Wat Solange en Kendrick Lamar met muziek doen, probeert Donald Glover met de tv-reeks Atlanta: een stem zijn voor jonge, zwarte Amerikanen. Tenminste: dat dénken we toch.
Cliffhangers: ze zijn niet meer wat ze geweest zijn. Of dat is toch wat je na de eerste aflevering van Atlanta moet concluderen. De hele aflevering lang volgen we Earn (gespeeld door Donald Glover), een jonge vader die nog bij zijn ex-lief woont en probeert rond te komen als verkoper op een luchthaven. Als hij ontdekt dat zijn neef naam aan het maken is als rapper Paper Boi, zegt hij zijn job op en biedt hij zich aan als manager. Na enkele omzwervingen slaagt hij erin Paper Bois single op een lokale radio te pluggen. De eerste stap naar succes, tot Paper Boi plots op straat ruzie krijgt met een passant en zijn pistool bovenhaalt. De aflevering eindigt met een geweerschot en een zwart scherm. We krijgen niet te zien wie schiet en wie geraakt wordt. De perfecte cliffhanger dus.
Ware het niet dat de volgende aflevering niets opheldert.
En geen enkele aflevering daarna.
Meer zelfs: op een vage verwijzing na komt het schietincident niet meer ter sprake.
Het zegt veel over Atlanta, een reeks die voortdurend met de verwachtingen van de kijker speelt. Min of meer de grootste betrachting van elke tv-maker in een eerste seizoen is om de kijker duidelijk te maken hóé hij moet kijken. Of het een comedy is of een drama. Wat het verhaal zal worden. Wie de held is, wat zijn karakter is en wat zijn doel. Niet zo Atlanta. Aflevering na aflevering vraag je je meer af hoe je de reeks moet categoriseren. Lees de plot van de eerste aflevering en je denkt dat het een soort rags to riches-verhaal wordt van een rapper en zijn manager. Dat is het niet. Of liever: dat is het misschien wel, maar de personages maken zo veel omzwervingen dat het nooit duidelijk wordt.
Er is een aflevering die draait om een zwarte Justin Bieber. Als in: een personage dat Justin Bieber heet, zich als Justin Bieber gedraagt, maar zwart is. Er is een aflevering met een drive-by shooting vanuit een onzichtbare auto. Er is een rauw realistische aflevering – de beste van de reeks – die volledig verteld wordt vanuit het perspectief van Earns ex-vriendin. En net als je denkt: ‘Ah, het is een soort anthologie van een reeks personages in Atlanta’, krijg je in episode acht een volledige talkshowparodie geserveerd, waarin Paper Boi zich moet verantwoorden voor vermeende transfobie, verknipt met absurde reclamefilmpjes én een fictieve reportage over een zwarte jongen die zich vanbinnen een blanke man van middelbare leeftijd voelt. Tevens het moment waarop je je als kijker niet meer afvraagt waar Atlanta over gaat, maar wel hoe de reeks ooit groen licht heeft gekregen in een hoogst geformatteerde tv-wereld.
Het antwoord op die laatste vraag is overigens: niet. Atlanta heeft nooit groen licht gekregen. Of toch niet in zijn huidige vorm. Donald Glover, tevens de schrijver van Atlanta, verpatste de reeks naar eigen zeggen als ‘een soort trojaans paard’ aan FX. Hij pitchte de reeks als ‘Twin Peaks met rappers’. Een intrigerende pitch, maar niet de reeks die hij gemaakt heeft: zodra hij een go kreeg, heeft hij tien afleveringen van twintig minuten lang zijn goesting gedaan, zonder met iemand rekening te houden. Werd het opgepikt, dan werd het opgepikt. Kreeg het een tweede seizoen, dan kreeg het een tweede seizoen.
Niet dat FX er rouwig om is – Atlanta heeft ondertussen twee Golden Globes gewonnen en kríjgt een tweede seizoen – maar ze hadden het wel kunnen weten. Donald Glover is namelijk het soort man dat een carrière heeft gemaakt door geen rekening te houden. U kunt hem als acteur kennen van zijn hoofdrol in de tv-reeks Community en bijrollen in The Martian en Magic Mike XXL. U kunt hem als schrijver kennen van 30 Rock, zijn eerste job in de tv-wereld. Maar de kans is het grootst dat u hem als Childish Gambino kent, zijn pseudoniem als muzikant. Maakte ooit Together met Selah Sue. Was eerst een hiphopartiest, ambieerde dan een popcarrière en pakte vorig jaar uit met een veelgeprezen plaat vol seventiesfunk en falsettostemmen. Wie wil weten hoe dat klinkt – en hoe Glover eruitziet zonder T-shirt – verwijzen we graag door naar de liveversie van Redbone die hij bij Jimmy Fallon bracht. Eén blik en u snapt dat Childish Gambino een artiest met een visie is. Niet toevallig wordt hij sinds zijn laatste plaat op de lijn van jonge, zwarte stemmen als Kendrick Lamar, Frank Ocean en Solange geplaatst.
Die lijn zet hij nu ook verder in Atlanta – en dan hebben we het niet over de fantastische hiphopsoundtrack van Outkast, Future en Migos. De reeks is uiteindelijk nog het meest te vergelijken met Louis CK’s Louis: auteurscomedy die u nooit hardop zal doen lachen, maar maar wel veel wil zeggen. Het fijne aan Atlanta is dat dat nooit opzichtig gebeurt. De aflevering waarin Earns ex-vriendin een drugstest op haar werk probeert te omzeilen nadat ze weed heeft gerookt, legt op beangstigende wijze bloot hoe het risico op armoede altijd om de hoek gluurt. Tijdens de episode met de zwarte Justin Bieber kun je als kijker niet anders dan je afvragen of de escapades van blanke Biebs op even veel gegniffel onthaald zouden worden als hij zwart was. De talkshowaflevering over transfobie mag dan absurd zijn, ze zegt veel over de framing van rap door de Amerikaanse media – en hoe rappers gecast worden als de bad guys. Subtiel, maar to the point. Dat is de sterkte van Atlanta: de reeks legt haast argeloos een rist mechanismes bloot in het leven van jonge, zwarte Amerikanen. Zonder dat ras het uitgangspunt wordt. Zonder dat de reeks vergoelijkend of moraliserend wordt. Zonder pretentie. Het zijn gewoon de dingen die Glover opmerkt en wil vertellen.
Atlanta is wat je krijgt als schrijvers totale creatieve controle hebben. Een reeks waarvan het nooit echt duidelijk is wat het is en waar het over gaat, maar die wel het pienterste is wat er dezer dagen op tv te zien is. Geen idee wat Atlanta wil zijn, maar we kijken uit naar het tweede seizoen.
– ATLANTA
Te zien op Fox en via Play More.
door Geert Zagers
Je vraagt je als kijker af hoe Atlanta ooit groen licht heeft kunnen krijgen in onze hoogst geformatteerde tv-wereld. Het antwoord op die vraag: niet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
