De dure geschiedenisles van Babylon Berlin: ‘We tasten weer in het duister’

Ook in haar tweede seizoen neemt de peperdure Duitse serie Babylon Berlin u mee door het decadente Berlijn aan de vooravond van het nazitijdperk. En daar kunt u best iets van opsteken, volgens de makers. ‘Net als tijdens het interbellum tasten we vandaag in het duister over wat op ons afkomt.’

Het tweede seizoen van Babylon Berlin – Duitse noir met de allures van een spionagethriller – telt opnieuw acht afleveringen. Ook die spelen zich af in het bruisende, politiek woelige Berlijn, in de lente van 1929 om precies te zijn, vier jaar voor Hitler er de plak zal zwaaien. De door de Eerste Wereldoorlog getraumatiseerde inspecteur Gereon Rath (Volker Bruch) is nog steeds de centrale held. Nadat hij van Keulen naar de zedenpolitie van Berlijn werd overgeplaatst om daar het netwerk achter een bdsm-film op te rollen, is hij samen met zijn collega Bruno en de arbeidersdochter Charlotte in een politiek complot verzeild geraakt. Intussen stoomt een uit de Sovjet-Unie afkomstige trein richting de hoofdstad. Hij bevat, naast een lading Russisch goud, ook genoeg gifgas om alle Berlijners van de kaart te vegen.

Het eerste en tweede seizoen van Babylon Berlin zijn losjes gebaseerd op Der nasse Fisch (2008), de eerste roman in de Gereon Rath-cyclus van Volker Kutscher, die zich afspeelt tussen 1929 en 1934. Intussen staat vast dat er een derde en vierde seizoen komen. Dat bevestigt ook coregisseur Achim von Borries, die voor de regie en het scenario van Babylon Berlin samenwerkte met Henk Handlogten en Tom Tykwer (de man achter Lola rennt en Sense8).

Achim Von Borries: De boeken en de serie zijn twee aparte planeten binnen hetzelfde universum. Wie ze leest om de serie volledig te snappen, zal dus van een koude kermis thuiskomen. (lacht)

Babylon Berlin werd aangekondigd als de duurste niet-Engelstalige reeks tot op heden. Dat moet wel voor extra druk zorgen.

Von Borries: Die superlatieven irriteren me mateloos. We moesten het Berlijn van het interbellum evoceren in een studio, inclusief de kostuums, auto’s en wapens van die tijd, en met de hulp van massa’s figuranten. Natuurlijk hangt daar een prijskaartje aan vast. Toch kost de serie maar een derde van pakweg Homeland en vergelijkbare Amerikaanse reeksen.

Wat fictie over de jaren twintig betreft, heeft Duitsland geen lange traditie. Er waren de musical Cabaret en Berlin Alexanderplatz, de serie van Rainer Werner Fassbinder, maar veel verder reikt het aanbod niet.

Von Borries: Terwijl er over het nazisme honderden films zijn gemaakt. De periode van de Weimarrepubliek heeft nooit echt deel uitgemaakt van het culturele erfgoed. Pas nu snappen we waarom dat bruisende interbellum zo interessant is. Omdat je zo leert waar het nazisme vandaan kwam.

Wat voor een stad was Berlijn in 1929?

Von Borries: Het was de culturele hoofdstad van Europa. Een magneet voor bohemiens, schrijvers, dichters, schilders, en tegelijk heel vuil en armtierig. Tussen WO II en de jaren negentig wilde niemand er nog komen, en veranderde de stad in een soort Schone Slaapster. Pas vandaag, meer dan tachtig jaar later, begint Berlijn weer de smeltkroes te worden die het toen was.

Het personage Charlotte Ritter, een onafhankelijke vrouw uit de arme buitenwijken die voor de Berlijnse politie gaat werken, lijkt erg actueel in tijden van #MeToo en #TimesUp.

Von Borries: Duitsland maakte na de capitulatie in 1918 een revolutie door. De oorlog was net voorbij. Mannen die hadden meegevochten, waren ofwel dood, ofwel fysiek en mentaal kreupel. Iemand moest de kost verdienen, en daarom gingen veel vrouwen werken. Maar ze ijverden ook voor gelijke rechten, voor stemrecht, voor een zitje in het parlement. Tot de nazi’s de klok abrupt terugdraaiden.

Is het überhaupt zinnig om politieke raakvlakken te zoeken tussen het Duitsland – en bij uitbreiding veel westerse landen – van toen en nu?

Von Borries: Toen we zo’n vijf jaar geleden begonnen aan de serie, was iedereen nog bezig over de economische crisis. Die was er in de jaren twintig ook. Vandaag valt de EU uit elkaar, ligt de Europese relatie met de VS op apegapen, woont er een psychopaat in het Witte Huis, stappen de Britten uit de EU en zetelen er extreemrechtse politici in het Duitse parlement. Alle zekerheden die we vroeger hadden zijn weg. Misschien is dat wel de grootste gelijkenis met de jaren twintig: dat ook wij in het duister tasten over wat op ons afkomt. En wellicht klopt het dat de geschiedenis zich herhaalt, ook al is het dan louter als een farce.