Theater: Othello, Laika

Regisseurs Jo Roets en Greet Vissers (her)vinden elkaar op het eiland Cyprus, in gezelschap van Othello.

En bloc! In 2009 veroverde het Antwerpse ’theater der zinnen’ Laika, samen met Villanella, Cultuurcentrum Link en in samenwerking met de sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven, de Antwerpse Linkeroever. Ze deden dat met het kunst- en buurtfestival BLOK-BLOC. Met dit festival wilden ze kunst letterlijk tot op de schoot van de buurtbewoners brengen. Dat publiek vindt minder gemakkelijk de weg naar het cultuurcentrum. Zo geschiedde. En het werd een succes. Zowel voor de buurtbewoners als voor het gezelschap zelf. Gevolg: dit jaar beleeft het festival zijn tweede editie, van 20 tot 30 april 2011 op Linkeroever.

Bezield door repertoire én laagdrempeligheid

In 2009 pakte Jo Roets, huisregisseur en artistiek leider van Laika, tijdens BLOK-BLOC uit met een locatievoorstelling: het innemende Tot in de woestijn. Die zinderende voorstelling in een ondergrondse, verlaten parkeergarage overtuigde door de combinatie van een krachtige tekst, een geëngageerd thema (dolende jongeren in een grootstad) én een ijzersterke cast met onder meer de, toen nog onbekende, topacteur Jeroen Van der Ven.

Roets is, net als de meeste theatermakers, op zijn best wanneer hij wordt omringd door gelijkgestemde en getalenteerde zielsverwanten. In Van der Ven zocht en vond hij zijn indrukwekkende hoofdrolspeler, zoals hij in Peter De Bie zijn trouwe (en inventieve) partner-in-crime vond voor het ’theater der zinnen’ dat Laika is. Dit gezelschap produceert zowel zintuiglijke theaterbelevenissen als klassieke (repertoire)voorstellingen.

Dat repertoiretheater is een ‘ouwe liefde’ van Roets en wortelt nog in zijn vorig gezelschap, Blauw Vier. Dat richtte hij in 1991 op, samen met regisseur Greet Vissers. Beide makers ontmoetten elkaar bij het Antwerpse figurentheater Froe Froe. Ze besloten met Blauw Vier hun eigen weg te gaan en veroverden algauw een plaatsje in het podiumkunstenlandschap met hun gevatte en verbeeldingrijke voorstellingen, zoals Een dame in de kast (1993). Langzamerhand mat Blauw Vier zich het profiel aan van een grensverleggend teksttheatergezelschap voor jonge mensen dat de grote literaire klassiekers niet schuwt. Gedenkwaardig is (onder andere) de enscenering van Fjodor Dostojewski’s De Gebroeders Karamazov (1999).

In 2001 verliet Greet Vissers het gezelschap. Daardoor veranderende het gezelschap van naam en werd Laika. Maar het respect en de verwantschap tussen beide makers bleef bestaan.

Winning team + jong bloed = bevlogen toneel

Anno 2011 wilde Jo Roets graag opnieuw een BLOK-BLOC festival én hij hoopte ‘een Shakespeare’ te ensceneren. Liefst met jong talent (dat hij als docent aan de Toneelacademie van Maastricht makkelijk kan ‘verleiden), graag op locatie (een ‘Top Hat legertent’ bijvoorbeeld) en als het even kon met zijn oude kompaan, Greet Vissers.

Roets’ wensen gingen allemaal in vervulling. (Wat kan het leven soms gul zijn.) Dit resulteert in laagdrempelig, gevat en grappig locatietheater dat een ode brengt aan de kracht van grote verhalen, zoals Shakespeares Othello. Hét verhaal over opwellende jaloezie die een relatie compleet verzuurt. De zwarte generaal Othello vormt een schattig koppeltje met de blanke Desdemona. Dit tot ongenoegen van Jago die Othello ziekelijk jaloers maakt. Met treurige gevolgen.

Roets en Vissers tekenden voor de kiene regie van de drie jonge, bevlogen spelers (Koen Janssen, Benny Ceuppens en Aline Nuyens). Peter De Bie richtte de legertent zodanig in dat het publiek langs twee zijden van het houten speelvlak zit (je kunt er een scheepsdek in herkennen). En Mieja Hollevoet (ook al een ‘compagnon de route’ van Roets) leverde kunstige kostuums af. Die kostuums in wit- en grijstonen verbeelden eigenlijk de kracht van Roets. Met name: sober theater brengen met een knipoog en een sterk, klassiek opgebouwd verhaal.

Geblunder met projecties

In die intieme setting ‘modderen’ de makers ook aan met projectie om de ruimtes te suggereren. Dat is het zwakke kantje van deze creatie. Sommige projecties (waarin men oude prenten middels een overheadprojector uitvergroot of men werkt met een klassiek schimmenspel) overtuigen. Andere ‘projectie-experimenten’ waarin men een maquette van een kamerwand-met-deurtje filmt (om een kamer en het binnen en buiten komen te suggereren) – bijvoorbeeld – zijn te veel gedoe en geklooi.

Ondanks het projectiegeblunder, is Othello ( * * * 1/2 ) een indrukwekkende voorstelling. Roets en Vissers tonen zich opnieuw een hecht team dat nog steeds weet hoe ‘het’ moet: universele verhalen tot hun betoverende essentie herleiden zonder afbreuk te doen aan de grootsheid van het verhaal.

De voorstelling eindigt onverwacht ‘eigentijds’: de acteurs stappen uit hun rol en spreken elkaar als spelers en niet langer als personages aan. Dat slot staat een beetje haaks op de rest van de voorstelling. Het relativeert de imposante viriliteit die de afgelopen negentig minuten door de mannelijke acteurs wordt tentoongespreid, wist een van de (mannelijke) toeschouwers te vertellen. Klopt. Al schuilt de kracht van het verhaal net in de herkenbaarheid ervan. Iedereen weet toch dat er in elke man een vurige Othello schuilt? En in elke vrouw een smachtende Desdemona?

Els Van Steenberghe

Othello, Laika. Gezien op 31 maart 2011. Meer info: www.laika.be