Frenetik, Straight Outta Evere: ‘Ik zal niet op mijn lauweren rusten omdat Damso naar me luistert’

Er trekt vanuit Brussel een nieuwe rapgolf door het land. YG Pablo, Geeeko en Frenetik wordt een mooie toekomst voorspeld, maar noteer vooral de naam van die laatste. Een rapper van de straat, die schrijft alsof hij schildert.

Terwijl een mediageile pandemie de regiestoel opeiste, was 2020 evenzeer het jaar van David Elikya, alias Frenetik. Epic Records, een premiumlabel van Sony Music, schoof hem een contract onder de neus. Hij werd genamedropt door Damso op diens recentste succesplaat. Het Franse rapicoon Booba was verzot op Frenetiks lockdowntrack Virus BX-19. En Colors, een internationaal YouTube-platform met een neus voor talent, nodigde de Brusselaar uit voor een sessie.

Infrarouge, opgevoerd tijdens die bewuste sessie, geeft goed weer waar Frenetik voor staat. Hij vertelt straatverhalen, verpakt in poëtische punchlines die elkaar in een rotvaart opvolgen. Frenetik is géén clichérapper. Ja, hij praat over drugs en auto’s, maar de manier waarop hij zijn levensverhalen archiveert, getuigt van een uitzonderlijk talent. Van zijn generatie zijn er weinig rappers die de Franse taal beter beheersen dan hij. Mooi meegenomen: zijn muziek klinkt nog catchy ook.

Frenetik lijkt vanuit het niets te komen, maar niets is minder waar. Hij heeft voor dit succes in verschillende groepen gespeeld, waaronder Nouvelle Source d’Ypérite, waar ook zijn neef bij rapte. Het is die neef die Frenetik aanspoorde om teksten te schrijven. Hij was elf jaar, en op de speelplaats in een middelbare school in Evere werden rapbattles gehouden. ‘Ik had mij thuis voorbereid. Ik liet banal op banane rijmen’, grinnikt hij. ‘Ik heb de battle toch maar mooi gewonnen.’

Sindsdien schrijft Frenetik bijna dagelijks. ‘Het werd al snel een gewoonte. Als het slecht ging, schreef ik. Als het goed ging ook.’ Op weg naar school pompte zijn vader Tupac en Biggie door de auto. In de wijk leerde hij Ghandi kennen, ‘de beste rapper van Evere’, dixit Frenetik. Hij kan niet genoeg benadrukken dat hij uit Evere komt. Daar werd een kleine jongen een grote jongen en transformeerde David Elikya in Frenetik, le futur du rap bruxellois.

Op de speelplaats is de rapper in jou ontwaakt. Was je een goede student?

Frenetik:(schudt van nee) Ik was nochtans leergierig als kind. Ik las veel boeken en keek graag naar historische documentaires, maar ik hield gewoon niet zo van school. De structuur van het onderwijs lag mij niet. Als mijn hoofd het had gewild, had ik goede punten kunnen halen, maar daar lag net het probleem. Ik had de motivatie noch het concentratievermogen om te slagen op school. Ik heb mijn middelbare school nooit afgewerkt, tot frustratie van mijn ouders. Vandaag zijn ze milder geworden, nu ze zien dat mijn muziek wordt opgepikt door labels, bekende rappers en de media. Mijn moeder wil gewoon dat ik het goed heb. Ze is blij om wat mij overkomt. Ik heb daarentegen altijd geweten dat ik le mental en de energie had om iets te bereiken. Je hoeft geen diploma te hebben om te slagen in het leven.

Op Vide rap je: ‘Maman perd le Nord, conseiller d’orientation lui dit que son fils est complètement à l’Ouest.’ Heb je je moeder veel kopzorgen bezorgd?

Frenetik:(knikt) De schooldirectie hing voortdurend aan de lijn omdat ik stommiteiten had begaan. Mijn punten waren slecht. Als je kind een schoolverlater is, zou het dan niet vreemd zijn om níét ongerust te zijn? Dat spijt mij, ik had het zelf ook anders gewild, maar dankzij God doe ik wat ik vandaag doe. En ik doe dat goed.

