De vrouw die Tabula Rasa bedacht: ‘Te weinig vrouwelijke hoofdrollen? Die vraag is voorbijgestreefd’

De eerste reacties op Tabula Rasa, woensdag in première gegaan op Film Fest Gent, zijn meer dan enthousiast. Het idee kwam van hoofdrolspeelster Veerle Baetens en showrunner Malin-Sarah Gozin. ‘Series worden een nieuwe manier van vertellen en komen op gelijke hoogte met de cinema.’

Wat als je de enige verdachte bent in een verdwijningszaak en het enige waarop je kan steunen, je geheugen, dienst weigert? Vanuit die vraag vertrekt de nieuwe één-reeks Tabula Rasa die gisteren voorgesteld werd aan het Belgische publiek op Film Fest Gent.

‘Zo’n serie die je er op Netflix op enkele avonden zou doorjagen’, schreef De Morgen. Op de site van VRT NWS gaf producer Helen Perquy aan dat er nu al buitenlandse interesse is voor de reeks. Met andere woorden, nog voor er één seconde van de serie op Eén is uitgezonden, gaat het al oerend hard.

Regisseurs Kaat Beels (Beau Séjour) en Jonas Govaerts (Welp) mochten dan ook aan de slag met veel schoon volk, zoals Stijn Van Opstal, Gene Bervoets, Hilde Van Mieghem, Natali Broods en Jeroen Perceval. Maar de echte ster is zonder twijfel Veerle Baetens, die ook meeschreef aan de reeks, samen met Christophe Dirickx en showrunner Malin-Sarah Gozin (Clan, Connie en Clyde).

GOZIN: De reeks gaat over de duistere krachten van ons geheugen, dat heel selectief is, en gaat in op de truken die ons brein met ons uithaalt, tot wat het in staat is om emotioneel te overleven, om iets te kunnen verwerken. Net zoals Mie dat noodgedwongen doet, is het soms beter om te vergeten, om alles uit te wissen en helemaal opnieuw te beginnen.

Maar het hoofdthema van Tabula Rasa is angst. De angst om te verliezen en te vergeten, de angst om de controle kwijt te raken over je mentale staat en wat dat met een mens kan doen.

Vooraf kende je Veerle Baetens niet, jullie samenwerking begon met een blind date.

GOZIN: Ik wist dat Veerle zelf mee wilde schrijven aan een reeks en ze iemand zocht om mee samen te werken. We speelden allebei al met enkele ideeën en hebben die toen aan elkaar gepitcht.

Zij wilde vooral een complex personage spelen met psychologische problemen. Ik had meteen door dat we moesten opletten met het soort personage dat we zouden ontwikkelen. Mocht Mie depressief geweest zijn, zou het al moeilijker zijn geweest om de afleveringen die volgen interessant te houden. De kijker heeft namelijk een actief personage nodig, ook al zit dat vast in zichzelf.

Vanwaar je fascinatie voor amnesie?

GOZIN: Ik heb het onderwerp nog nooit in een tv-reeks zien terugkomen, terwijl het gefundenes Fressen is om in een puzzelplot te integreren, en ik hou van puzzelen. De kijker moet zo zelf op zoek gaan naar wat er gebeurd is. Het is ook de perfecte aanleiding voor twisted plots, die anders lijken dan ze eigenlijk zijn en een heel verhaal in een nieuw perspectief plaatsen waardoor je opnieuw wil beginnen kijken. Dat is bij Tabula Rasa zeker het geval.

De reeks is gedraaid door twee regisseurs, Kaat Beels en Jonas Govaerts. Waar lag hun grootste uitdaging?

GOZIN: In onze fantasie, die hebben we echt de vrije loop gelaten tijdens het schrijfproces. Een voorbeeld daarvan zijn de terugkomende zandstormen.

Soms stond ik op de set met een bang hartje, terwijl ik mij afvroeg of een bepaalde scène zou lukken en hoe die op het scherm zou overkomen. Maar Kaat en Jonas hebben hun rol perfect vervuld. Dankzij hun knowhow – Jonas is bijvoorbeeld een wandelende filmencyclopedie – is het precies geworden wat ik ervan verwachtte en dat is fantastisch.

