uit bed gekomen omdat ik over die top tien moest nadenken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content