Mijn mama heeft zich lange tijd tegen de muziek verzet. Ze wilde niet dat ik naar de studio ging. We hebben daar veel discussies over gehad. Soms zat het er bovenarms op en gooide ze mij buiten. Op een bepaald moment heeft ze vrede genomen met de situatie, toen ze door mensen in haar omgeving werd aangesproken over mijn muziek.

Verder rap je op Vide: ‘J’ai trouvé mon bonheur dans souffrance et douleur.’ Ook op tracks als Infrarouge, Chaos en Booska’Peinture praat je over la douleur. Wat is die pijn?

Frenetik:Dat woord vat een zekere kwaadheid en frustratie die in mij schuilt. Ik heb veel uitgestoken en meegemaakt op straat, maar la douleur heeft niet enkel een slechte connotatie. De pijn die ik heb gevoeld, heeft mij geholpen. Ik heb geleerd om kracht te puren uit een negatieve ervaring. Daarom schrijf ik over wat mij is overkomen, goed en slecht. Ik word daar sterker van.

Het is simpel: muziek heeft mijn leven gered. Als muziek nooit op mijn pad was gekomen, had ik nog veel meer stoten uitgehaald. Ik was jong en ging niet naar school. In dat scenario biedt de straat een uitweg. Ik heb veel domme dingen gedaan, en dankzij de muziek heb ik niet nóg meer tijd op straat doorgebracht. In plaats van ’s nachts stommiteiten uit te halen, verbleef ik uren in de studio, waar ik niets mis kon doen.

***

Frenetik blijft wat op de oppervlakte als we naar zijn ervaringen op straat polsen. In zijn teksten neemt hij echter geen blad voor de mond. ‘C’est le biff qui nous rend débile, manque d’argent donc souvent on déprime. Et on se laisse tomber dans les bras du crime’ , blaft hij in Vide. Frenetik is geen bulshitter.

Elders rapt hij over vrienden die coke hebben verkocht, over illegaal geld en over kennissen die in de gevangenis zijn beland. ‘Ik verberg niets, maar ik voeg wel graag kleuren toe – dat staat mooier.’ Frenetik is een straatpoëet, die schrijft alsof hij schildert, met zwierige zinnen die de geest van een heistfilm capteren. Zijn mixtape heet niet voor niets Jeu de couleurs.

Ter verduidelijking: je bent méér dan een straatrapper. Je gebruikt je pen ook om racisme en politiegeweld aan te kaarten. ‘Un flic qui meurt dans une bavure, j’appelle ça une remontada’: dat komt binnen.

Frenetik: Ik ben mij ervan bewust dat wat ik rap choquerend kan zijn, maar ik wil mijn woorden niet op een agressieve manier gebruiken. Ik wil dat iederéén naar mijn muziek kan luisteren. Ook kinderen. Er zijn enerzijds de straatverhalen, maar anderzijds schrijf ik ook over maatschappelijke thema’s, omdat ik iets waardevols kan bijdragen aan het debat. Dankzij mijn onlineaanwezigheid heb ik een relatief groot bereik: mijn stem kan helpen om bepaalde thema’s en gevoeligheden onder de aandacht te brengen.

Ik schrijf niet louter over politiegeweld om actueel te zijn. De zin die je aanhaalt, heb ik vijf jaar geleden bedacht. Voor de buitenwereld is het probleem nu pas zichtbaar, terwijl racisme al veel langer dan vandaag diepe krassen achterlaat – bij mezelf en bij anderen. Sinds de Black Lives Matter-protesten is de pijn zichtbaar voor de hele wereld. Het zit in mijn aard om het debat aan te gaan in plaats van de heisa te ontwijken. Je fais du rap enervé mais engagé. Ik wil het publiek laten dansen, maar tegelijkertijd ook een boodschap brengen.

Je muziek is bruut, soms zelfs agressief, maar niet grensoverschrijdend. Je bent niet op vrouwonvriendelijke of seksistische teksten te betrappen.

