‘Cordon’ weer op tv in volle coronacrisis: ‘Misschien kan het mensen laten nadenken over de sociale impact’

De reeks Cordon wordt vanavond voor het eerst sinds lange tijd opnieuw uitgezonden op CAZ2. Met het coronavirus dat nu zelfs al oprukt tot in België, is de vergelijking met de serie snel gemaakt. Wij praatten met scenarist Carl Joos over zijn research voor de reeks, en de gelijkenissen tussen corona en Cordon.

Hoe heeft u de research voor de reeks destijds aangepakt?

CARL JOOS: De reeks is gebaseerd op twee artikels die ik las. Het eerste ging over een experiment in Rotterdam. Virologen deden een test om te zien hoeveel mutaties er nodig waren om een dodelijke vogelgriep te laten overspringen op mensen. Dat bleken er slechts drie te zijn.

Het andere artikel ging over het opkuisen van labodiepvriezers. Wanneer dat gebeurt, vragen ze aan andere labo’s of zij die virussen nog nodig hebben. Blijkt dat die virussen dan soms gewoon via een pakjesdienst als Fedex en niet via eigen kanalen werden verstuurd, omdat dat na een tijdje heel duur werd. Dat is natuurlijk gevaarlijk. Vanuit die artikels begon ik te denken over hoe groot de kans is dat zo’n virus uit zou breken en wat de reacties van de mensen in mijn straat zouden zijn.

We zijn daarna naar het Tropisch Instituut getrokken, waar we met heel wat onderzoekers in contact zijn gekomen en hen hebben overstelpt met onze vragen. Hoe verspreidt een virus zich? Gaat het door de lucht of niet? Hoe lang overleeft het virus zonder lichaamssappen? Het gemiddelde bleek een paar uur te zijn. Daar hebben we bijvoorbeeld ook rekening mee gehouden in de serie. Op basis van alle research hebben we een fictief virus gecreëerd, dat een optelsom was van een aantal virussen, vooral varianten van vogelgriep. Met een nadruk op fictief!

Waren uw contactpersonen tijdens de research er zich van bewust dat de reeks wel eens een reëel toekomstscenario zou kunnen zijn?

JOOS: De wetenschappers van het Tropisch Instituut waren zich zeer bewust van de mogelijke dreigingen die er waren, maar enkel op een wetenschappelijk niveau. Ze zijn ook constant bezig met dreigingsanalyses, virussen worden er gezien als een continu gevaar. Voor hen was de massale kweek van dieren in landen waar de wetgeving niet zo streng is, een van de grootste dreigingen toen.

Weet u ondertussen uit uw research wat er als eerste zou moeten gebeuren mocht België echt in gevaar komen door het coronavirus?

JOOS: Dat hangt er natuurlijk van af hoe het virus zich precies verspreidt en daar is nu nog te weinig over geweten. Het coronavirus is trouwens veel minder dodelijk dan het fictieve virus in onze serie. Wat ze wel gemeen hebben, is koorts. Visueel en auditief is dat gewoon interessanter dan hoesten en niezen.

Ziet u gelijkenissen tussen de reeks en de huidige situatie rond corona?

JOOS: Eerst en vooral is er het proberen optrekken van fysieke grenzen. Dat zien we nu bij corona ook terug bij de mensen op het cruiseschip Diamond Princess (enkele passagiers waren besmet waardoor iedereen voor twee weken op de boot moest blijven, nvdr.). Dat is vergelijkbaar met wat er in de serie gebeurt. Toen ik het nieuws over de boot hoorde dacht ik bij mezelf: de mensen die daarin zitten moeten toch gelijkaardige angsten hebben als de mensen die toen zogezegd in het cordon zaten.

Ook de impact van zo een virus op de economie viel me op. Het hele systeem kan vrij snel in elkaar storten. Je merkt daarnaast hoe moeilijk het wordt, als men een paar weken wacht om over het virus te communiceren en je dan nog moet achterhalen wie patiënt 0 is. Daar hebben we echt een verhaal rond gesponnen. Dat zijn allemaal pistes die we licht aangeraakt hebben in de serie en nu dus weer een belletje doen rinkelen.

In de reeks zien we dat er veel meer criminaliteit ontstaat eenmaal het virus is uitgebroken. Op wat is dat gebaseerd?

JOOS: Op het feit dat beschaving maar een dun laagje vernis is: als mensen in gevaar komen en de voorraad opraakt, zorgen ze eerst voor zichzelf. Zo las ik in een artikel dat als de elektriciteit een paar nachten zou uitvallen, er wetteloosheid zou ontstaan, waarbij mensen eerst hamsteren en dan gaan plunderen. Je ziet dat soms ook bij betogingen of voetbal: een aantal mensen profiteren ervan en slaan winkelruiten in. Ik vroeg me daarnaast ook af: wat zouden mensen in mijn omgeving doen als er een situatie zoals in Cordon zou ontstaan? Wie zou zich aan de regels houden en wie niet? Wie zou de lafaard zijn? Wie zou de straat op trekken? Wie zou dorst lijden en binnen blijven?

In de serie zien we containers waardoor de stad wordt afgesloten en waardoor niemand nog binnen of buiten kan. Is dat iets wat u in België echt ziet gebeuren bij de uitbraak van een virus?

JOOS: Dat is een puur fictioneel idee, gebaseerd op de nabijheid van containers in Antwerpen en de vorm van de stad. Ik vroeg me ook af hoe je zo’n stad zo snel mogelijk kan afsluiten. Daar zijn containers ideaal voor: ze zijn heel snel verplaatsbaar.

Denkt u dat Cordon vandaag relevanter is geworden door de uitbraak van het coronavirus?

JOOS: Ik denk van niet, maar misschien kan het mensen wel laten nadenken over de impact die zo’n virus heeft op sociaal en maatschappelijk vlak. We hadden gisteren bijvoorbeeld een familiefeest en op voorhand hadden we afgesproken elkaar niet te kussen. De gevolgen voor ons dagelijks leven zijn met andere woorden nu al voelbaar.