Henry Rollins over concertfilmproject Gutterdämmerung: ‘Het meest grootse en emotionele sinds Tommy van The Who’

Henry Rollins in Gutterdämmerung: 'Iets dat zo groots en emotioneel is, heb ik niet meer gezien sinds Tommy van The Who.' © gf
Joost Devriesere
Joost Devriesere Auteur en journalist bij Knack Focus en Knack

Op zijn 54e is hij niet echt young meer, een angry man met een mening en een missie is Henry Rollins met de jaren des te meer. Het concertfilmproject ‘Gutterdämmerung’, waar hij mee aan schreef en in acteert, is komende zomer te zien op Rock Werchter, en met zijn spokenwordshow houdt hij op 29/1 nog halt in Roeselare. ‘Al mijn beste vrienden zijn dood. Ze wonen nu in mijn huis in LA.’

Vijfendertig jaar is het geleden dat Henry Rollins – né Henry Garfield – zijn lullige job bij Häagen-Dazs opgaf en naar LA verhuisde om er bij de ziedende punkband Black Flag achter de microfoon post te vatten. Toen al had Rollins een heel leven achter de rug: als kind werd hij seksueel misbruikt, waarna hij sukkelde met depressies en de oncontroleerbare woede-uitbarstingen die zijn handelsmerk zouden worden. Tijdens concerten sprong hij wel eens in het publiek om klappen uit te delen. Neusbeentjes sneuvelden, tanden vlogen in het rond – ook de zijne.

Toen Black Flag er in 1986 mee ophield, stampte de hyperkinetische zanger de Rollins Band uit de grond. Hun mix van punk, hardcore, blues en jazz sloeg aan, vooral bij weifelende jongeren die zich aan Rollins’ teksten optrokken om aan hun negatieve zelfbeeld te ontsnappen. Ondertussen kanaliseerde Rollins zijn woede in het krachthonk, waar hij zichzelf een imposant lichaam beitelde, en in spokenwordshows waarin hij zich liet opmerken door bijtende maatschappijkritiek en rake observaties.

Henry Rollins over concertfilmproject Gutterdämmerung: 'Het meest grootse en emotionele sinds Tommy van The Who'

Het muzikantenbestaan heeft hij ondertussen vaarwel gezegd, maar stilzitten kan Rollins nog steeds niet. Hij heeft een eigen platenlabel en uitgeverij, hij acteert (in Sons of Anarchy en recent nog in de amusante wraakparabel He Never Died), schrijft – vaak controversiële – columns, voor onder meer LA Weekly, én heeft zijn eigen programma op History Channel. In 2016 pakt hij uit met twee grote projecten: de release van het door hem meegeschreven Gutterdämmerung, een unieke kruisbestuiving tussen stille film en rockconcert die in de zomer ook op Rock Werchter zal neerstrijken, en zijn nieuwe theatertournee Charmingly Obstinate, waarmee hij in drie Vlaamse steden voor anker gaat.

Ik ontmoet Rollins op de generale repetitie van Gutterdämmerung – in Lint godbetert. Terwijl een band de stille zwart-witfilm van de Zweedse Antwerpenaar Björn Tagemose voorziet van loeiharde Black Sabbath- en Stooges-covers, kijkt Rollins stoïcijns maar uitermate gefocust toe. Wanneer ik een kwartier later tegenover hem postvat, is hij nog steeds één brok concentratie. Dat belet hem niet om meteen met de deur in huis te vallen. ‘Ik kom graag naar België, omdat de toeschouwers hier messcherp zijn en Engels begrijpen. (enorm traag sprekend) Hier moet ik niet op halve snelheid spreken om me verstaanbaar te maken. Dat is in sommige Europese landen wel even anders.’

Waar gaat je nieuwe spoken-wordshow over?

ROLLINS: Die is voor het grootste deel gebaseerd op mijn reisverhalen. Ik trek graag de wereld rond. Zo vertrek ik volgende week naar Antarctica. En ik ben net terug van Zuid-Amerika. Ik heb er een week doorgebracht in het regenwoud van Ecuador, in de streek rond de Napo, een van de vele zijrivieren van de Amazone.

