‘Ravel’ van Ballet Vlaanderen is haast te mooi

Ballet Vlaanderen toont zich van zijn allerschoonste kant en trakteert op de ene na de andere oog- en oorstrelende scène. Dat is net te veel van het goede. Er is amper tijd om alles te bevatten en om, achter al die schoonheid, naar de inhoud te lonken.

Ballet Vlaanderen beleeft een indrukwekkende hergeboorte dit seizoen. Na een sublieme openingsvoorstelling Van Manen / Cherkaoui pakt het huis in Ravel uit met muzikale, visuele en dansante grandeur.

De avond opent met Sidi Larbi Cherkaoui’s Exhibition. Cherkaoui maakt deze choreografie op Maurice Ravels romantische interpretatie van Modest Moessorgski’s pianosuite Schilderijententoonstelling. Moessorgski schreef deze suite omdat hij enkele schilderijen van zijn overleden vriend Viktor Hartmann naar muziek wilde vertalen. Als een eerbetoon aan Hartmann. Cherkaoui bouwt zijn choreografie op als een tentoonstelling van mensen en ontmoetingen. Hij stelt ontmoetingen samen te midden de massa mensen die een tentoonstelling bezoeken. Tijdens de ‘massascènes’ komt Cherkaoui’s fragiele danstaal niet helemaal tot haar recht en wordt zelfs wat gemaskeerd door de weelderige kostuums in warme tinten van Tim Van Steenbergen, die ook het decor – barokke schilderijlijsten waarmee de dansers over het podium zeulen – ontwierp. Die massascènes zijn net te vol, te veel uitvoering zonder inleving. De solo’s en duetten zijn simpelweg impressionant. Dan haken alle componenten wél in elkaar en ontstaan er ingenieus gecomponeerde dansportretten van (het verlangen naar) de verstrengeling tussen twee mensen. De virtuositeit waarmee deze dansers Cherkaoui’s danstaal uitvoeren, is ontroerend. En de subtiliteit waarmee Cherkaoui deze dansers uittilt boven de anonimiteit en hun persoonlijkheid aanzet, is even indrukwekkend.

Cherkaoui beëindigtExhibition met een beklijvende solo waarin hij een danser en een stoeltje op de kale scène plaatst en een indringend beeld schetst van de liefde voor iemand die er niet meer is. Op dat thema borduurt Jeroen Verbruggen koket verder in zijn La Mère l’Oye, op Ravels tederePavane pour une Infante défunte enMa Mère l’Oye. Van Steenbergen staat ook Verbruggen bij en laat zich hier van een veel soberder kant zien als scenograaf en kostuumontwerper én knoopt aan bij de ’tuletraditie’ van het ballet. En, bij de met tulesleep afgewerkte tiara van koningin Fabiola. Verbruggens fascinatie voor Fabiola leidt hier tot een even aandoenlijke als frivole dans over het tedere liefdespaar dat koningin Fabiola en koning Boudewijn vormden. De openingsscène – gespeeld in een doorschijnende cilinder – is een van de allermooiste scènes van de avond. Ook erg geslaagd is de haast feërieke vrolijkheid van de scène waarin als Fabiola’s uitgedoste ballerina’s over de scène dartelen. Verbruggen is een kind van het klassieke ballet en zet dan ook volop op die dansvorm in maar zet tegelijkertijd de bewegingen veel strakker – haast staccato – aan. Dat zorgt voor een pittig contrast met Cherkaoui’s taal en voegt ook spitsheid, frivoliteit en speelsheid aan de choreografie toe. Door de soberheid van de kostuums en Verbruggens strakke danswoordenschat zijn in La Mère L’Oye net de gezamenlijke scènes de straffere scènes. In de duetten voel je dat deze jonge choreograaf nog te eenzijdig leunt op de klassieke ballettaal die hij weliswaar in een verfrissend frivool én theatraal kader plaatst. Hij laat zijn dansers haast spreken met bewegingen. Soliste Drew Jacoby slaagt daar in deze creatie uitmuntend in als Alma, de verpersoonlijking van de ziel.

Waar Cherkaoui slechts eventjes aan een cirkel refereerde door de lijsten in een cirkel te plaatsen, verwijst Verbruggen met de transparante cilinder op scène al duidelijker naar het impressionante slotluik van Ravel. Cherkaoui viert de ontmoeting, Verbruggen focust op de versmelting en in Maurice Béjarts iconische Boléro , tot slot, wordt de apotheose gevierd: de mens stijgt boven zichzelf uit, in extase, sensueel dansend op een rode tafel omringd door een horde mannen die hem aanbidden.

Het is een adembenemend slot van een driedelig avondprogramma waarin een eerbetoon gebracht wordt – weelderig, teder en extatisch – aan de verloren liefde en waarin er onafgebroken op een bijzonder hoog niveau wordt gedanst. Maar, de uitdaging voor Cherkaoui is om een beter evenwicht en vooral een inspirerender dialoog te vinden tussen de verschillende onderdelen van een avondprogramma én erover te waken dat hij niet alleen de dansers optilt maar dat die hele balletomgeving ook zijn taal voedt, verrijkt, optilt. Dat is een groeiproces. En Ravel toont alvast dat Ballet Vlaanderen het talent én, dankzij Cherkaoui, het ambitieuze artistieke leiderschap heeft om uit te groeien tot een van de meest eigenzinnige balletgezelschappen in Europa.

Smaakmaker:

Trailer Ravel from Opera & Ballet Vlaanderen on Vimeo.

Els Van Steenberghe