Frenetik: Toch denk ik dat le rap dur opnieuw aan een opmars bezig is. Ik zie choquerende muziek niet snel verdwijnen. Ik daarentegen wil niemand kwetsen. Ik kan harde standpunten innemen en durf ook over de liefde te rappen, maar ik zal nooit vrouwen aanvallen. Ik heb nooit de intentie om wie dan ook aan te vallen in mijn teksten.

Je rapt al enkele jaren over een zekere Mia. Wie is zij?

Frenetik:(kijkt verrast op) Euh, dat kan ik je niet vertellen. Nu nog niet. Ik breng binnenkort een videoclip uit. Daarmee zal je vraag beantwoord worden.

Ik gok dat Mia een andere naam voor God is.

Frenetik: Mia heeft iets met geloof te maken. (snel) Je zult wel zien waarover het gaat. Ik geloof in elk geval in God. Hij neemt mij voor wie ik ben, en omgekeerd. Het is dankzij hem dat ik hier nu sta. Vroeger gingen we naar de kerk, waar Congolese muziek werd gespeeld. Daar kom ik niet langer, maar vanbinnen zal ik de kerk mijn hele leven meedragen. Ik bid en ben diepgelovig. Ook als het moeilijk gaat, als je even geen uitweg meer ziet, moet je blijven geloven dat het goed komt. Dát is voor mij geloof.

Enkele jaren geleden dacht ik aan stoppen. Ik was minderjarig, ik had geen geld om muziek op te nemen of clips te draaien. Ik was moe, ik had zorgen, maar hoewel ik geen uitweg zag, heb ik niet opgegeven. God geeft mij kracht.

Op Instagram deelde je een boodschap van Niro, een Franse rapper die schreef: ‘Se faire un avis sur des artistes en fonction de leurs chiffres, ça s’appelle écouter la musique avec son cul.’ Kortom, wie artiesten beoordeelt op basis van hoe goed ze scoren, luistert eigenlijk niet meer naar de muziek. Jij doet het goed op Spotify en YouTube. Doen statistieken je dan niets?

Frenetik: Ik zoek zelden op hoe goed of slecht mijn muziek het doet. Cijfers houden mij niet bezig. Het gebeurt weleens dat mijn entourage mij op een indrukwekkende statistiek of een eervolle vermelding wijst. Dan ga ik kijken, maar ik zal mij nooit blindstaren op de cijfers. Ik maak muziek voor mezelf en anderen. Of er nu honderd mensen luisteren of een miljoen: dat verandert niets aan de manier waarop ik mijn werk benader.

Damso vernoemt je op zijn track BPM. Het Franse rapicoon Booba heeft zich als fan geout. Is die erkenning je meer waard dan een miljoen streams?

Frenetik:(denkt na) Dat dan ook weer niet. Je maakt natuurlijk muziek in de hoop dat er op een dag miljoenen mensen naar je luisteren. Erkenning krijgen van sterren die al jaren in het vak zitten, doet mij enorm plezier. Dat bewijst dat ik hier op mijn plaats ben. Maar ik zal niet op mijn lauweren rusten omdat Damso naar mij luistert.

Weet je wat Damso’s eerste woorden waren toen hij Lous and the Yakuza ontmoette?

Frenetik:(droog) Nee.

‘Je vais niquer le game’, zei hij. Op de openingstrack van je mixtape rap jij het volgende: ‘Je dois niquer le game avant sa ménopause.’

Frenetik:(lachje) Dat is het doel : niquer le game. Ik heb mezelf ingeprent dat ik de beste van de meute ben. Enkel met die mentaliteit kun je het ver schoppen. Uit bescheidenheid put je geen kracht. En hoe je het ook draait of keert: de rapgame is een competitie. Het doel is om zo goed mogelijk te scoren. Falen is geen optie. Maar zelfs als dat mij ooit overkomt, zal ik die fase ter harte nemen, omdat je ook uit mislukkingen lessen kunt trekken. Je verliest nooit. Als je een tegenslag kent, kom je vroeg of laat sterker terug. Ik zal altijd mijn rug rechten. J’ai le mental.