Wat heeft het regenwoud je geleerd?

ROLLINS: Dat als we het Amazonegebied verliezen we ook de wereld zullen verliezen. Het regenwoud is een uitermate complex systeem waarin geen element zonder het andere kan. Het is verfijnder en veel dynamischer dan eender welk door mensen bedacht systeem. En heel wat democratischer. Het is eerlijk: je slaagt of je faalt. In het eerste geval overleef je, in het tweede geval is het met je gedaan. Verder heb ik me laten inspireren door mijn rondreis vorig jaar in Centraal-Azië: Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan. Een heel bijzondere regio. Wat Dzjenghis Khan daar niet met de grond gelijk heeft gemaakt, heeft Stalin achteraf wel verwoest. De mensen proberen er nog steeds achter te komen wie ze eigenlijk zijn.

Toen ik het nieuws over de aanslagen in Parijs hoorde, voelde ik alleen maar afschuw en verontwaardiging. Europa staat voor een van de grootste examens uit zijn geschiedenis: een oplossing vinden voor de instroom van vluchtelingen én voor de terreurdreiging.

Verwoestingen zijn er vandaag ook in het Midden-Oosten. Steeds meer Syriërs vluchten richting Europa voor het geweld. Doe je daar ook iets mee?

ROLLINS: Zeker. Buurten en steden hier zullen daardoor veranderen. Ik ben benieuwd hoe de vluchtelingen zullen omgaan met het feit dat ze plots deel uitmaken van een heel nieuw team. De Europeanen zullen geduldig moeten zijn, want de meesten van die mensen hebben alles achtergelaten. Velen van hen lijden aan posttraumatische stress, door wat ze in hun land en onderweg hebben gezien. De vluchtelingen en de fantastische Europeanen – want dat zijn jullie – zullen keihard moeten werken om daar een oplossing voor te vinden. Zal dat gemakkelijk zijn? Neen.

Zeker niet na de aanslagen van november in Parijs.

ROLLINS: Toen ik het hoorde, voelde ik alleen maar afschuw en verontwaardiging. Het plaatst alles natuurlijk in een ander perspectief. Europa staat voor een van de grootste examens uit zijn geschiedenis. Jullie moeten nu niet alleen een oplossing vinden voor de grote instroom van vluchtelingen, maar ook voor de terreurdreiging. Ik hoop van harte dat het de laatste terreurdaad op Europese bodem was, maar ik zou er geen geld op durven te verwedden.

Henry Rollins over concertfilmproject Gutterdämmerung: 'Het meest grootse en emotionele sinds Tommy van The Who'

Heb je je spokenwordshow nog aangepast na de doden in Parijs en San Bernardino, de lockdown ook in Brussel?

ROLLINS: Ik zal het onderwerp eventjes aanraken, in die zin dat we niet in angst mogen leven, dat we vooral naar shows moeten blijven gaan, en laat ons vooral niet vergeten dat wat gebeurd is het resultaat is van wat wij westerlingen de laatste decennia hebben aangericht in het Midden-Oosten. Daar kan niemand omheen.

Je reist onder meer voor 10 Things You Don’t Know About, een programma dat je maakt voor History Channel.

ROLLINS:(knikt) En daarbij zie ik vaak heel zeldzame voorwerpen. Zo heb ik naar enkele scheepswrakken gedoken. Een daarvan was de Lizzie D, een schip dat tijdens de Drooglegging rum van Canada naar New York smokkelde en in 1922 met man en muis verging omdat het te zwaar beladen was. Sinds het wrak in 1977 ontdekt werd, is het een duikersparadijs. Ik heb er een fles rum uit die tijd gevonden. Ik heb ze uit de modder bij het wrak getrokken. Boardwalk Empire in het echt. (lacht)

2016 is een jaar van presidentsverkiezingen in de VS. Het kan niet anders of je zult ook daarop inspelen.

