De eerste jaren van Tomorrowland: ‘Ik kreeg het verwijt dat Vlaanderen niet klaar was voor deep house’

Bevoorrechte getuigen vertellen hoe ze het festival in Boom zagen uitgroeien van een bescheiden pretpark voor volwassenen tot ons beste exportproduct: ‘Ze zouden het kunnen uitverkopen zonder de clubs van bij ons, maar we worden niet vergeten.’

Dat de eerste editie van Tomorrowland in 2005 niet te vergelijken is met het totaalspektakel dat dit weekend De Schorre inpalmt, weet u inmiddels wel, al is het maar omdat de foto van het eerste hoofdpodium elk jaar opnieuw in de kranten staat: witte doeken op stellingen, een bescheiden meute mensen voor een niet eens zo hoge dj-booth, u kent het beeld. Maar dat betekent nog niet dat u weet wat het is om met 8700 mensen op Tomorrowland rond te lopen in plaats van met 200 000.

Tenzij u erbij was op die veertiende augustus, zoals de mensen die we voor deze reconstructie spraken: Paul ‘TLP’ Lannoy, Yves Deruyter en Koen ‘Coone’ Bauweraerts, dj’s van het eerste uur en ook vandaag nog vaste klanten in Boom; Sven Van Hees, die aansloot vanaf de tweede editie; Mathias Kerckhof, bezieler van technopromotor Kozzmozz en stage host op alle edities; Patrick Marnef, toenmalig burgemeester van Boom en Alex Ternier, directeur van De Schorre. Uiteraard vroegen we ook een interview aan Manu en Michiel Beers, organisatoren van Tomorrowland, maar de broers spreken zelden of nooit met journalisten en weken voor ons niet van die gewoonte af. Voor dit stuk citeerden we uit een Humo-interview van twee jaar geleden, hun laatste grote gesprek met de Belgische pers.

DEEL I: Over een engel uit het noorden die wil deltavliegen

Anno 2004 zijn Manu en Michiel Beers, twee broers uit Ranst, allang geen onbekenden meer in het Belgische nachtleven. Vijf jaar ervoor hebben ze hun entree gemaakt met de Nacht van de Student – één ticket voor vijf Antwerpse nachtclubs aan een scholierentarief -, in de jaren daarna maakten ze furore met het gelijkaardige Antwerp Is Burning. Een succesformule, maar een foutgelopen samenwerking met een jeugdvriend leidt hen naar het faillissement.

Er komt een outdooreditie en een editie in Vorst Nationaal, maar wanneer ze van toenmalig Antwerps burgemeester Leona Detiège een nieuwe kans krijgen in het Sportpaleis, gaat het weer mis, met dank aan ‘de man die toen exclusief nachtevenementen organiseerde in het Sportpaleis’, vertelt Michiel Beers. ‘Op de avond dat wij Antwerp Is Burning in het Sportpaleis hadden, beconcurreerde hij ons met een kopie van ons oude concept. We trokken daardoor drieduizend man te weinig om onze doorstart te kunnen maken: voor de tweede keer gingen we failliet.’

De reddende engel komt uit het noorden: ID&T, het Nederlandse bureau achter dancemonumenten als Thunderdome en Mysteryland, is op zoek naar een Belgische partner. Samen brengen ze Sensation White en dj Tiësto naar het Sportpaleis, geslaagde evenementen die de financiële put mee helpen dempen én de broers ambitieus laten vooruitkijken naar hun volgende doel: een Vlaams Mysteryland. Een dancefestival in openlucht dus, met veel aandacht voor decor en randanimatie.

De broers Beers waren niet de eerste Vlamingen met dat plan. In de jaren daarvoor konden dancefans bijvoorbeeld al naar House Torhout. ‘Wij kwamen te vroeg’, zegt Mathias Kerckhof, toen organisator van House Torhout en met Kozzmozz sinds het begin stagehost op Tomorrowland, vandaag. ‘Ook I Love Techno heeft het outdoor geprobeerd, maar dat was evenmin een lang leven beschoren. Ook op het Eilandje is er een poging gedaan door Clubland.’

Tekst gaat verder onder de foto.

MANU BEERS: De Belgische organisatoren van dancefestivals hadden niet door dat dat de succesformule was: dance in de mooie natuur in plaats van op een gewone wei. Wij wisten: we moeten iets zoeken met bomen, vijvertjes en een amfitheater als main stage.

ALEX TERNIER: Ik zie Manu en Michiel nog binnenkomen in mijn kantoor, in T-shirt en gescheurde jeans, met hun basketsloefkes aan, om uit te leggen wat ze in De Schorre wilden doen. Op dat moment hadden wij met Mano Mundo al een festival op ons terrein dat elk jaar 80 000 bezoekers trok. We konden dat wel aan, dachten we. Ik herinner me nog dat ze vooral geïnteresseerd waren in de heuvel waar vandaag de main stage voor staat. De deltaheuvel noemen we dat, omdat er initiatielessen deltavliegen en parapente worden gegeven. Het is een overblijfsel van de kleigroeve die er ooit was.

