Jonas Boel

‘Toen Rutger Bregman opperde dat de meeste mensen deugen, dacht ik aan hiphop’

Jonas Boel Jonas Boel is medewerker van Knack Focus

Knack Focus-redacteur Jonas Boel woonde een lezing van historicus Rutger Bregman bij, en zijn gedachten dwaalden af naar hiphop, ‘de meest controversiële kunst- en taalvorm van de voorbije drie decennia, die de dunne lijn tussen feiten en fictie bewandelt.’

Woensdag zat ik samen met dik duizend anderen in een Gentse aula om Rutger Bregman te zien en horen spreken over zijn nieuwste boek, De meeste mensen deugen. Daarin onderbouwt de Nederlandse historicus en sociaal bewogen activist met wetenschappelijk onderzoek en statistieken zijn stelling dat – ruwweg geschetst – ons negatief, cynisch mensbeeld gestuurd wordt door media en politici, die respectievelijk uitzonderingen vergroten en wantrouwen installeren, en dat de homo sapiens inherent eerder goed dan slecht is.

Bregman zwaaide met bevindingen van psychologen, filosofen, geschiedkundigen en biologen om aan te tonen dat het dunne laagje vernis dat zogezegd over onze innerlijke barbaar ligt eigenlijk een mantel van empathie, altruïsme, en wederzijds vertrouwen is. Een pleidooi voor ‘een positiever, realistischer mensbeeld’.

Maar dat mensbeeld, zo bleek uit de vragenronde achteraf, blijkt niet zo makkelijk bij te stellen. Want als de meeste mensen deugen, waarom maken sommige mensen het anderen dan zo vreselijk moeilijk? ‘Het kwade is sterker, maar het goede is met meer’, probeerde Bregman te verduidelijken. Hij bleef erop hameren: zelfs mensen van kwade wil kan je ‘besmetten’ met goedheid, zo lang je niet toegeeft aan hun opportunistisch, duister denken en blijft geloven in en handelen naar het diepliggend deugen van de mens.

En toen dwaalden m’n gedachten af naar Tyler, The Creator.

Want ik ben geen psycholoog, filosoof, of historicus, maar ik heb wel veel rapalbums in de kast staan. En in de hiphop maakte Tyler, The Creator het voorbije jaar één van de beste platen: Igor, waarmee hij in de VS zijn eerste nummer één-album scoorde, acht jaar na zijn eerste album Goblin. Op dat debuut staat de single Yonkers, een donkere song die begint met de regels: I’m a fucking walking paradox/ No, I’m not’.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Vorig weekend pakte The Guardian uit met een zeldzaam openhartig interview met de 28-jarige rapper uit LA. Tyler sprak er over z’n nieuwste album, maar ook over zijn verbanning uit het Verenigd Koninkrijk, door toenmalig minister van binnenlandse zaken Theresa May. In 2015 ontzegde May hem de toegang tot het land wegens zijn teksten, die ‘geweld en intolerantie tegenover homoseksuelen’ zouden aanmoedigen, en ‘haat bevordert met ideeën die anderen aanmoedigen tot terroristische daden’.

‘Ik werd behandeld als een moordenaar’, zegt Tyler over de hele episode. En ja, hij rapte wel eens over ‘faggots’, ‘punch a bitch in her shit’, en ‘snorting Hitler’s ashes’, maar maakt een vuil gebekte rapper een slecht of gevaarlijk mens? Ja, zijn teksten waren soms gewelddadig, provocerend en kinderachtig, maar het deed pijn toen de media hem homofoob noemden, vertelt ie. ‘Mensen wísten dat ik het niet was. Ze kenden de achterliggende betekenis maar al te goed!’.

Toen Rutger Bregman opperde dat de meeste mensen deugen, dacht ik aan hiphop.

‘Mietje’ is gewoon een woord als een ander, aldus Tyler, The Creator, het is de context of het voornemen die het verschil maakt. De man kwam enkele jaren geleden zelf als homoseksueel uit de kast, lakt zijn nagels met glitters en nam nooit harddrugs. De gevoelige, kwetsbare teksten van Igor werden geprezen. Heeft hij dan spijt van zijn vroegere, aanstootgevende provocaties, wilde The Guardian weten. ‘I wouldn’t change a thing’, luidt het antwoord.

Een wandelende paradox. Ook Rutger Bregman worstelt er soms mee. ‘Een verre, abstracte horde asielzoekers, daar zijn we tegen. Maar die familie vluchtelingen bij ons in de straat, die vinden we best oké’, klonk het in de aula. Contact is volgens hem cruciaal. Wanneer we elkaar kunnen horen, zien, en voelen zijn we meer open en toleranter, zegt de historicus. Daarom schonk de biologie ons onder meer het wit rond onze iris en schaamrood op de wangen. Ik heb Bregman’s boek nog niet gelezen, maar ik hoop dat er iets in staat over een andere unieke, menselijke eigenschap: de verbeelding.

Volgens bioloog Edward O. Wilson is het onze verbeeldingskracht die de mens ‘superieur’ maakte: ’the brain power to connect with other minds and to conceive unlimited time, distance and potential outcomes’, schrijft hij in The Origins of Creativity (2017). ‘This infinite reach of imagination, put quite simply, is what made us great’.

‘Zonder metaforen zouden we nog steeds wilden zijn’, aldus Wilson. Ook een paradox. Want het is dezelfde verbeeldingskracht waarmee we grootse symfonieën en rapteksten verzinnen die we gebruiken om massavernietigingswapens te bedenken, die ons vatbaar maakt voor propaganda en die ervoor zorgt dat ‘een horde’ asielzoekers of horrorfantasieën spuiende rappers ons angst inboezemen, ook al hebben we nooit een horde asielzoekers of een rapper ontmoet.

In de verbeelding schuilt de paradox van het goede en het slechte in de mens. Van de hufter die ook een dichter is, van elke scheldende, gewelddadige rapper die ook een poëtisch mama’s-kindje blijkt te zijn. Denk maar aan Tupac Shakur.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Toen Rutger Bregman opperde dat ‘de meeste mensen deugen’ eigenlijk een staatsgevaarlijk idee is, want gebaseerd op vertrouwen en vergelijkbaar met het anarchisme, dacht ik dus aan hiphop. De meest controversiële en dominante kunst- en taalvorm van de voorbije drie decennia, die de dunne lijn tussen feiten en fictie bewandelt, en daarom onder meer door Theresa May staatsgevaarlijk wordt geacht. Nochtans: de meeste rappers deugen. Tenzij je Tekashi 6ix9ine heet, maar dat is een ander verhaal.

Elke vrijdag koppelt Jonas Boel de politieke actualiteit aan de muzikale geschiedenis – of omgekeerd.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content