Lefto, al 20 jaar op Studio Brussel: ‘Ja, Belg zijn is een handicap in het buitenland’

Hij viert dit jaar twintig jaar in de nationale ether en mag sinds vorige week ook labelbaas aan zijn al uitgebreide cv toevoegen. Lefto, uw hoeder van vaderlandse hiphop, jazz en aanverwanten. ‘Ja, Belg zijn is een handicap in het buitenland. So be it.’

‘Het houdt gewoon niet op. De comments blijven maar komen!’ Trots toont Lefto ons op zijn smartphone zijn Facebookpagina, enkele uren nadat hij zijn platenlabel Royale Records officieel heeft gelanceerd. Van over de hele wereld – van Knokke over Sydney tot Detroit – stromen felicitaties en likes van dj’s, radiomakers, labelbazen en muzikanten binnen, van Renaat Vandepapeliere, stichter van R&S Records, Brihang en de Italiaanse producer Clap! Clap! over jazzdrummer Makaya McCraven, undergroundrapper Homeboy Sandman en de New Yorkse draaitafellegende Stretch Armstrong, tot Khruangbin-bassiste Laura Lee en Pascal Smet, de SP.A-politicus met wie Lefto soms van gedachten wisselt over het culturele reilen en zeilen in de hoofdstad. ‘Toch een mooi netwerk, nee?’ grijnst hij.

We hebben net onze voeten onder tafel geschoven in zijn favoriete thai, vlak bij de Grote Markt in Brussel, om te praten over zijn kersverse platenlabel én over zijn twintig jaar jonge carrière als smaakmaker op de nationale radio. Lefto is de reden dat ze zelfs in China StuBru correct kunnen uitspreken. Zijn show wordt er druk beluisterd via internet. Hij is overigens net terug van Shanghai, na Seoel en Tokio de laatste halte van een dj-tournee door Azië.

***

Toen Lefto twintig jaar geleden aan de Reyerslaan begon, was Jan Hautekiet er nethoofd en huidig Klara-netmanager Chantal Pattyn nog het bekendste stemgeluid op de zender. Huidige StuBru-vedettes als Michèle Cuvelier of Flo Windey zaten toen nog – of zelfs nog niet eens – op de lagere school. ‘Eric Smout, de huidige baas van Democrazy, was destijds samensteller bij Studio Brussel. Via hem ben ik er destijds binnengehaald’, legt Lefto uit. ‘Eric kwam vaak over de vloer in de platenwinkel waar ik werkte, de Brusselse vestiging van Music Mania. En toen de redactie de juiste persoon zocht om een hiphopprogramma samen te stellen kwamen ze via hem vrij snel bij mij uit: alle releases en promo’s passeerden sowieso al door mijn handen. De huidige StuBru-baas Jan Van Biesen, die toen zelf nog maar een jaar of vijf voor de radio werkte, kwam me thuis ophalen, we blikten een proefuitzending in en niet veel later was De hop, de voorloper van Lefto, vertrokken, met mijn maat Krewcial in de presentatiestoel.’

Rock-‘n-roll, zo beschrijft Lefto de sfeer destijds op de jongerenzender. ‘Concertposters en flyers aan de muur, bureaus bedolven onder stapels cd’s. Het rook er zelfs nogal muf, naar oud stof. (lacht) Ik mis het toch een beetje, dat oude Studio Brussel. Er zat daar heel wat straffe muziekkennis achter de schermen en we rookten zelfs jointjes tijdens de opnames, stel je voor. Tijdens het programma vonden dan ook verrassend veel VRT-journalisten hun weg naar onze studio. (grinnikt) Zelfs bij de sportredactie waren we populair.’

