De tragedie van Guy: hoe de MIA’s hun ware aard hebben laten zien

Twee AB’s, twee bejubelde platen en de hele hoofdstad in zijn zak: de prijsuitreiking van de MIA’s moest de avond worden van Zwangere Guy. Dat werd het niet. Of hoe de Brusselse rapper het eeuwige probleem van een muzikale awardshow blootlegt.

‘Wie wint straks de MIA’s? Zwangere Guy wint straks de MIA’s!’ kopte De Morgen. ‘Wie klopt Zwangere Guy?’ vroegen ze zich af bij Het Nieuwsblad. Logisch, want de Brusselse rapper begon met maar liefst zeven nominaties aan de prijzenkermis van de Vlaamse muziek. Toch sloot hij de avond af met lege handen.

Misschien vond Guy een drinkebroer in zijn uit West-Vlaanderen ingeweken stadsgenoot Brihang: zes nominaties, nul prijzen. Of in Charlotte Adigéry, de Gentse met wie hij al in de studio zat en die door de BBC, Neneh Cherry en Iggy Pop wordt bejubeld. Met drie streepjes achter haar naam was ze een schaduwfavoriet, uiteindelijk kreeg ze ‘slechts’ één sectorprijs voor Artwork.

Wie dat scenario had willen zien aankomen, moest bij de onderzoekers van de Limburgse rockschool PXL zijn. Zij kregen toegang tot data van grote spelers als Sabam en Universal, doken in streamingstatistieken en Facebook-likes en voorspelden zo dat Zwangere Guy en Brihang niets zouden winnen. Hun conclusie: airplay op de radio is de doorslaggevende factor. Op zich een logische conclusie, want het is het grote, naar de radio luisterende publiek dat het gros van de MIA-winnaars verkiest.

Ook wie TV Familie leest, kon voorvoelen dat het geen wandeling in het park zou worden voor de Vlaamse rappers. In een stuk dat het blad half december publiceerde, uitte onder anderen Miguel Wiels de kritiek dat de nominaties voor de MIA’s te alternatief zijn. Wiels, de vaste songsmid van K3 en Niels Destadsbader, weet waarover hij spreekt als hij het over ‘het brede publiek’ heeft en zegt in TV Familie dat die mensen veel genomineerden nauwelijks kennen. ‘Dat er té veel wordt gezocht in het alternatieve circuit blijft een heikel punt. Nogmaals, er is beterschap. Dat Angèle, die populaire popmuziek maakt, weer enkele nominaties heeft, vind ik top. Mochten de prijzen alleen richting mensen als Brihang en Zwangere Guy gaan, dan gaan we weer naar af.’

Met ‘af’ bedoelt Wiels de ZAMU Awards, de voorganger van de MIA’s. Die werden niet verkozen door ‘gewone’ muziekliefhebbers, maar door muzikanten en vakmensen. Er waren awards te winnen in categorieën als Jazz en Roots, die vandaag niet aan bod komen. Om u een idee te geven: op de laatste editie van de ZAMU’s, in 2006, won An Pierlé de prijs voor Beste Zanger. Think of One, Dani Klein, Steven de Bruyn, Philip Catherine, Kris Defoort, Roland… allemaal acts buiten de mainstream die ooit een ZAMU wonnen, maar nooit een MIA.

De MIA’s zijn in het leven geroepen om de kijker meer inspraak te geven. Het minste wat je kan zeggen, is dat dat doel is bereikt. Angèle vulde het afgelopen jaar de Lotto Arena en Paleis 12, Tourist LeMC een Sportpaleis en Niels Destadsbader drie Sportpaleizen. Dat zij het halen van Brihang (AB) en Zwangere Guy (twee AB’s) in een slag om de tv-kijkende Vlaming is de logica zelve, zelfs al scoren die laatsten goed in de Ultratop. De verklaring is vrij eenvoudig: veel mensen die beide rappers de afgelopen maanden hebben gekocht en gestreamd, zijn niet bezig met de MIA’s of toch niet in die mate dat ze ervoor willen stemmen.

Want ja, maak van de tv-kijkende Vlaming maar een oudere tv-kijkende Vlaming. De gemiddelde VRT-kijker was in 2016 57,9 jaar oud en zit – wellicht – niet te wachten op de harde raps van Zwangere Guy. Misschien wel op Brihang, maar zelfs zijn zachte, poëtische teksten halen het niet van kanonnen als Angèle, Tourist LeMC en Niels Destadsbader. Wie de populariteit van Zwangere Guy en andere Adigéry’s wil afmeten, kan beter naar de hippe Red Bull Elektropedia Awards kijken, waar de koning van Brussel vier prijzen won.

Dat is een pijnlijke waarheid voor de muzieksector en de VRT: een awardshow op de grootste lineaire tv-zender is langzamerhand niet meer in staat om de echte krachtverhoudingen in een snel veranderende, door streamingdiensten en internethypes gevormde muziekcultuur weer te geven. En dat is niet omdat Eén-kijkers en -stemmers een beperkte muzikale smaak zouden hebben, maar wel omdat ze een steeds beperkter deel van de bevolking vormen.

De enigen die er de afgelopen jaren in slaagden om alle aandacht naar zich toe te zuigen, zowel commerciële als alternatieve, zijn Bazart, Oscar and the Wolf, Stromae en Angèle, maar die laatste twee zijn dan weer zo groot dat ze hun MIA’s nauwelijks met het blote oog kunnen zien. De volgende in dat rijtje is wellicht Charlotte Adigéry: zij kon dit jaar haar MIA voor Artwork al niet ophalen omdat ze op tournee is in Amerika. Wie zal haar verplichten om te komen als ze écht een grote vis vangt?

In een almaar uitdijende muziekindustrie, met steeds meer muzikanten die steeds onverwachter kunnen opduiken met dank aan het internet, wordt het de MIA’s wel erg moeilijk gemaakt om te volgen en relevant te blijven, voor zover ze dat vandaag zijn, zonder het grote Eén-publiek te verliezen. Maar wat is het alternatief? Is een terugkeer naar het idee van de ZAMU’s een optie, ook als dat betekent dat de enige grootse muzikale tv-show van het jaar verdwijnt? Het beste van de twee werelden combineren is moeilijk, tenzij je de Grammy Awards wil achternagaan met een eindeloze lijst aan categorieën. Iemand zin in de MIA voor Jazzalbum, Kooropvoering of Metalsong?