‘Die antiwerkvibe op socials: ik vind dat decadent en wereldvreemd’

Paul Baeten, schrijver van onder meer Wanderland, Straus Park, de nieuwe novelle Een smerig dier en de tv-reeks Over water, duikt elke week in de populaire cultuur.

Voor ik ervan beticht word een hardwerkende Vlaming of een soortgelijke levensvorm te zijn die Kings of Leon goed vindt en een abonnement op Planckendael heeft, wil ik graag benadrukken dat ik au fond lui ben en liefst van al aan een oceaan zou liggen chillen in temperaturen tussen de 23 en 28,5 graden.

Dat ik intussen, erg tot mijn eigen verbazing, voortdurend aan het werk blijk te zijn, was dus nooit het plan. Sorry, vader en moeder, ik heb echt geprobeerd om het slechter te doen!

De laatste maanden zie ik steeds meer memes, tweets, podcasts en columns tegen veel werken. Of alleszins: voor minder werken. Iedereen mag van mij luiheid en uitstelgedrag rationaliseren en in memes en posts gieten. Maar dat dit vaak wordt verpakt als een reactie op ‘het kapitalisme’, vind ik gek en ook een beetje wrang.

Het achterliggende idee lijkt namelijk te zijn dat er een boze kracht bestaat die ons als werkbijen in het systeem doet overpresteren tot we nog net mogen doodvallen.

Mensen zijn nogal snel met het woord ‘slaven’, nou, laten we daar misschien niet te snel mee gooien, maar in de productie en distributie van ons systeem bestaan veel jobs die neerkomen op zuivere uitbuiting. Maar om de grootste economische sukkelaars te helpen moet je de big boys durven aan te pakken, en daarvoor heeft onze politieke klasse te veel macht uit handen gegeven. Kortom, bengel je onderaan, dan ben je gezien. Geen leuke kersttwist aan dat verhaal, geen warm gevoel, gewoon gezien.

En dat is wat me ergert aan die antiwerkvibe op socials. Mensen die daar via lange posts kunnen klagen, zijn niet de machtelozen in het systeem. Zij zijn veelal het type: we gaan koffie drinken uit een zichtbaar veel te grote tas en aan een scherm zitten want ik ben een dIgItAl NaTiVe, maar we zijn tegen ‘werk’ want er is ook nog zoiets als ‘leven’. Ik vind dat decadent en wereldvreemd. Dat is de moderne versie van het ennui aan het hof van Versailles. Sire, de elite verveelt zich.

De basisfout is de gelijkschakeling van werk aan kapitalisme. Het zijn mensen die geld belangrijk vinden die kapitalistisch zijn. En systemen die enkel bestaan om winst te optimaliseren. Maar werk kan ook zijn: een boomhut bouwen, je schoenen poetsen, iemand helpen verhuizen.

De vijand die hopelijk bedoeld wordt, is corporate cultuur. Of het nu om een kmo gaat of om bedrijven die groter zijn dan landen: de processen en vormen van interactie die ze opleggen, zijn niet voor mensen gemaakt. Wij zijn geen ‘wieltjes in het systeem’, wij zijn niet gemaakt om in die lege, gorte bedrijfstermen te praten, wij zijn niet gemaakt om variabelen in een proces te zijn. Dat is waarom mensen imploderen, dat is waarom depressie de nationale ziekte is, dat is waarom er bijna een half miljoen mensen langdurig thuis zitten.

Het zijn echt niet de uren per week waarmee we aan de slag moeten, maar wel heel dringend: met hoe we die uren invullen. Laat dat deze weken vooral zijn met elkaar op haast illegale wijze langdurig vast te pakken. We moeten blijkbaar toch allemaal dat virus eens krijgen. Dan maar liever zo.