Walter Verdin herneemt videoconcert: ‘Ik streef niet naar betekenis, maar naar erotiek’

35 jaar na datum herneemt videokunstenaar Walter Verdin zijn voorstelling Videorhythmics: ‘Omdat de overheid voorlopig geen subsidies ter beschikking stelt voor de archivering en de digitalisering van mijn videowerk, probeer ik dat zelf te doen.’

Begin jaren tachtig is er iets met Walter Verdin, letterlijk dan. Hij scoort een hit met Er is iets (hier vanbinnen…) en vertegenwoordigt België op het Eurovisiesongfestival 1983 met zijn band Pas de Deux en het licht absurde Rendez-vous. In 1984 maakt hij indruk in een totaal andere hoek van de kunsten met het eclatante videoconcert Videorhythmics in de Brusselse disco Ex-.

Dit weekend doet hij die laatste tour de force over in het Leuvense kunstencentrum OPEK. ‘De mensen moeten het beeld en geluid gewoon over zich laten stromen’, zegt Verdin. ‘Ongemerkt sluipt die beelden- en geluidstroom dan ook wel naar binnen. Maar ze moeten wél openstaan voor dat haast meditatieve gevoel dat ik probeer over te brengen. Ik werk namelijk graag en vaak ’s nachts om mijn ding te doen in volstrekte stitle, afgesloten van de wereld.

Mogen we Rendez-vous ook verwachten in Leuven?

WALTER VERDIN: Ja maar wel in het Engels. Rendez-vous is een Nederlandse versie van A Shadow. Dat was een Engelstalig nummer én videowerk waar ik toen aan sleutelde. Dat doe ik overigens nog steeds. (lacht) Omdat je toen in je landstaal moest deelnemen aan het Eurovisiesongfestival maakten we een Nederlandse vertaling. Zo is ‘Er is een cello, die klinkt in mijn hoofd en die cello ben jij‘ een nogal fonetische vertaling van ‘There is a shadow, running through my head, and the shadow is you’.

Rendez-Vous brengen we niet tijdens Videorhythmics. Ook de witte cello die tijdens ons optreden in 1984 boven het podium hing, zal er niet bij zijn. Maar A Shadow brengen we wél.

En er is een prachtig videobeeld van een halfnaakte celliste te zien.

VERDIN: Klopt Dat beeld is een ode aan de Zuid-Koreaanse videokunstenaar Nam June Paik. Hij is de vader van de videokunst. In 1976 maakte hij TV Cello, een iconisch werk dat bestaat uit drie op elkaar staande én ontmantelde televisieschermen: twee brede schermen en een kleiner scherm in het midden. Op die schermen – waarop beelden van cellisten te zien zijn – zijn snaren gespannen. Het werk kan ‘bespeeld’ worden door een cellist. In Videorhythmics zit ook veel muziek voor cello.

Of voor vliegtuigen. Hoe komt dat?

VERDIN: Ik ben al jarenlang gefascineerd door vliegtuigen. Neerstortende vliegtuigen. Indertijd had ik een telkens terugkerende droom waarbij ik steeds dichterbij een crashend vliegtuig kwam. Door die droom maakte ik de video Women and Airplanes (1987). Daarvoor dook ik de encyclopedieën in – internet bestond toen niet, hè? – en ik zocht alle vliegtuigcrashes met meer dan zeventig doden op die zich voordeden tussen mijn geboortedatum – 9 mei 1953 – en het jaar waarin ik het werk maakte. Ik fotografeerde de krantenknipsels en monteerde die tussen een interview waarin Sophia Loren vertelt hoe mooi ze als kind de nachtelijke vliegtuigbombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog vond. Het leek net vuurwerk… Als volwassene besefte ze hoe zoiets gruwelijks toch zo’n esthetische ervaring kon opleveren.

Die video is niet te zien tijdens Videorhytmics. Maar de video A Plane wél. Daarin speel ik met het geluid en het beeld van een opstijgend vliegtuig. Vraag me niet naar de betekenis van zo’n werk, dat interesseert me niet. Ik maak in dit concert ritmes door te spelen met videobeelden en hoop dat het publiek even hard van dat spelplezier geniet als ik.

U bent fan, is te lezen in de perstekst, van wat de Amerikaanse filosofe Susan Sontag in haar essay Against Interpretation (1966) schreef: ‘In place of a hermeneutics we need an erotics of art‘. Waarom?

VERDIN: Zij verwoordde waar ik naar streef: geen betekenis, maar gevoel, sensualiteit, ‘erotiek’. Ik lees een deel van haar essay voor tijdens het concert. Die track heet A Libretto, want voor mij is dit opera.

In tegenstelling tot film staan beeld en geluid bij video op één drager. Daar speel ik mee. Als een percussionist. Of een videocomponist, zo je wil. Dat geldt voor A Plane, voor A Shadow – waarin de video de zanger is en ‘zingt’ met mijn stem – maar ook voor, bijvoorbeeeld, Ja, Rhythm waarin ik speel met een ‘ja’ van zangeres Hilde Van Roy, die in de jaren tachtig deel uitmaakte van Pas de Deux. Ook die video tonen we tijdens het concert.

Dett Peyskens, de andere zangeres van Pas de Deux, stond mee op het podium tijdens de allereerste opvoering van Videorhythmics. Is zij er nu opnieuw bij?

VERDIN: Neen. Er staan slechts twee muzikanten op het podium die er ook de allereerste keer bij waren: percussionist Frank Michiels en Jan de Haas op vibrafoon. Verder spelen drummer Stoy Stoffelen, bassist Jan Cordemans en violist Geert Waegeman mee. Die laatste kan met zijn viool een volledig klankenlandschap opwekken en neemt ook de elektrische mandoline en gitaar voor zijn rekening.

In welk decor spelen jullie?

VERDIN: Net als in 1984 dragen alle muzikanten een wit pak en we spelen in een hagelwit decor: witte gordijnen en een witte balletvloer. Die kleur werkt als een canvas voor het licht van de video’s die we op een groot achterdoek projecteren. Daarom is er ook amper andere belichting.

Waarom is het nu tijd om dat concert opnieuw op te voeren?

VERDIN: Omdat de overheid voorlopig geen subsidies ter beschikking stelt voor de archivering en de digitalisering van mijn videowerk, probeer ik dat zelf te doen. Dat project doopte ik The Greatest Cuts. Dit concert maakt daar deel van uit.

Aanvankelijk wilde ik in een concert al mijn ‘klassiekers’ laten zien en horen – maar dat werd een veel te vol concert. Dus brengen we nu Videorhythmics en in de toekomst volgt hopelijk een tournee met Timbila Tracks, waarin de Afrikaanse percussionist Matchume Zango speelt op de timbila (een soort xylofoon, nvdr.) terwijl achter hem videobeelden uit zijn continent te zien zijn. En een ontmoeting met Brian Eno staat ook op mijn verlanglijstje! (lacht) Ik kijk geregeld naar interviewvideo’s met hem. De manier waarop hij muziek en beeldende kunst maakt, hoe hij in het leven staat en pleit voor een basisloon voor iedereen, bewonder ik. Op zijn website prijkt deze quote: ‘If you think of music as a moving, changing form, and painting as a still form, what i’m trying to do is make very still music and paintings that move. I’m trying to find in both of those forms, the space in between the traditional concept of music and the traditional concept of painting.‘ Daar heb ik niets aan toe te voegen. (lacht)