ROLLINS: Ja, al interesseren die me totaal niet. Zal ik stemmen? Absoluut, anders heb ik het recht niet om achteraf te klagen. Ben ik in ook maar een van de kandidaten geïnteresseerd? Hell no.

De ideeën van de linkse Bernie Sanders lijken me nochtans bij de jouwe aan te sluiten. Is hij dan geen goede kandidaat?

ROLLINS: Misschien. Hij is in elk geval de enige die president wil worden met de bedoeling fundamenteel iets te veranderen. Van de anderen – Hillary Clinton inbegrepen – denk ik dat ze het presidentschap ambiëren louter omdat het de volgende logische stap in hun carrière is. Terwijl dat ambt bijna een heilige roeping zou moeten zijn.

Toen Obama president werd, was ik ervan overtuigd dat Amerikanen samen grootse dingen konden verwezenlijken. Vandaag ben ik er zeker van dat dat níét zo is. We will nót overcome.

Waarom zie je het zo somber in?

ROLLINS: Door de mentaliteit van een groot deel van de Amerikanen. We hebben nu een president die ons een betere gezondheidszorg wil geven, die werkt aan een iets duurzamere, vredevollere wereld, en dan zeggen miljoenen Amerikanen: ‘Nou nee, eigenlijk houden we van oorlog en haten we vrouwen, homo’s en jonge mensen. En niet te vergeten: onderwijs. We houden ook van gevangenissen, homofobie, misogynie, racisme en wapens, véél wapens.’ Zolang zo veel Amerikanen op die manier denken, zal er weinig veranderen. Die verandering zal er pas komen als we geen geld meer hebben. En dan zullen we naar België komen, jullie alles afnemen en jullie vermoorden. (grijnst sardonisch)

Ach zo?

ROLLINS: Ik vrees dat de VS een wraakzuchtige Death Star-natie zullen worden. Geniet dus van je leven nu het nog kan. Hoewel, misschien is Canada een logisch eerste doelwit. Ze hebben er genoeg McDonald’s en Starbucks. We zouden er ons sneller thuis voelen. Het enige wat nieuw voor ons zou zijn, is dat ze propere lucht en drinkbaar water hebben. Maar we passen ons wel aan. (lacht) Wel ja, je kunt daarom lachen, maar eigenlijk is het intriest.

De wapenspreuk van België is ‘eendracht maakt macht’. Er heerst groot ongenoegen en we zijn het vaak oneens, maar als puntje bij paaltje komt, komen we er toch samen uit. Zoiets moet toch ook in de VS kunnen?

ROLLINS: Ik heb het een beetje gehad met dat wij-gevoel in de VS. Toen Obama president werd, was ik ervan overtuigd dat Amerikanen samen grootse dingen konden verwezenlijken. Vandaag ben ik er helemaal zeker van dat dat níét zo is. We will nót overcome. Het beloofde land bestaat niet. Die bergtop waarover Martin Luther King sprak, is er misschien wel, maar er is geen weg ernaartoe.

Dat is een ommezwaai in je denken.

ROLLINS: De laatste jaren ben ik ervan overtuigd geraakt dat Amerikanen tegelijk te slim en te dom zijn voor hun eigen goed. Ze hebben een smartphone waarmee ze van gelijk waar met gelijk wie kunnen communiceren, een gps die hen overal naartoe brengt, maar wanneer ze denken aan twee mannen die huwen, zijn ze er zeker van dat de wereld zal vergaan. Daarom geloof ik niet meer in die ‘wij Amerikanen’-gedachte. Dat betekent niet dat ik een egoïst ben. Als jij problemen hebt, zal ik je uit de nood helpen. Als ik daarvoor mijn maaltijd met je moet delen, so be it. Maar ‘wij’ is een concept waar de mensheid als geheel niet mee om kan. Het zit gewoon niet in ons.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Gelukkig is er nog muziek. En film, want je schreef mee aan en acteert in Gutterdämmerung, volgens de tagline the loudest silent movie on earth. Ik zag net de repetitie. Ziet er best oké uit.

