TikTok, de sociale-media-app waarop gebruikers video’s van zichzelf opnemen en delen, kwam eerder al in opspraak door seksueel getinte inhoud en een pedofilieprobleem, en wordt na een monsterboete in de VS en een tijdelijk verbod in India nu ook door het Verenigd Koninkrijk onderzocht. En hoe zit het bij ons?
Elizabeth Denham, huidig UK Information Commissioner, verklaarde vorige week dat er een onderzoek loopt naar de manier waarop TikTok omgaat met de persoonsgegevens en de veiligheid van zijn jonge gebruikers. Er wordt gekeken naar de transparantie van de app naar de gebruikers toe, het open chatsysteem en de video’s die door kinderen online gedeeld worden. Het onderzoek moet vaststellen in welke mate het bedrijf de wetten voor kinderbescherming schendt.
Het is niet de eerste keer dat TikTok met zulke klachten te maken krijgt: in februari moest Bytedance, het bedrijf achter TikTok, een boete van 5,7 miljoen dollar betalen aan de Amerikaanse Federale Handelscommissie. In tegenstelling tot wat de wet voor de online privacybescherming van kinderen dicteert, konden kinderen onder de dertien jaar zonder ouderlijke toestemming TikTok downloaden en gebruiken. De gegevens van de minderjarige gebruikers werden dus op illegale wijze verzameld.
‘De ondernemers achter TikTok wisten dat kinderen de app gebruikten, maar slaagden er niet in om ouderlijke toestemming te vragen voor ze de namen, e-mailadressen en andere persoonlijke informatie van gebruikers onder de dertien jaar verzamelden’, aldus Joe Simons, voorzitter van de Federale Handelscommissie.
In India werd de app drie weken lang gebannen nadat een student bij een fataal ongeluk op een bus inreed terwijl hij een video aan het filmen was. Eerder dat jaar beroofde een 24-jarige gebruiker zich al van het leven. De jongen werd gepest omdat hij TikTok had gebruikt om video’s van zichzelf online te zetten waarin hij als vrouw verkleed was. Het Indiase hooggerechtshof riep op tot een verbod en stelde dat de app ook pornografie en andere onwettige content aanmoedigde.
Hoe ver reiken de TikTok-tentakels?
In 2017 werd de app officieel in China gelanceerd, nadat de Chinese ontwikkelaar ByteDance de rechten op de populaire muziekapp musical.ly, voorloper van TikTok, overkocht. Vanaf 2018 vond de app haar weg naar de Amerikaanse markt, waar het al snel één van de meest gedownloade sociale-media-apps werd.
Er wordt geschat dat in juni 2018 vijfhonderdmiljoen mensen de app op maandelijkse basis gebruikten. TikTok staat sinds haar lancering consequent in de top vier van meest gedownloade gratis apps, hoger dan Facebook en Instagram, en is beschikbaar in 75 verschillende talen op meer dan 150 onlinemarktplaatsen. In totaal werd TikTok al meer dan een miljard keer gedownload, en in januari alleen al installeerden meer dan 117.000 Belgen de app.
The Kids Aren’t Alright
De recente problematiek rond TikTok beperkt zich niet tot privacyreglementen. Het wereldwijde succes van de applicatie is te wijten aan de grote hoeveelheid jongeren die op de app actief zijn. Kinderen vanaf acht jaar gebruiken de app om video’s op te nemen waarin ze playbacken en dansen op bekende liedjes, soms met speciale effecten en filters. Hoewel dit an sich onschuldig is, heeft het een zeer specifiek probleem met zich meegebracht: pedofilie.
Barnardo’s, een Britse liefdadigheidsinstelling die zich inzet voor kwetsbare kinderen in Groot-Brittannië, waarschuwt dat jonge gebruikers door meestal oudere mannen aangemoedigd worden om seksueel getinte video’s via het platform te delen. Onbewust delen de jongeren – soms live – video’s van zichzelf in hun slaapkamer, zonder te beseffen dat de persoon aan de andere kant van het scherm niet met onschuldige bedoelingen toekijkt.