Radio is anno 2019 niet meer hetzelfde als in 1999. Social media en community zijn tegenwoordig prioriteit, de muziek lijkt steeds meer op de tweede plaats tekomen, na Instagramstories en andere visuele snacks. ‘Niet dat muziek helemáál op het achterplan is geraakt, maar toch… Soms spant het er een beetje om.’ De verjongingsoperatie die de zender begin dit jaar doorvoerde, heeft hij in elk geval overleefd. Een nieuwe Lefto heeft zich blijkbaar nog niet aangediend. ‘Omdat er bij de jonge garde weinig zotten rondlopen die zo obsessief met muziek bezig zijn, zeker? Lefto is ook geen pure hiphopshow meer, hè. De muziek gaat nu veel breder. Niet omdat StuBru me dat ooit zou hebben ingefluisterd, maar omdat ik dat zelf zo gestuurd heb. Als ik ’s ochtends opsta, dan duurt het nog geen half uur voor ik met muziek in de weer ben, en dat gaat zo door tot twee uur ’s nachts. Al die research, het is hard werken. Maar wie veel tijd in muziek investeert, zal op de duur ook zélf tijdloos worden. Daar geloof ik heilig in.’

***

Hij kan het niet genoeg benadrukken: als je het als dj wilt maken, moet je over een gedegen muzikale bagage beschikken. ‘De nieuwste hitjes draaien, dat kan iedereen. Maar als je een eigen identiteit wilt, een eigen verhaal wilt vertellen, dan kun je niet zonder basiskennis. Ik heb niks tegen hits, hè – als ik ze goed vind, draai ik ze ook – maar er is een groot verschil tussen meegaan met je tijd en veranderen met de tijd. Mumble rap, bijvoorbeeld, daar pas ik voor. Sommige van die gasten weten niet eens hoe ze mes en vork moeten vasthouden. (lacht)‘

De voorbije jaren heeft Lefto zich ook ontpopt als coach van jong Belgisch talent. Hij draaide de eerste demo’s van Stuff, lang voor ze hun repetitiekelder in Gent ontgroeid waren, en brak als een van de eersten in België een lans voor hiphop uit de lage landen. Van Roméo Elvis tot Zwangere Guy en Brihang: ze kregen in het begin van hun carrière welkome zetjes van Lefto. Vorig jaar stelde hij de compilatie Lefto Presents Jazzcats samen, met jazzartiesten van eigen bodem, en op zijn showcase-events Made in Belgium schuift hij sinds 2013 consequent nieuwe namen naar voren. Onder meer Susobrino en Chibi Ichigo vonden zo vorig jaar hun weg naar de Gentse Vooruit. Ook het veertigste verjaardagsfeestje van de AB dat hij deze week cureert, kleurt bijna integraal Belgisch, met de ethiojazz van Black Flower, de jonge Leuvense dj AliA en Blu Samu, Martha d’Aro en Miss Angel, die voor het eerst samen op het podium staan. Voor al wie zich op hiphop, r&b, jazz of elektronica toelegt, loopt de weg naar de doorbraak via Lefto, zo lijkt het wel. ‘Niet voor iedereen’, verbetert hij meteen. ‘Ik kan niet zomaar élke Belgische rapper, muzikant, of zangeres supporten. Ik wil mijn eigen geloofwaardigheid niet op het spel zetten, snap je? Als ik talent hoor, als ik het voel in mijn hart, dan zet ik er mijn schouders onder, maar ik heb ook al veel mensen moeten teleurstellen. Ik geef mijn ongezouten mening, en dat kan hard aankomen. Als ik iets te veel afgekeken vind van iets anders, of als ik je Engels niet goed genoeg vind, zal ik dat zonder omwegen zeggen. (grijnst) En nee, dat laatste is niet zomaar een voorbeeld.’

Ook een van de stokpaardjes van de nieuwbakken labelbaas: doe het in je moedertaal. ‘In Duitsland zitten ze toch ook niet te wachten op een Amerikaan die in het Duits rapt? Ik snap het wel, hoor. In de door Angelsaksische landen gedomineerde muziekwereld is Belg zijn al een handicap als je internationaal wilt doorbreken. En in het Nederlands zal het nóg moeilijker zijn, nóg langer duren. So be it. Maak van die zwakte een sterkte. Toen ik met Zwangere Guy twee jaar geleden in Japan was, verstonden ze geen jota van zijn teksten. Maar ze hoorden wel dat hij een goede flow had, en in de rap is een goede flow universeel.’