ROLLINS: Méér dan dat. Het is de unieke visie van Björn Tagemose, die al jaren met het idee rondliep. Er werken heel veel rockiconen aan mee: Iggy Pop, Nina Hagen, Josh Homme, Grace Jones, wijlen Lemmy zit in de film, noem maar op. Vandaag heb ik gemerkt dat dit project grootser, emotioneler is dan ik het me had voorgesteld. Het is van toen ik als puber Tommy van The Who in de bioscoop zag dat ik nog zoiets heb aanschouwd. Maar dat was gewoon een concertfilm op het witte doek, zonder liveband, acteurs of interactie met het publiek. Dat alles heeft Gutterdämmerung wél. Iedereen die houdt van rock-‘n-roll of van een aparte concertervaring zal zich geweldig amuseren.

In Gutterdämmerung speel je onder meer een priester. Niet bepaald typecasting: je verafschuwt religie.

ROLLINS: Als ze gemeen en discriminerend is en de democratie ondermijnt, walg ik van religie. Ik haat ook intimidatie. Wanneer iemand mij in een bepaalde richting probeert te duwen, word ik nuts. Maar godsdienst kan ook geweldig zijn. Ik breng elk jaar weken aan een stuk door in islamitische landen. Nog nooit is iemand daar onbeleefd tegen me geweest of heeft iemand me onheus behandeld, integendeel. Ik ben niet tegen geloof, ik praktiseer gewoon niet. Ik ben gelovig noch spiritueel.

Henry Rollins over concertfilmproject Gutterdämmerung: 'Het meest grootse en emotionele sinds Tommy van The Who'

Je bent naar eigen zeggen wel te lui om atheïst te zijn.

ROLLINS: Ja, want je moet genoeg in God geloven om níét in hem te geloven. Een atheïst zal zeggen: ‘Er is geen God. Toon me het DNA van Jezus en misschien zal ik me bedenken.’ Dat doe ik niet, omdat het me geen bal interesseert. Vervang in een conversatie waarin God ter sprake komt zijn naam door ’tandenfee’ of ‘paashaas’, en het zal voor mij even belachelijk klinken.

Iets anders: vorig jaar heb je je verontschuldigd nadat je in een column acteur Robin Williams, die enkele dagen daarvoor zelfmoord had gepleegd, lafheid had verweten.

ROLLINS: (met ogen die vuur schieten) Je hebt het artikel duidelijk niet gelezen.

Ik heb beide stukken gelezen, dat waarin je de dood van Williams aangreep om uit te halen naar ouders die door zelfmoord hun kinderen in de steek zouden laten en dat waarin je je vervolgens verontschuldigde.

ROLLINS: (snuift) Ik heb mijn excuses aangeboden omdat ik met mijn mening mensen had gekwetst, niet om mijn mening zelf. Ik had geschreven dat je op de dag dat je vader of moeder wordt het recht op zelfmoord verliest, omdat je dan de mensen die je achterlaat traumatiseert. Heel wat mensen hebben me laten weten dat ze verontwaardigd waren dat ik zoiets over mijn lippen kreeg. Terwijl dat gewoon mijn mening was. Blijkbaar heb ik ook mensen gekwetst die al met zelfmoord in hun familie geconfronteerd werden of zelf op het randje hebben gestaan. Die verontschuldigingen waren voor hén bedoeld. Maar ik neem geen enkel woord uit die column terug.

Kost het je moeite om je te verontschuldigen?

ROLLINS: Alleszins niet in dit geval. I’m not in the hurting-people business. Ik wil jou niet kwetsen, of mensen met wie ik het niet eens ben. Ik wil best met je discussiëren, maar ik wil je emotioneel of fysiek geen kwaad berokkenen.

Je wordt altijd opgevoerd als iemand die constant loopt te briesen. Maar wat maakt je diep gelukkig?

