De nieuwe klassiekers van Kurt Overbergh: ‘Wij zijn nog niet klaar voor de genialiteit van Kanye West’

Als Kurt Overbergh, directeur van de AB, de lijst met 500 beste platen aller tijden door elkaar mag schudden, wordt die vrouwelijker, zwarter en politieker. ‘Ik luister liever naar Kapitein Winokio dan naar Ob-la-di Ob-la-da van The Beatles.’

‘Jij belde voor het herschrijven van de geschiedenis?’ vraagt Kurt Overbergh gretig wanneer we hem aan de telefoon krijgen voor onze reeks. Hij heeft zijn lijstje dan ook samengesteld ‘als een freak’ en legt ons meteen wat statistieken voor.

‘Nog geen tien procent van de albums zijn door vrouwen gemaakt’, stelt hij vast. ‘Dat is toch choquerend? Geen Billie Holiday in de lijst, geen Nina Simone, geen Sarah Vaughn, geen Ella Fitzgerald. Ook heel wat hedendaagse iconen, zoals Beyoncé, staan er niet in. Van mij krijgen ze wel een plek, als een soort reactie op de vaststelling van sommigen dat er na Prince, Bowie en Cohen geen muzikale supersterren meer in leven zouden zijn. Er zijn wél nog sterren, maar van een hele andere orde.’

To Pimp A Butterfly (Kendrick Lamar, 2015)

Overbergh, die recent nog een muzikale koerswijziging aankondigde voor de AB en meer plaats ruimde in zijn muziektempel voor hiphop, jazz en wereldmuziek, opent met een album dat in zijn tweejarig bestaan al bijna de status van klassieker heeft verworven. ‘In de kunst heb je trekkers nodig, en dat is Kendrick Lamar. Hij heeft met een positieve boodschap het hiphopgenre van zijn slechte naam afgeholpen én een hele nieuwe generatie bekeerd.’

Lamar maakt op To Pimp A Butterfly ook de link met de jazz en zette ook daar dingen in beweging. ‘Daar zit saxofonist en groot wonder Kamasi Washington achter’, schetst Overbergh. ‘De liner notes van die plaat – toegegeven, enkel journalisten en vijftigers lezen die nog – geven een hele who’s who van de hele scene rond Washington. Sinds diens plaat The Epic zitten we met z’n allen weer aan de jazz.’

‘Het doet me wat denken aan wat Miles Davis deed. Die stapelde ook de features met talentvolle muzikanten op, die dan later op zichzelf bekend werden. Lamar heeft iets in gang gestoken waarvan hij zelf nauwelijks kon dromen. Hij en zijn plaat zijn ijkpunten in de hiphopcultuur.’

Push The Sky Away (Nick Cave and the Bad Seeds, 2013)

Nick Cave staat tot op vandaag niet in de top 500 van Rolling Stone. ‘Hij verhuist binnenkort naar de VS. Hem nu in de lijst zetten zou een mooi symbolisch gebaar zijn’, lacht Overbergh.

‘Ik volg Cave al sinds de jaren 80, ook al toen hij nog met The Boys Next Door en The Birthday Party speelde. Ergens onderweg raakte ik hem wat kwijt, en velen met mij. Maar met Push The Sky Away, een ongelooflijk meesterwerk, heeft hij mij weer veroverd. Met die plaat, het daaropvolgende Skeleton Tree en de documentaires heeft hij zich heruitgevonden, door hetzelfde te doen dan nog. Hij is zich op het niveau van Reed, Young en Dylan aan het nestelen, zonder dat de meesten het doorhebben.

Lady Day: The Complete Billie Holiday On Columbia 1933-1944 (Billie Holiday, 2001)

‘Ella Fitzgerald en Sarah Vaughn hadden hier ook kunnen staan, maar Billie Holiday is mijn obsessie. Ik ken haar oeuvre door en door. Haar tijdgenotes beschikten ook over prachtige stemmen, maar zongen net iets te vaak volgens het boekje. Holiday van haar kant zong altijd zo heerlijk achter de beat.’

Ook anno 2017 blijft Holiday relevant. ‘Het komt niet uit haar Columbiaperiode, maar Strange Fruit is nog steeds een cruciaal nummer. Dat is black lives matter avant la lettre. Geen wonder dat Beyoncé met haar dweept.’ Maar daarover later meer.

De conclusie van Overbergh? ‘Als we een muzikale canon proberen samen te stellen zonder Billie Holiday, zijn we fout bezig.’

Stations of the Crass (Crass, 1979)

Never Mind The Bollocks van Sex Pistols. Twee keer Ramones, drie keer The Clash. Voeg daar nog platen van Hüsker Dü en Black Flag aan toe en je weet dat de punkpioniers goed vertegenwoordigd zijn in de top 500. En toch wilde Overbergh er nóg een punkband in.

‘Een echte welteverstaan’, lacht hij. ‘Sex Pistols, dat was een hele mooie verkleedperiode met een slimme manager, maar Crass is echte punk. De leden brachten tenminste wél meerdere platen uit, leefden in communes en waren politiek geëngageerd. Met hun eigen label steunden ze andere punkbands en brachten ze zelfs het debuut van Kukl uit, de eerste groep van Björk.’

Hun plan was om te stoppen in 1984, naar het boek van George Orwell, en er voor dat jaar alles uit te persen. Meer zelfs: het catalogusnummer van Stations of the Crass is 521984, five years to 1984. Vandaag woont Crass-oprichter Penny Rimbad nog steeds in een commune en blijven de leden politiek geëngageerd, true to the bone.

Yeezus (Kanye West, 2013)

Zoek in de lijst eens naar de nummers 118, 298 en 353. U moet het checken om het te geloven: er staan al drie Kanye West-albums in de lijst. Als het van Overbergh afhangt, komen er daar nog twee bij, te beginnen met Yeezus. Al had Life of Pablo ook nog gekunnen.

‘Yeezus kwam uit zonder promocampagne, in een doorzichtig cd-doosje met niet meer dan een rode sticker erop’, schetst de AB-baas. ‘Nooit eerder kwam er een major album uit met zo’n radicale inslag. Bon Iver en Hudson Mohawske speelden mee, net als enkele avant-gardegeluidskunstenaars.’

Als persoon kan Kanye op weinig sympathie rekenen en vindt ook Overbergh hem bij momenten ‘een losgeslagen debiel’. ‘Maar muzikaal is hij een genie waar wij in België nog niet klaar voor zijn. Zo werd ook The Life of Pablo aanvankelijk volledig misbegrepen en afgekraakt, maar belandde het uiteindelijk toch in alle eindejaarslijstjes. Qua attitude is Yeezus een puur punkalbum.’

Watch The Throne (Kanye West & Jay-Z, 2011)

‘Er is niets moeilijkers dan twee muzikale protagonisten samenzetten’, weet Overbergh. ‘Denk maar aan Metallica en Lou Reed, die met Lulu de grootste draak in de popgeschiedenis maakten. Maar hier vullen de twee rappers elkaar perfect aan.’

‘Toen ze naar België kwamen en moshpits van duizend man ontketenden, ben ik echt op mijn gat gevallen. Ze bewijzen dat het punkgevoel vandaag niet in de rock zit, maar wel in de hiphop en de hedendaagse jazz. Ik zou zeggen: koester Watch The Throne, want door de problemen tussen Jay-Z’s Tidal en Apple Music komt er waarschijnlijk geen vervolg.’