En een rockgroep als dEUS? ‘Er is een verschil. Tom Barman zingt dan wel in het Engels, maar het totale geluid van dEUS blijft eerder Europees, of zelfs Belgisch. En ze gaan tijdens optredens of interviews niet de Amerikaan of Engelsman uithangen. (knipoogt) Maar iemand als bijvoorbeeld Melanie De Biasio zou ik veel liever in het Frans horen zingen. Belgische artiesten mogen niet bang zijn om wat meer op zichzelf te lijken. In de Belgische jazzwereld hebben ze dat goed begrepen. Ze apen de Britten of Amerikanen niet na, maar creëren een heel eigen sound. Of ken jij een tweede band als Stuff?’

Ook met zijn label Royale wil Lefto volop de kaart van Belgisch en ‘origineel’ trekken. De distributie en papierwinkel zijn in handen van Sony Benelux, de creatieve controle behoudt hij zelf en er moet plaats zijn voor alles van jazz tot elektronica. Staat nu al op zijn verlanglijstje: een deep-houseproject met Zwangere Guy. ‘Dat gaat vlammen, gast, echt waar.’

Wanneer we vragen welke jong talent hij ondanks zijn of haar Belg zijn een internationale doorbraak ziet forceren, schuift hij Charlotte Adigéry naar voren: ‘Zij heeft de beste papieren: talent, originaliteit én ze werkt verdomd hard. Want als Belg zul je tot drie keer zo hard moeten werken als een ander om het in het buitenland te maken. Kijk naar Stromae. Hij zingt en rapt in het Frans, maar heeft het wel tot in New York geschopt. Zijn burn-out is er niet zomaar gekomen: hij heeft zich kapotgewerkt om zo ver te raken. Ik vermoed ook dat het niet lang meer zal duren voor er rond de Brusselse Lous and The Yakuza een soort Angèle-effect zal ontstaan. Ze is goed omringd. Er zit een machine en poen achter, dat zie je meteen. En ik verwacht ook veel van Ikraaan, een meisje dat r&b-achtige slow jams maakt. Een beetje zoals de eerste platen van The Weeknd, maar dan in het Nederlands. Binnenkort verschijnt er iets nieuws op het Gentse Fake Records. Bon, nu moet ik gaan draaien. Stap je nog even mee?’

***

Terwijl we door de motregen naar de student kick-off Brussel Brost in Tours & Taxis stappen, geeft Lefto zijn visie op de jeugd van tegenwoordig: ‘Aan de statistieken op sociale media zie ik dat mijn grootste doelgroep zich tussen 18 en 24 jaar situeert. Daar ben ik blij om. Ik zal ze zich dadelijk eens goed laten uitleven (lacht), hen even hun kopzorgen laten vergeten. Want het is niet evident om vandaag jong te zijn, met al die politieke en maatschappelijke toestanden. Wat moeten ze allemaal niet binnenkappen, tegenwoordig? Maar sociocultureel zijn jonge gasten vandaag veel minder bekrompen of oppervlakkig dan je zou denken. Daar wil ik mijn steentje toe bijdragen.’

Ook dat is een onderdeel van de hiphopcultuur, legt hij uit: sociaal en maatschappelijk engagement. Binnenkort gaat het richting Beiroet, waar Lefto samen met een cameraman een vervolg wil breien aan Lefto in Transit, de reportagereeks over de underground in steden als Los Angeles en Seoel die hij twee jaar geleden voor Canvas maakte.

Competitie en haantjesgedrag zijn een even vast onderdeel van de hiphopcultuur, werp ik op. Krijgt hij met zijn status en populariteit niet vaak af te rekenen met afgunst? Lefto haalt de schouders. ‘Nee, jong. Want wie doet wat ik allemaal doe? Ik zit alleen op mijn eiland. Allez, zo voelt het toch. Vind je van niet?’

We zijn aangekomen bij Tours & Taxis. Niet aan het artiestenpoortje, maar gewoon aan de hoofdingang. Lefto drukt de security de hand en walst in dezelfde beweging naar binnen. Op het podium horen we zijn maatje Zwangere Guy met Stikstof nog net ‘fok de N-VA, fok het Vlaams Belang!’ roepen. Met blinkende pretoogjes grijnst Lefto over zijn schouder naar ons, waarop hij verdwijnt in de natgeregende, feestende massa. Dit is zijn eiland, wij hebben een trein te halen.