Om te snappen wat ze voor ogen hadden, zijn we dan met de brandweer, de politie en de hulpdiensten een dag naar Mysteryland geweest. Geweldig plezant.

PATRICK MARNEF: Samen met Alex zijn Manu en Michiel dan naar mij gekomen. Om 12 uur ’s middags zou de muziek beginnen, om middernacht zou ze stoppen. Een afspraak waar we tot vandaag op hameren. Bomenaars spreken er mij nog vaak op aan dat ze daar de klok op kunnen gelijk zetten.

KOEN ‘COONE’ BAUWERAERTS: Van een goede vriend uit de hardstyle-scene hoorde ik dat een paar gasten in België hun eigen Mysteryland wilde beginnen. Daar had ik toen al eens gespeeld. Toen ik wist dat ID&T ook in België mee op de kar zat, wist ik al dat het groots ging worden. Het kon niet misgaan.

KERCKHOF: Het was in elk geval een topidee. België heeft een heel mooie clubcultuur, maar wat betreft dancefestivals liepen we ver achter op landen als Engeland en Nederland. Ik vond dat toen een gemis, zeker omdat ons land heeft gepionierd met zijn rockfestivals.

PAUL ‘TLP’ LANNOY: Wie elektronische muziek op een festival wilde horen, moest wachten tot na de hoofdact of naar de Boiler Room gaan op Pukkelpop.

SVEN VAN HEES: In 2005 bracht ik The Sun Goes Down uit en kreeg ik het verwijt dat Vlaanderen niet klaar was voor deep house. Dansmuziek was nog iets marginaals, het speelde zich in de clubs af.

DEEL II: Over kamerplanten die promotie krijgen

De broers Beers plakken zelf de affiches voor Tomorrowland. Die naam is een last-minutebeslissing: de affiches met de naam Mysteryland erop zijn al gedrukt, maar worden weggegooid. ‘Achteraf gezien bleek dat het beste idee dat we ooit hebben gehad’, besluit Manu Beers. Wie een kaart wil kopen, hoeft niet te nagelbijten aan zijn computer: een ritje richting Free Record Shop – waar is de tijd? – volstaat. Zelfs op de dag zelf kun je aan de kassa nog kaartjes kopen.

Op de affiche, gehost en samengesteld door onder meer Culture Club, Café d’Anvers, Versuz en het Nederlandse hardstyle-label Q-Dance, prijken onder anderen Felix Da Housecat, Armin Van Buuren, Monika Kruse, Ferry Korsten en Sven Väth. Ook Black Hole, het label van DJ Tiësto, krijgt een podium, maar de Nederlander zelf stuurt op het laatste moment zijn kat: hij kiest voor een spot op de affiche van Marktrock. ‘We hadden nochtans speciaal voor hem onze datum van juli naar augustus verschoven’, herinnert Michiel Beers zich.

Het is wellicht een van de redenen waarom de broers Beers hun zelf gestelde doel van 15 000 bezoekers niet halen. Ze stranden op 8 700 man, maar die kunnen zich wel vergapen aan, en we citeren hier De Tijd, ‘een luchtballon die zestig meter de lucht in gaat, bungeejumpers, een reuzenrad, strandjes en sprookjeshuizen, waaronder een mini-disco bewoond en gerund door dwergen.’ Wie de hormonen voelt kriebelen, kan terecht in een Love Motel. ‘Condooms liggen klaar en de lakens worden achteraf netjes ververst.’ Over hoe indrukwekkend die eerste editie van het zelfverklaarde ‘Disneyland voor jongvolwassenen’ nu precies was, lopen de meningen tot vandaag uiteen.

LANNOY: Er stonden tenten en daarin waren soundsystems geïnstalleerd. Hier en daar hingen wat logo’s van de deelnemende clubs en dat was het. Een beetje amateuristisch, al hoop ik dat dat niet verkeerd wordt geïnterpreteerd. Ze moesten duidelijk nog wat zoeken.

TERNIER: De broers hadden toen al oog voor comfort en esthetiek, maar je kunt het uiteraard niet vergelijken met vandaag. Toen duurde de opbouw twee weken, nu twee maanden.

KERCKHOF: Ik loop in de dagen voor Tomorrowland veel rond op het terrein en heb de opbouw zien veranderen. Nu is dat allemaal netjes getimed, maar ik heb de organisatie in het begin meer dan eens zien racen tegen de tijd.

TERNIER: Het hoofdpodium van die eerste editie bestond uit bedrukte jute in een soort kadrement. De wind waaide er los door. Er was wel een podium op het water, maar dat was niet veel meer dan een bootje van Red Bull.

BAUWERAERTS: Elk jaar loop ik in de backstage langs de foto’s van alle edities en ik schrik er toch telkens weer van hoe klein die eerste main stage was in vergelijking met vandaag, terwijl die op het moment zelf wel gigantisch leek. Toen was Tomorrowland al ingericht in een duidelijk thema en veel oog voor detail. De toiletten waren nog niet aangekleed, maar de sprookjesachtige figuren liepen er wel al rond. Het was ook in 2005 al next level.

