Theater: Cucinema, Peperkoek alhier en Een kruimeltje hoop, Laika & De Werf

Verrassingstheater om op te eten.

Acrobatische kip uit de oven. Vliegende komkommersoep. Heksenboterhammen met aapjesvlees. Soezen gevuld met bevroren vaderverdriet en opgediend met een verwarmend chocoladesausje. We proefden het allemaal tijdens het afgelopen weekend. Het (jeugd)theater liet zich toen van zijn beste culinaire kant zien. Met veel smakelijk en soms zelfs meesterlijk toneel tot gevolg.

De keuken als circuspiste

Vooreerst schoven we de benen onder de tafeltjes van het Antwerpse ’theater der zinnen’ Laika. Voor dit Cucinema ( * * * ) sloeg regisseur en conceptbedenker Peter De Bie de handen in elkaar met Ief Gilis, de artistieke leider van het wervelend circustheatergezelschap Circus Ripopolo. Beide mannen koesteren een passie voor slapstickfilms en lekker eten. U raadt hun intenties: een theatervoorstelling maken die flirt met slapstick, koketteert met keukentechnieken en op de koop toe het publiek op een portie theatraal én culinair genot trakteert. Missie geslaagd! Met dank aan de kookkunsten van De Bie, de kolderieke omkadering door Gilis, de pianoklanken van Michiel Soete én het tintelend acteertalent van Katrien Pierlet.

De kracht van de voorstelling bestaat uit de verrassing waarmee de scènes zich ontplooien en elkaar opvolgen. Erg veel willen we dan ook niet verklappen. De makers blazen ons niet van de sokken met gecompliceerde kunstjes. Ze charmeren met plezante scènes en het kakelvers spelgenoegen van de acterende bende.

Naast pianist Michiel Soete, is dat bovenal Katrien Pierlet, al bekoren de stunteltoeren van Stef Geers en Alain Rinckhout eveneens. Maar Pierlet, die vaak in de creaties van locatietheatergezelschap Studio ORKA te zien is, voelt zich duidelijk als een visje in het water in deze woordeloze voorstelling. Ze speelt haar spel bovenal met een goddelijke mimiek. Daarmee prikkelt ze de pianist. En dat mag u in de meest romantische betekenis van het woord opvatten…

De spelers lopen tussen de toeschouwers maar zijn op hun best in het verraderlijk eenvoudige keukentje op de scène. U weet niet wat u ziet. Geen kast is wat ze lijkt. En dat geldt ook voor de bovenverdieping. We hebben al te veel gezegd. Bovendien spelen de makers niet alleen met de bouwstenen van de slapstickfilm – verrassende humor vertrekkende van alledaagse situaties. Ze slagen er daarenboven in om film en theater met elkaar te verweven. Op een voor de hand liggende en daardoor organisch aandoende manier. Het scherm waarop de begingeneriek van de film getoond wordt, met de live spelende pianist ernaast, blijkt meer dan een eenvoudig projectiescherm te zijn. De wereld die op het doek getoond wordt, is de wereld die zich achter het doek verbergt en zich heel geleidelijk aan het publiek zal blootgeven. Weer te veel gezegd.

Met Cucinema breit Laika een voortreffelijk verlengde aan hun lijstje ‘culinaire theatervoorstellingen’. Het is geen extreem vernieuwend theater maar gewoon smakelijk én hartverwarmend toneel. Een van de drijfveren van Peter De Bie is: met zijn voorstellingen de betrokkenheid tussen de toeschouwers aanwakkeren. En warempel, ook deze keer lukt hem dat. Elke toeschouwer belandt gegarandeerd aan een tafeltje met nog een stel andere toeschouwers. Naarmate de voorstelling vordert en je met elkaar eet en drinkt, verbrokkelt de afstandelijke beleefdheid. Het culinaire genot ontketent naar behaaglijk babbelgenot. Op de scène bloeit er iets tussen serveerster en pianist maar het zou ons allerminst verbazen als de vonk in ook al eens tussen twee toeschouwers overspringt. Cucinema wakkert de liefde aan: voor ongecompliceerd spelerstoneel, grappige circuskunsten, de innerlijke mens én de schoonheid van toevallige ontmoetingen.