In thrillerseries komt de focus vaak op de rechercheurs of politiemensen te liggen. Jullie zetten alles in op Mie.

GOZIN: We wilden echt wegblijven van inspecteur Wolkers (Gene Bervoets), ook al is dat een belangrijk, menselijke uitgediept personage. Maar als kijker sta je echt in de schoenen van Mie. Je weet zo veel, of beter gezegd, zo weinig als zij. Het enige wat je krijgt, is wat zich in haar hoofd afspeelt, van flashbacks tot dromen. En confabulaties, zaken waarmee ze de gaten in haar herinnering vult en waarvan je je afvraagt welke echt zijn en welke verzonnen. We wilden niet op veilig spelen.

Zijn er vandaag te weinig sterke vrouwelijke hoofdrollen beschikbaar?

GOZIN: Omdat ik veel fictie kijk, zowel Vlaams als internationaal, vind ik dat die vraag nu voorbijgestreefd is. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Scandinavische fictie, zie je allemaal vrouwelijke hoofdpersonages.

Volgens mij zijn er nu meer vrouwelijke leads zijn dan mannelijke, maar misschien komen wij hier in Vlaanderen net uit een periode waarin het omgekeerd was. Ik vind het heel moeilijk om daarover te oordelen, omdat ik vanaf mijn eerste reeks Clan met vrouwelijke hoofdpersonages gewerkt heb, vijf zelfs, en in Connie en Clyde ook. Ik dacht toen ook dat mijn volgende reeks er één met een mannelijke hoofdrol zou zijn, maar toen kwam Veerle. (lacht)

Het is toch niet omdat er kwantitatief meer vrouwelijke hoofdrollen zijn dat die ook sterk of vernieuwend zijn?

GOZIN: Het is wel zo, Veerle zegt dat ook, dat actrices heel vaak een rol aangeboden krijgen waarbij ze de sidekick, vrouw of maîtresse van zijn. Daar zal zeker iets van aan zijn, maar het is niet zo dat ik nu speciaal een reeks ga bedenken met een vrouwelijk hoofdpersonage om een soort van tegengewicht te creëren.

Ik ben tevreden dat Tabula Rasa en mijn andere series steunen op sterke vrouwelijke personages, maar het is niet bewust. Ik neem mij altijd voor om in eerste instantie vanuit een interessant, complex karakter te vertrekken.

In het echte leven is ook niets zwart-wit. Wij zijn allemaal complexe mensen die zoekende zijn. Los van het feit of een personage man of vrouw is, is er een duidelijke evolutie aan de gang dat het niet langer perfect hoeft te zijn. Het zijn almaar vaker mensen met gebreken, mensen die hun best doen, maar toch niet slagen in missie. Dat vind ik veel interessanter, omdat je je dan als kijker ook kan herkennen in die non-perfectie en met personages geconfronteerd worden die met gelijkaardige problemen worstelen.

Vindt u dat televisieseries thuishoren op filmfestivals?

GOZIN: Ik vind dat zeer belangrijk. Je voelt het in het buitenland ook: series worden een nieuwe manier van vertellen en beginnen op dezelfde hoogte te komen als cinema. Steeds meer regisseurs en acteurs spelen zowel op het grote als op het kleine scherm. Het is dan ook fantastisch dat Film Fest Gent Tabula Rasa selecteerde. Het is een erkenning en bevestiging dat Vlaamse televisiefictie ook het niveau van cinema bereiken kan en dus aan het groeien is.

Willen jullie ook tabula rasa maken binnen de Vlaamse fictie?

GOZIN: Enerzijds nee, omdat dit niet iets is dat nooit eerder is getoond. Ik werkte in Clan bijvoorbeeld al met een gelijkaardige flashbackstructuur om de spanning op te bouwen. Anderszijds probeer ik met elk project een unicum te creëren qua genre en toon. Tabula Rasa is niet enkel een psychologische thriller, het is ook een diepmenselijk drama. Ik probeer elke keer te zoeken naar de perfecte mix van genres om mijn verhaal te vertellen. In dat opzicht is het wel altijd tabula rasa.