‘Ik zie een nieuwe toekomst voor MTV: een terugkeer naar het activisme’

Knack Focus-redacteur Jonas Boel keek vorig weekend naar de Video Music Awards en ziet een nieuwe toekomst voor organisator MTV, als platform voor muzikanten en hun idealen, activisme en sociale projecten.

Wie jonger is dan dertig zal het zich moeilijk kunnen inbeelden, maar ooit was MTV koning van de kabel. De kabel, dat is hoe vroeger tv gekeken werd. Een beetje zoals een coaxkabel vroeger de manier was hoe je verbinding maakte met… laat maar.

MTV dus, voor de meeste dertigplussers een essentieel wieltje onder hun muzikale bagage. Uren, dagen, nachten was de muziekzender een oppas, een gids, een orakel, een verslaving, een bron van verrassing en verwondering. En naar dat MTV kreeg ik geen klein beetje heimwee toen maandag de 34^ste uitreiking van de Video Music Awards (VMA’s) werd uitgezonden.

Ironisch: tijdens de VMA’s worden artiesten en videoclips in de bloemetjes gezet door de ‘kijkers’. Kijkers die het gros van die clips meer dan waarschijnlijk bekijkt op YouTube, momenteel marktleider in muziekbeleving, en één van de redenen waarom de awardshow al jaren krijgt af te rekenen met dalende kijkcijfers. ‘Maar’ 1,93 miljoen maandag, tegenover tussen de 10 en 12 miljoen rond de eeuwwisseling. Maar voor de VMA’s komen de sterren nog steeds uit hun kot. De uitreiking is de voorbije jaren namelijk iets meer geworden dan zomaar een prijzenfeestje. Het is een sociaal en politiek platform, waar sommige artiesten gretig gebruik van maken.

Die rol speelt MTV al sinds het is opgericht, een goeie 38 jaar geleden. Door programma’s als Choose Or Loose of initiatieven als Rock The Vote, waarmee ze jongeren wilden aanzetten tot stemmen, maar ook via successhows als Yo! MTV Raps, in 1988 het eerste tv-programma dat integraal gewijd was aan hiphop. MTV gaf een platform aan artiesten van Public Enemy tot Nirvana, werd door rechts te subversief geacht, omdat het jongeren zogezegd op slechte ideeën bracht, en door links te conservatief bevonden, omdat het sommige clips niet of gecensureerd uitzond.

Er was een tijd dat iedereen een mening had óver MTV. Maandag veranderde dat deels in ‘iedereen heeft een mening óp MTV’. En zo komt het dat de zender opnieuw (even) relevant werd, met dank aan sterren als Taylor Swift.

De voorbije jaren steeg het aantal al dan niet subtiele politieke statements op de rode loper of het podium van de VMA’s gestaag, maar de dijkbreuk kwam er in 2018, toen rapper Logic er zijn single One Day kwam brengen, gehuld in een T-shirt met opschrift ‘fuck the wall’, en vergezeld door tientallen migrantenfamilies, als protest tegen de grenspolitiek van Trump. Dit jaar waren het rapper French Montana en actrice Brie Larson die hun zeg deden over de Amerikaanse vluchtelingencrisis. ‘As an immigrant, I feel like we are the people who make this country’, zei Montana, zelf geboren in Marokko. ‘I want to be the voice’. Aansluitend noemde Larson de mensonterende behandeling van migranten in de concentratiekampen van de VS ‘ongrondwettelijk’ en ‘frankly disgusting’.

Ook Cardi B was van de partij, die zich deze zomer achter de campagne van de Democratische presidentskandidaat Bernie Sanders schaarde en die alle andere (mannelijke) genomineerden in de categorie ‘beste hiphop’ het nakijken gaf. Lizzo bracht live twee songs, samen met voluptueuze danseressen en met een gigantische opblaasbare kont als achtergrond. Megan Thee Stallion nam voor de single Hot Girl Summer de award voor ‘best power anthem’ in ontvangst. En uiteraard was er de carrièreprijs voor Missy Elliot. 36 jaar nadat MTV hun kleurenbarrière doorbrak met Billie Jean van Michael Jackson, kleurde het prijzenfeestje van de zender opvallend zwart én vrouwelijk. Een statement op zich.

En dan was er Taylor Swift. Ooit was la Swift de bleke Bambi van de popmuziek, een braaf, onschuldig veulen dat niemand voor het hoofd wilde stoten. Tot ze zich in 2008 begon in te zetten voor Every Woman Counts, met als doel meer vrouwen te betrekken in de politiek. Sindsdien is Swift zowaar uitgegroeid tot een van de meest invloedrijke, politiek geëngageerde popsterren ter wereld; een activist met 65 miljoen volgers op Twitter, 52 miljoen op Instagram en 73 miljoen fans op Facebook. In juni dit jaar begon ze een petitie om de Equality Act te steunen, een wetsvoorstel dat het voor werknemers in de VS illegaal maakt om werknemers te discrimineren op basis van geslacht of seksuele oriëntatie. Ze zette haar boodschap kracht bij met de single You Need To Calm Down, die de VMA voor beste videoclip won.

Meer dan een half miljoen mensen, voornamelijk jonge, tekenden haar petitie intussen, vijf keer het aantal dat de Amerikaanse administratie tot een officiële reactie verplicht. Daar herinnerde Swift de politici fijntjes aan tijdens haar bedankingsspeech. Haar hele performance was een pleidooi voor gelijke rechten en een hart onder de riem voor de LGBTQ-gemeenschap, die onder vuur ligt van de conservatieve regering-Trump. Ja, voor ‘maar’ 1,93 miljoen kijkers, maar bedenk dat Hillary Clinton in 2016 de populair vote won met bijna 3 miljoen stemmen meer dan Trump, die er desondanks in slaagde de meerderheid van het Amerikaanse kiescollege achter zich te scharen.

Elke stem telt, ook in het perfide kiessysteem van de VS. Taylor Swift weet dat en MTV neemt er maar beter akte van. Ik zie namelijk een nieuwe toekomst voor de zender: een terugkeer naar zijn verleden als invloedrijke sociopolitieke speler, een platform voor muzikanten en hun idealen, hun activisme en sociale projecten. Er is een markt voor, zo vinden de popsterren blijkbaar zelf, anders negeerden ze MTV’s achterhaalde trofeefestijn wel. Dankzij Taylor Swift en co werd MTV deze week opnieuw (even) relevant, en dat kan iedereen, zowel onder als boven de dertig, alleen maar boeien.

‘We have the power to influence our youth to get educated when it comes to our Democratic candidates’ – woorden die Cardi B afgelopen juli neerschreef voor haar 50 miljoen Instagramvolgers. MTV, reken je rijk!