ROLLINS: Ik voel me het gelukkigst wanneer ik op mijn eentje ben. Ik ben geen people person. Ik haat mensen niet, ik functioneer gewoon beter zonder anderen. Ik mis wel enkele mensen uit mijn omgeving die te vroeg zijn gestorven. En natuurlijk word ik van muziek blij, de pijnstiller voor mijn geest. Het brengt me in een neutrale gemoedstoestand, alsof ik op water drijf. Op veel andere momenten ben ik gewoon boos, verontwaardigd of emotioneel.

Henry Rollins over concertfilmproject Gutterdämmerung: 'Het meest grootse en emotionele sinds Tommy van The Who'
© gf

Naar het schijnt heb je een geweldige platencollectie. Hoeveel waren het er toen je ze de laatste keer hebt geteld?

ROLLINS: Heel veel. Een garage voor drie auto’s vol, tot aan het plafond, maar ik tel ze allang niet meer. Ik heb mezelf een kleine regel opgelegd: ik moet één tot drie albums per dag kopen. En die wil ik voor ik sterf allemaal minstens één keer beluisterd hebben.

Muziek is gewoon de grootste verwezenlijking van de mensheid. Einstein, Pasteur en de uitvinders van het internet kunnen niet tippen aan een Fats Waller of John Coltrane, die me door hun muziek iets laten vóélen. Ze zijn er niet meer, maar hun muzikale erfenis maakt me gelukkig. Eigenlijk zijn al mijn beste vrienden dood. Ze zijn met honderden en ze wonen in mijn huis in LA. En ze staan pal naast elkaar, de rug gerecht, te wachten tot ik ze uit de kast haal om hun genie te ontplooien. Wanneer ik Duke Ellington draai, zegt hij me: ‘Ik ben je vriend, Henry, ik zal je nooit verlaten.’ Dáárom hou ik van muziek: ze is semper fi, ze blijft je altijd trouw. Dat heb je met de meeste mensen niet. Die zijn te kwader trouw, ze keren zich tegen je. En ze gaan dood, ze laten je achter.

Blijkbaar heb ik mensen gekwetst die met zelfmoord geconfronteerd zijn. Mijn excuses waren voor hén bedoeld. Verder neem ik geen enkel woord terug.

Zelf doe je niets meer in de muziek. Kriebelt het nooit?

ROLLINS: Neen. Op een dag werd ik wakker en zaten er geen teksten meer in mijn hoofd. Ik heb meteen mijn manager gebeld en gezegd: ik stop ermee. (imiteert iemand die aan het stikken is) Hij realiseerde zich meteen wat dat voor hem en zijn bankrekening zou betekenen. (lacht) Ik had gedurende vijfentwintig jaar alles gegeven, alle tandpasta uit de tube geduwd. Wanneer ik nu in een luchthaven een band met instrumenten zie zeulen, denk ik: ‘Nope, ik mis dit niet.’

Allicht zijn er wel wat fans van Rollins Band die op een tour zitten te wachten. Wil je hen dan niet gelukkig maken?

ROLLINS: Niet noodzakelijk. Ornette Coleman wilde me nooit gelukkig maken met zijn muziek. Hij wilde iets uitdagends doen, voor zichzelf. Die uitdaging was er bij mij niet meer. En dus ben ik gewoon gestopt, om dingen te doen die me wél nog prikkelen. Ik wil ook niet in herhaling vallen. Toeren met oude nummers interesseert me niet. Dat is artistiek falen, artistieke lafheid zelfs. Het is zo leeg, zo risicoloos om met oude songs de hort op te trekken. Ik zou er geen voldoening uit halen. De enige reden voor een reünietournee zou zijn om het geld uit de zakken van mijn fans te kloppen. En daar pas ik voor.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Gutterdämmerung wordt vertoond en live uitgevoerd op Rock Werchter. Rollins’ spokenwordshow Charmingly Obstinate is op vrijdag 29/1 nog te zien in De Spil, Roeselare. Dit interview is op 13/1 verschenen in Knack Focus.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content