Theater: Oblomow, Lazarus

Lazarus maakt van de roman ‘Oblomow’ wervelend theater dat ontroert én doet gieren van het lachen.

“We repeteren met Koen de Graeve, de beste acteur van Vlaanderen, Els!” Dat was het antwoord van acteur Pieter Genard toen we hem enkele weken geleden vroegen waar hij mee bezig was. We waren dan ook bijzonder nieuwsgierig naar het resultaat van die repetities: de voorstelling Oblomow ( * * * * ) van theatercollectief Lazarus.

En het moet gezegd: de beste acteur van Vlaanderen – zowel volgens Humo’s Pop Poll Deluxe als volgens de Vlaamse Televisiesterren – bewijst dat hij die titel meer dan waard is. Hij wordt in Oblomow bovendien geflankeerd door schoon theatervolk dat zichzelf en u op een theateravond trakteert om duimen en vingers bij af te likken.

Swingen met woorden

Lazarus werd in 2006 opgericht door de acteurs Koen de Graeve, Pieter Genard, Günther Lesage, Ryszard Turbiasz en Joris Van den Brande.

De heren verdienden elk reeds ruim hun sporen in het (jeugd)theater. Lesage en Turbiasz maakten deel uit van het voormalige toneelmakerscollectief De Onderneming (nu: Compagnie Marius). Genard liet zich al freelancend onder andere bij het Leuvense muziektheatergezelschap Braakland/ZheBilding opmerken. Ook de Graeve freelancet wat af. Hij vertoefde en vertoeft onder meer in het (goede) gezelschap van Olympique Dramatique en de Kakkewieten. En Joris Van den Brande beleefde als pas afgestudeerd acteur, samen met kompaan Jan Sobrie, de gedroomde carrièrestart. Het duo werd met hun eindwerk Zolderling geselecteerd voor Het Theaterfestival 2003. Sinds die opmerkelijke doorbraak trok ook hij al freelancend door het landschap om zich in 2006 te ‘settelen’ bij Lazarus.

Eigen aan de voorstellingen van dit collectief is een gezonde dosis humor en zelfrelativering, waardoorheen even subtiel als helder een filosofisch of maatschappijkritisch gedachtegoed geweven wordt. Bovendien zijn de leden van dit collectief niet alleen begenadigde acteurs, ze bezitten ook een vinnige pen. Dit resulteert geregeld in voorstellingen waarbij het woord een slim geslepen onderdeel van het geheel is.

Oblomow is ongetwijfeld een van de beste voorstellingen die het gezelschap tot nu toe maakte. De voorstelling draagt alle hierboven vermelde Lazarusingrediënten in zich. Meer zelfs: de ingrediënten versmelten tot spitant, ongecompliceerd theater vol humor én drama.

Aan dit huzarenstukje ligt niet alleen de gevatte en doordachte adaptatie van de gelijknamige roman van Ivan Gontsjarow uit 1858 ten grondslag. De wervelende theatertekst wordt op de koop toe ‘gedeclameerd’ door sterke acteurs die met onversneden spelplezier de sterren van de hemel spelen.

Matrassen om op te twijfelen

Neen, u ziet geen groots vernieuwend, zwaar experimenterend en scenografisch onthutsend theater. U wordt wel vergast op vonkend spelerstoneel. Die spelers lijken hun decor eigenhandig op de rommelmarkt en op zolder bij elkaar gesprokkeld te hebben.

Het resultaat is een decor waarop zowel de prinses op de erwt als Georges Feydeau (de ongekroonde koning van de burgerlijke deurenkomedie uit de late 19de eeuw) jaloers zouden zijn. Meer verklappen we niet. We hebben eigenlijk al te veel geschreven.

In dat decor spelen de acteurs dan weer verfijnd, dan weer baldadig maar bijna altijd perfect gedoseerd. Ook al maakt Van den Brande – als de goedige butler Zachaar – soms een iets te schmierende uitschuiver. En al trappelt Charlotte Vandermeersch (als de begeerlijke Olga) soms wat te heftig in het rond om haar woorden kracht bij te zetten. (Ze bereikt daarmee echter precies het omgekeerde).

Dit is echter detailkritiek die weinig afdoet aan deze potige voorstelling waarin spannende dialogen, hilarische (vertel)scènes, ontwapenende liefdesverklaringen maar eveneens aandoenlijke filosofische beschouwingen tot een compact en stevig ‘stukske toneel‘ gebundeld zijn.

Is het boek beter?

Die uitgekiende veelzijdigheid maakt het zo stijlvol. Dit is kwaliteitstoneel dat vanuit een vrolijke exploiteren van alle acteurstrucs subtiel evolueert naar een teder schetsen van een wereldschuw bestaan.

Onder al het uiterlijk vertoon – zagen, zweten en schransen – van het hoofdpersonage Oblomov (magistraal vertolkt door Koen de Graeve) schuilt namelijk een twijfelende ziel die hunkert naar rust en stilte. Het liefst zou hij zich verstoppen voor de mensheid (en enkel zijn huis verlaten om naar het theater te gaan). Omdat hij niet zoals de anderen is. Omdat hij nooit gewerkt heeft en ook nooit zal werken. Omdat hij ‘die anderen’ niet begrijpt in hun zinloos hunkeren naar die voorspelbare combinatie ‘huisje, tuintje en beestje’.

Maar Oblomow blijkt vooral bang van de liefde. Omdat de liefde iemand even snel in vuur en vlam kan zetten als in een afgrond kan storten. Hij ervaart dat een mens soms pure, passionele liefde kan voelen voor iemand die zich stoïcijns afvraagt wat er toch aan de hand is.

Met Oblomow portretteert Lazarus dergelijke passionele en wanhopig verliefde weifelaars op een even ludieke als genegen manier. Het levert sprankelend toneel op over het verlangen om al slapend aan het soms onbegrijpelijke (liefdes)leven te ontsnappen. Minstens even goed als het boek.

Els Van Steenberghe

Oblomow, Lazarus. Gezien op 20 mei 2010. Meer info: www.lazarusvzw.be