Boterhammen in het sprookjesbos

Ondertussen wordt er ook in De Werf te Brugge, weliswaar op een iets lager niveau, druk gekokkereld. Dat is meteen het enige gemeenschappelijke tussen Cucinema en De Werfs Peperkoek alhier ( * * * ) en Een kruimeltje hoop ( * * * 1/2 ). Waar De Bie naar inventieve culinaire ervaringen streeft die de verbroedering onder de toeschouwers aanwakkert, gebruikte regisseur / auteur / scenografe Mieja Hollevoet het voedsel als een bouwsteen in het verhaal, of beter: het sprookje. Van verbroedering is hier weinig sprake. Van ontroering des te meer.

Samen met theatermaker Dimitri Leue dacht Hollevoet een tweeluik uit rond Hans en Grietje. Hollevoet zelf schreef Peperkoek alhier waarin acteurs Ilse De Koe en Sus Slaets zich als Grietje en Hans door de ellende in het huisje van de heks slaan. Grietje draagt bergen boterhammen met ‘aapjesvlees’ aan (van een stuk vlees dat de vorm heeft van ‘een aapje of zoiets’…) aan. Ook de toeschouwers mogen proeven. De meesten zitten wat onwennig met het brood in de pollen en laten zich vooral meevoeren door het spel, waarin vooral Ilse De Koe uitblinkt in authenticiteit.

Zowel Peperkoek alhier als Een kruimeltje hoop spelen op een mysterieuze locatie (puik vormgegeven door Steven Brys): een boomhut in hartje Brugge. Terwijl de kinderen zich uit de greep van de heks worstelen op zolder, vult hun vader een verdieping lager de tijd met het bovenhalen van herinneringen aan zijn twee bengels. Michael Vergauwen geeft magistraal vertolking aan Dimitri Leues versie van Hans en Grietje. Leue vertelt het sprookje vanuit het perspectief van de vader. Dat Leue zelf een papa is, droeg er ongetwijfeld toe bij dat hij met deze tekst een van zijn intiemste, indringendste, meest sobere én toch muzikale teksten aflevert. Een tekst die daarenboven nog een vleug humor bevat ook.

De vader ontvangt het publiek in zijn ‘knus’ atelier waar hij samenleeft met dode en levende dieren. De dode zet hij op. Als herinnering. Tussen het werken door vertelt hij het publiek over zijn kindertjes en bereidt intussen soezen met warme chocoladesaus. Ook hier is het bereiden van het eten eerder een sferische bijzaak dan een hoofdzaak. De hoofdzaak is de aangrijpende monoloog over (en van) een man die vecht tegen de eenzaamheid en al fantaserend hoopt de snerpende leegte op te vullen die het verlies van een allerliefste doet ontstaan. Want met enkele soezen krijgt hij dat gapende gat in zijn ziel niet gedicht.

Schuif aan!

Cucinema is een ode aan het genot van samen tafelen en genieten. De voorstelling neemt het theater en de fantasie als uitgangspunt om tot een culinaire pretervaring te komen. Peperkoek alhier en Een kruimeltje hoop doen net het omgekeerde. Het eten brengt er alleen maar ellende met zich mee en de fantasie blijkt uiteindelijk het overwinningswapen.

Maar zowel Cucinema als beide sprookjes vertellen over onze verknochtheid aan het dagelijks brood. Over hoe goed het kan doen om te eten en hoe (ziels)pijn een mens soms van het eten afhoudt.

Daarom was het bij de sprookjescreaties zo mooi om te zien hoe de meeste volwassenen geen soezen noch boterhammen aanraakten, terwijl de kinderen veel gretiger, dus hoopvoller bleken. Iets wat volwassenen al eens durven te vergeten. Gelukkig zijn er die prettig gestoorde theatermakende zielen om ons daaraan te herinneren.

Els Van Steenberghe

Cucinema, Laika. Gezien op 14 oktober 2010. Meer info: www.laika.be

Peperkoek alhier, De Werf. Gezien op 15 oktober 2010. Meer info: www.dewerf.be

Kruimeltje hoop, De Werf. Gezien op 15 oktober 2010. Meer info: www.dewerf.be