Thomas Janssens las zich een weg doorheen de waanzin die de Britse Donald Crowhurst langzaam overmande tijdens zijn gefaalde zeilreis omheen de wereld. Theater over gek worden in en door stilstand.
The Play = De laatste reis van Donald Crowhurst
Gezelschap = De Tijd / Thomas Janssens
In een zin = De sobere manier waarop Janssens het verhaal schrijft, speelt en vormgeeft is een prachtige verbeelding van de eenzaamheid en de stilte die langzamerhand gek maakt.
Hoogtepunt = Het moment waarop Janssens’ Crowhurst beseft dat hij gewonnen heeft. Wat eigenlijk betekent dat hij verloor want hij moet kiezen tussen bekennen dat hij de wereld in het ootje nam of voor altijd zwijgen… En hij wil niet bekennen.
Quote = ‘Niemand kan meer dan het ondraaglijke doen.’
OF
De mens wordt gedreven. / op grond van zijn fouten. / Niemand is zonder fouten. /De enige narigheid met de mens is, / dat hij het leven te ernstig neemt.
Meer info: www.detijd.be
Een bord dat oogt als een radarscherm. Dat is het enige wat je ziet als je de zaal binnenkomt. Wanneer de lichten doven, komt Thomas Janssens op. In wit ondergoed, met een soort geluidsdempende muts op het hoofd en met zwarte visserslaarzen. Hij gaat op een witte stip op de scène staan. Pal voor het ‘radarscherm’ waar vanaf dan zijn schaduw over projectie van de draaiende wereldbol valt. Voilà, verroeren doet hij zich de komende zestig minuten niet.
Want Janssens trekt in in dit verhaal over de laatste reis van Donald Crowhurst alle registers open door ze allemaal dicht te snoeren. Enkele weken geleden deed hij zijn verhaal tijdens Interne keuken op Radio 1. Je vroeg je nadien af wat de man nog tijdens zijn voorstelling zou vertellen aangezien hij daar al Crowhursts ganse levensverhaal van naaldje tot draadje uit de doeken deed. Je dat afvragen, was de kracht van Janssens als auteur en acteur onderschatten. Als auteur puurde hij het levensverhaal van Crowhurst uit tot theater dat balanceert tussen filosofie en poëzie, tussen stamelen en fluisteren.
Woord na woord spreekt hij uit met onnatuurlijk lange tussenpozen, stokstil staand op dat ene plekje. Dat lijkt droog, het is spannend. Die roerloze en uiterst langzame manier manier van spelen en spreken, is een glasheldere verbeelding van de toestand waarin Crowhurst zich bevond toen hij in de jaren zestig deelnam aan een zeilwedstrijd. De eerste die de wereld rond kon zeilen won een geldprijs. Crowhurst hoopte op de prijs maar vooral op de bekendheid die de deelname hem zo bezorgen. Dat zou pas reclame zijn voor zijn slabakkende winkel! Om het minutieuze detail dat hij eigenlijk niet kon zeilen, maakte hij zich weinig zorgen. Uiteindelijk dobbert de brave man maandenlang in de Atlantische Oceaan in zijn zelf gebouwde zeilboot. Tot hij het bericht krijgt dat hij de enige overgebleven en overlevende deelnemer is en de wedstrijd dus gewonnen heeft. Ineens wordt het hem duidelijk dat hij al zijn (valse) logboeken zal moeten tonen. Liever dan het falen in de ogen te kijken, stapt hij de zee in.
De sobere manier waarop Janssens het verhaal schrijft, speelt (geregisseerd door Lucas Vandervost) en vormgeeft, is een prachtige verbeelding van de eenzaamheid en de stilte die langzamerhand gek maakt. Die stilte bepaalt ook het ritme van deze monoloog. Zodanig dat het indringend wordt en nergens saai of langdradig. Ook al vertelt Janssens over een man die op de zee dobbert. Hij vertelt over de uitwendige stilstand maar het inwendige kolken van emoties en twijfels. Tot ook dat kolken gaat liggen. Minpunt is dat die uitgekiende choreografie van stilte en stamelen wel zeer geruisloos overgaat in het slot.
Het maakt De laatste reis van Donald Crowhurst tot een iets te rimpelloze voorstelling over een mens die rimpelloos verdween omdat hij bang was van de schokgolven die hem te wachten stonden. Het heengaan van oud-politicus Steve Stevaert bewijst hoe schrijnend actueel dit is. In een op prestatie- en pefectie gerichte maatschappij lijken mensen banger dan ooit voor de confrontatie met het falen. Tijd om een andere koers te varen, al dan niet in een zelfgebouwde zeilboot.
Els Van Steenberghe
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier