Guy Cassiers vroeg aan Leonard Nolens de woorden waaromheen hij zijn allerlaatste Toneelhuisvoorstelling zou kunnen bouwen. Zeg aan de kinderen dat we niet deugen is ontstellend donker met een zwevend vleugje hoop.
Met een zucht. Zo begint en eindigt Johan Leysen zijn solo Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen. Al is het woord solo misschien niet bijster goed gekozen. Want Leysen verkiest – samen met Nolens, wiens woorden Leysen uitspreekt – het woord ‘wij’. En Cassiers zet – voor het laatst in Toneelhuis waar hij afscheidnemend artistiek leider is – zijn technologisch vernuft in om Leysen op de zwarte achterwand te vermenigvuldigen tot een menigte.
Deels door de pandemie en deels door het verlangen om op een zo integer en intiem mogelijke manier afscheid te nemen van het gezelschap dat hij sinds 2006 leidde, kiest Cassiers niet voor een afscheid in grandeur maar voor een bescheiden adieu waarbij hij het hoofd haast deemoedig buigt en niet zonder schuldbesef terugkijkt op hoe zijn generatie het leven leefde en welke gevolgen dit heeft voor het leven van komende generaties.
Guy Cassiers kiest voor een bescheiden adieu waarbij hij het hoofd haast deemoedig buigt en niet zonder schuldbesef terugkijkt op hoe zijn generatie het leven leefde
Wees gerust, hij schermt niet met termen waar de dag- en weekbladen vol van staan zoals klimaatverandering, #MeToo of racisme. Hij hoefde ‘slechts’ een secure keuze te maken uit het rijke oeuvre van Leonard Nolens wiens gedichten in al hun melodieusheid, introspectie en eenvoud elk op zich poëtische voelsprieten zijn waarmee hij de werkelijkheid in poëtische portretten vat.
Cassiers koos vooral gedichten uit de bundel Bres (2007), aangevuld met werk uit Vertigo (1983), Een dichter in Antwerpen (2005) en Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen (2011). Samen met Leysen monteerde hij die gedichten tot een monoloog van een man die met enige geslagenheid terugblikt op zijn leven, van de geboorte via de kindertijd tot een volwassen leven vol liefde, dromen (die aan diggelen vallen) en inzicht over te veel trots en uiterlijk vertoon en te weinig echte zelfkennis. Leysens secure zegging zorgt voor een waaier aan herkenbare vertellers: je herkent Leysens levensverhaal, Leonard Nolens’ stem, Guy Cassiers’ verzuchtingen, de bezorgdheden van de samenleving, je eigen muizenissen.
Leysen staat vooraan op een scène die verleden uitademt. Letterlijk. Verspreid over de scène liggen in ‘ademend’ zwart plastic verpakte palletten. Zie er gerust beelden van vernietigde en in schaamte gewikkelde denkbeelden uit het verleden in. Leysen vertolkt de gelatenheid van een generatie die momenteel inziet dat het uitbundig leven enorme sporen in het toekomstig leven nalaat. Tegenover die zwaarte plaatst – of beter hangt hij aan sierlijke trekken – vederlichte vlaggetjes die, dankzij windturbines, boven het hoofd van Leysen wapperen als een vlaggenballet.
Verspreid over de scène liggen in ‘ademend’ zwart plastic verpakte palletten. Zie er gerust beelden van vernietigde en in schaamte gewikkelde denkbeelden uit het verleden in.
Cassiers vertimmerde in zijn carrière voor en tijdens Toneelhuis stapels lijvige klassiekers. In zijn handen werden onder meer Prousts À la recherche du temps perdu en A. M. Homes’ Vergeef me stevige stukken die je enkele uren onderdompelden in een bad van zorgvuldig gekozen woorden en beelden. Maar afscheid nemen doet Cassiers met vijftig poëtische minuten die hij afsluit met een respect- en hoopvolle blik op de dansende jeugd. De laatste zin luidt dan ook gepast: ‘Als wij, de grote mensen, moe zijn / Van het praten,/ Van het praten,/ Van het praten met elkaar, / Gaan wij de tuin in en verzwijgen ons / In de kat, in het gras, in het kind.’ En dan volgt een zucht.
Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen van Toneelhuis reist tot 5 maart door het land. Alle info: toneelhuis.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