In een verslag van de BBC meldt de Britse publieke omroep dat ze honderden seksueel getinte reacties vond op video’s van kinderen die soms maar negen of tien jaar oud zijn. Sommige kinderen werden zelfs met geweld bedreigd als ze niet deden wat er van hen gevraagd werd. TikTok zelf verwijdert het grootste deel van deze reacties, en beschouwt naar eigen zeggen ‘het promoten van een veilige en positieve online omgeving’ als hun grootste prioriteit. Toch slagen ze er – in tegenstelling tot wat hun richtlijnen dicteren – vaak niet in om de gebruikers die zulke reacties plaatsen effectief van het platform te verwijderen. Ook worden expliciete reacties soms over het hoofd gezien en kunnen de kinderen via het open chatsysteem privéberichtjes ontvangen, waardoor ze alsnog geconfronteerd worden met de soms erg grafische uitingen van oudere gebruikers.
De meeste van die oudere gebruikers blijven anoniem, maar niet allemaal. Sommigen gebruiken hun volledige naam en foto’s, en uploaden zelf ook video’s op het platform. Hoewel hun reacties doorgaans binnen de 24 uur verwijderd worden, kan het grootste deel van hen gewoon verder blijven doen, voorlopig zonder repercussies.
Communicatie is de sleutel
Die problemen beperken zich niet tot TikTok, zegt beleidsmedewerker van Child Focus Niels Van Paemel. ‘Elke app met een chatplatform krijgt hiermee te maken’, stelt hij. Dat groomen, contact leggen met kinderen met seksueel contact als uiteindelijk doel, uit zich nu eenmaal makkelijker op TikTok, dat een overgrote hoeveelheid jonge gebruikers heeft. Toch moeten we niet bang zijn, zegt Van Paemel. ‘De Vlaamse jeugd is redelijk veerkrachtig en kan haar mannetje staan. Enkele jaren geleden nog berichtte De Morgen over enkele jongeren die eigenhandig een pedofiel op het chatplatform Omegle uitlokten, en bewijsmateriaal tegen hem verzamelden’.
De oplossing ligt volgens Van Paemel niet in het verbieden van zulke apps of het overmatig verstrengen van de regels: ‘Het is onmogelijk om alle accounts te gaan verwijderen. Wat belangrijker is, is dat jongeren van in de lagere school al mediawijs worden gemaakt en dat er duidelijk gecommuniceerd wordt over hoe ze met zulke dingen om moeten gaan. Jongeren beséffen vaak wel dat iets verkeerd aanvoelt.’ Communicatie is de sleutel, en een vertrouwenspersoon noodzakelijk. Dat de accounts van groomers op TikTok niet verwijderd werden, verbaast Van Paemel niet: ‘TikTok wordt beheerd door een Chinees bedrijf, en we merken dat ze daar soms nog niet helemaal mee zijn qua privacy. Als TikTok wil blijven bestaan, zullen ze zich moeten aanpassen aan de Europese privacynormen.’
TikTok zelf beseft in ieder geval dat er nog veel werk aan de winkel is. ‘We hebben een toegewijd team van moderators, dat manueel tienduizenden video’s en accounts bekijkt’, zegt het bedrijf. ‘Daarnaast proberen we zo veel mogelijk nieuwe technieken te vinden om de nauwkeurigheid van het modereren te verbeteren.’ Het team achter TikTok geeft toe dat het niet alle gevallen van misbruik kan behandelen, maar meent toegewijd te zijn aan het correct modereren van hun platform. Sinds de problematiek aan het licht kwam zijn er dan ook al meerdere veiligheidsmaatregelen genomen om de toegang van jonge kinderen tot de app te beperken. Ook kunnen gebruikers er nu voor kiezen om enkel vrienden te laten reageren op hun video’s. Of dat volstaat voor de pas opgestelde Britse commissie, valt nog af te wachten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
