Theater ~ Doodgaan is een poppenfeest ( * * * 1/2)

Kleine Sofie danst de dood dapper tegemoet en struikelt net niet over alle decorstukken.

Zelden zulk grappig jeugdtheater over een doodziek kind meegemaakt. ‘Ceremoniemeesters’ van dienst zijn de regisseurs Marc Maillard en Jo Roets. Vertrekkende van Els Pelgroms klassieker “Kleine Sofie en Lange Wapper” brouwden ze een zwierige figurentheatervoorstelling die de dood vooral beschouwt als een welverdiende rust na een leven lang feesten, fantaseren en avonturen beleven.

De pop, mijn beste vriend

Maillard en Roets zijn oude bekenden. Roets acteerde in de eerste voorstellingen van Froe Froe, zoals in Pluk van de Petteflet (1986), ook al gebaseerd op een jeugdklassieker, eentje van Annie M.G. Schmidt.

Wat later richtte Roets, samen met Greet Vissers, het jeugdtheatergezelschap Blauw Vier op. Hier vond hij ‘zijn stijl’. Het is een heldere regiestijl die wortelt in literaire klassiekers voor jong en oud. Roets maakt er grappig en ontroerend jeugdtheater van waarbij het accent ligt op het met verve vertellen van een verhaal.

Hij bewerkte onder meer Dostojevski’s De gebroeders Karamazov tot De Karamazovs (1999) en Edmond Rostands Cyrano de Bergerac tot Cyrano (1997). Roets geeft ook schrijfopdrachten aan bijvoorbeeld Bart Moeyaert (die Shakespeares King Lear bewerkte tot het eigenzinnige Ongelikt, 2001) of Filip Vanluchene die John Steinbecks Of Mice and Men bewerkte tot Van muizen en mensen (2003).

In tussentijd vertrok Greet Vissers en werd Blauw Vier in 2000 Laika.

Tegelijkertijd evolueerde Marc Maillard, samen met zijn broer Jan Maillard, naar de bekende Froe Froe stijl. De stijl wordt gekenmerkt door de expressieve latexpoppen. Met die poppen gaat Maillard graag improviserend aan de slag, zoals in Zippo (1999), een schitterende voorstelling over een kermiseendje of in Freaks (2002). Vaker verkent hij met die poppen het theaterrepertoire of de literaire canon. Onder andere Ubu (1998) naar Ubu Roi van Alfred Jarry, Lewis Carrolls Aliceke (2005) of Shakespeares Midzomernachtsdroom (2008) passeerden de revue.

De combinatie van beide regietalen had vuurwerk kunnen geven. Vuurwerk is het niet geworden – daarvoor is de stoet aan scènes, poppen en emoties te bombastisch –

maar het werd wel een vrolijk poppentheaterfeest.

Laveren tussen poppen, spelers en decorstukken

Het gediversifieerde startbeeld verraadt veel volk, veel animatie én veel respect voor het meesterwerk van auteur Els Pelgrom en illustrator Thé Tjong-Khing. Hun boek kan op veel bijval rekenen in ’theatermakerkringen’. Ook Eva Bal (Winters, 1996) liet zich door het boekje inspireren. Net als de Nederlandse (poppentheater)regisseur Rieks Swarte die het boek in 1997 bij het RO Theater ensceneerde.

Naar aanleiding van die RO-theater productie vertelde Beatrijs Persijn, Swartes poppenontwerper, in De Volkskrant dat “De ego’s [van de acteurs] moeten voor deze keer opzij worden gezet. De pop is de ster, daar ligt de concentratie.” En daar ligt de horde die Roets en Maillard niet altijd feilloos nemen.

Kleine Sofie (een matig overtuigende Tanya Zabarylo die naarmate de voorstelling vordert geloofwaardiger wordt) is doodziek maar wil – in tegenstelling tot wat je zou vermoeden – niet weten van slapen of rusten. Ze wil, nu het nog kan, van het leven genieten. Met grote, gulzige en volle teugen. Zo gezegd zo gedaan, moeten haar poes en knuffels gedacht hebben. En ze nemen hun Sofie mee op reis.

Poes Terror (schitterend vertolkt door de Nederlandse acteur Kaspar Schellingerhout) is de intellectuele fantast van dienst. Lange Wapper (een olijke Gert Jochems) is het zachte, gemakkelijk te verleiden hart en Beertje (een sterke Frank Dierens) is de man van de centen. Daar komen nog de wulpse zangeres en levensgenieter Annabelle (een overweldigende Nele Goossens) en haar pad bij. En samen met de Duitse soldaat, de boer en zijn hond, de koning en zijn (tinnen) soldaatjes zorgen alle figuren voor een wemeling van poppen en avonturen op de scène.

Om het scenografische plaatje compleet te maken, bouwde men twee catwalks waar de poppen op flaneren en onder bivakkeren. Verder staat er ook een staketsel waar niet alleen de poppen op klauteren én een videoscherm waar de spelers voorbij draven (al dan niet tegen achtergronden van heuvellandschappen of vervaarlijke moerassen).

Er werden kosten noch moeite gespaard om fantasie en werkelijkheid in elkaar te verstrengelen.

Dit alles tot een uitgebalanceerd geheel maken, is een monnikenwerk waar het regieteam meestal wonderwel in slaagt. Meestal. Elk personage wordt vernuftig gespeeld door een latexpop en door een acteur. Vaak zijn ze verrassend complementair. Maar soms leidt die ‘duobaan’ tot nodeloos gehos over de overvolle scène.

Het maakt Kleine Sofie tot vermakelijk maar vormelijk te druk figurentheater over een dappere meid die de dood tegemoet danst en ondertussen haar beste vriend Lange Wapper uit de meest gehaaide situaties bevrijdt.

Els Van Steenberghe

Kleine Sofie, Froe Froe, Laika en HETPALEIS. Gezien op 10 april 2010. Meer info: www.hetpaleis.be, www.froefroe.be en www.laika.be

Voor iedereen vanaf 7 jaar.