YVES DERUYTER: Ik had op dat moment al veel gezien in mijn carrière, op raves als I Love Techno en Mayday, maar dat was allemaal indoor. Voor het eerst zag ik zulke opstellingen in openlucht.

TERNIER: De organisatie heeft al het materiaal gebruikt dat De Schorre op dat moment bezat. Onze evenementenloods was leeg. Met de planten op de bureaus van ons personeel werd de vip-ruimte ingericht, om maar een voorbeeld te geven.

LANNOY: De rave cave (een kleine betonnen boog waaronder een paar honderd mensen kunnen feesten, nvdr) was er toen al, en zo kon je nog wel een paar geheimpjes ontdekken. Die veelheid heeft altijd al deel uitgemaakt van hun eigenheid, ook al komen de meeste mensen voor de main stage. En toch blijven ze vasthouden aan al die verschillende podia.

Wat ik belangrijk vind om te vermelden, en dat was ook al op de eerste editie zo: een van de broers staat het hele weekend aan de ingang van het artiestendorp en regelt de shuttle naar het terrein voor alle dj’s. Iedereen, van David Guetta tot de kleinste garnaal. Dat hij die taak niet overgeeft aan iemand anders, vind ik fantastisch.

DEEL III: Over Manneken Pis die plaats moet maken

Na de eerste Tomorrowland steken de gemeente Boom en de organisatie de koppen weer bij elkaar. Niet alleen viel het aantal bezoekers tegen, ook voor De Schorre zelf was het geen onverdeeld succes. ‘Het terrein had toen enorm afgezien door al het zwaar materieel dat erop stond en erover rolde’, herinnert Ternier zich nog.

Toch denkt niemand van de partijen aan stoppen. ‘Tomorrowland draaide de eerste drie jaar met verlies, maar dat was niet zo erg. We konden elk jaar break-even afsluiten dankzij onze andere evenementen, zoals Sensation’, zegt Manu Beers. Zijn broer vult aan: ‘En zodra we winst maakten, investeerden we alles weer in het festival.’

VAN HEES: ‘In 2006 werd ik gevraagd voor de tweede editie. Van het jaar daarvoor had ik niks gehoord, het was gewoon geen issue. Een plezante booking op een sympathiek festival, meer niet.’

‘Wat mij vooral is bijgebleven, is de energie die er hing. Heel anders dan ik gewoon was als resident dj van Café d’Anvers. Daar kende ik mijn publiek en kon ik gemakkelijker inspelen op de mensen. Hier zag je een heel diverse groep mensen, maar hing er wel een heel euforische sfeer: iedereen leek blij om zijn favoriete muziek eens in openlucht te horen. We konden eens dansen om drie uur ’s middags in plaats van drie uur ’s ochtends.

Drie jaar later raakte ik op de Dominicaanse Republiek aan de praat met Duitse toeristen. Wie ben je, waar kom je vandaan, je kent dat. Zodra ik zei dat ik uit België kom, reageerden ze: ‘Ah, van Tomorrowland!’ Tot dan toe ging het enkel over frieten en Manneken Pis.’

BAUWERAERTS: Het podium van Q-Dance, een Nederlandse organisatie, zorgde in het begin al voor wat noorderburen in het publiek. Dat was het wat betreft buitenlandse interesse de eerste jaren. Maar rond 2009 zag je plots vlaggen uit Israël en Australië in het publiek.

MARNEF: In 2008 gingen we van 15 000 naar 50 000 bezoekers. Dat was slikken, maar een jaar later was de mobiliteit weer perfect in orde. Toen was Moby de headliner en waren we vertrokken. Nog eens een jaar later gingen we voor drie in plaats van twee festivaldagen. Dan pas besef je aan wat voor een magnifiek project je meewerkt. Ook de Bomenaars, niet altijd gemakkelijke mensen, raakten ervoor gewonnen toen ze zagen dat Tomorrowland de hele wereld naar De Schorre bracht.

LANNOY: De opgang van Tomorrowland loopt perfect gelijk met de opmars van EDM. Om één voorbeeld te geven: rond 2005 kwam DJ Chuckie mij bedanken omdat ik hem op een verzamel-cd van Culture Club had gezet. Zijn eerste internationale compilatie was dat. Vijf jaar later brak hij de main stage van Tomorrowland af. David Guetta, Martin Solveig, ineens waren dat allemaal supersterren. Ik noemde dat stadionhouse, zoals in stadionrock.

KERCKHOF: En toch zijn ze de Belgen niet vergeten bij Tomorrowland. Het festival zou perfect uitverkopen zonder de podia van bijvoorbeeld Fuse of Kozzmozz, maar we worden nog steeds nauw betrokken bij het festival. Ik weet dat de broers daar belang aan hechten.

BAUWERAERTS: Tomorrowland heeft zijn stempel gedrukt op de hele festivalwereld. Geen enkele organisator komt er nog met een podium en een bar. Zelfs de organisator van EDC (sinds 1991 een wereldvermaard dancefestival in Las Vegas, nvdr.) gaat nu mee in het zoeken naar thema’s en extra entertainment bovenop de dj-sets. Manu en Michiel hebben de nieuwe standaard gezet.