Niemand zou het Nick Cave kwalijk hebben genomen als hij zich na de tragische dood van zijn zoon in zwijgen had gehuld. Maar Cave zwijgt niet. Niet op het nieuwe album Skeleton Tree, en niet in de bijbehorende fragiele, rauwe film One More Time with Feeling. De Belgische topcameraman Benoît Debie stond op de eerste rij. ‘Zijn passie heeft me getekend.’
De jonge Nick Cave mocht zich jarenlang vrijwel ongestraft verliezen in een even liederlijke als zelfdestructieve levenswandel en een heroïneverslaving oplopen die lelijker was dan de nacht. Hij overleefde het allemaal en kan er prachtig over zingen. In de Engelse kuststad Brighton, thuishaven van het gezin Cave, experimenteert zijn vijftienjarige zoon Arthur vorige zomer één keer met een paar tabletten lsd. Hij raakt volledig gedesoriënteerd, klimt in paniek over een veiligheidsafspanning en valt van een achttien meter hoge klif. Arthur Cave wordt nog naar het ziekenhuis gebracht, maar is niet meer te redden. Hoe hard kan het noodlot toeslaan?
Het verlies van een kind kan je zo murw slaan dat je niets meer gezegd krijgt. Nick Cave, verteller en muzikant in hart en nieren, vindt wel nog woorden. Op 9 september verschijnt Skeleton Tree, het zestiende studio-album van Nick Cave and the Bad Seeds. De dag ervoor vertonen wereldwijd 650 bioscopen eenmalig One More Time with Feeling, een film over de totstandkoming van dat album. In de trailer hoor je dramatische viooluithalen van Warren Ellis de bariton van Cave begeleiden. Zijn woorden gaan door merg en been. ‘De meesten onder ons willen eigenlijk niet veranderen. Waarom zouden we? We willen het oorspronkelijke model hoogstens wat aanpassen, zodat we onszelf blijven, maar hopelijk betere versies van onszelf. Maar wat als zich iets voordoet dat zo catastrofaal is dat je gewoonweg volledig verandert? Je verandert van een bekende persoon in een onbekende persoon. In de spiegel herken je nog wel de persoon die je was, maar de persoon onder die huid is een andere persoon.’ Nick Cave is niet meer Nick Cave.
De regisseur van One More Time with Feeling is de Nieuw-Zeelander Andrew Dominik, bekend van The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (2007), een fel geësthetiseerde western waarvoor Cave samen met Ellis de muziek componeerde en waarin hij ook eventjes meespeelt als troubadour. ‘Ik zag Nick redelijk vaak toen we ons na de dood van zijn zoon ontfermden over hem en zijn familie’, deelt Dominik mee op Caves website. ‘Toen hij me benaderde voor het maken van een film rond de opnames van het nieuwe Bad Seeds-album was mijn eerste reactie: “Waarom wil je dat doen?” Hij vertelde dat hij enkele dingen kwijt moest, maar niet goed wist tegen wie hij ze kon zeggen. Hij had de behoefte om de mensen die om zijn muziek geven, uit te leggen wat de stand van zaken is. Voor mij leek het erop dat hij ergens vastzat en gewoon iets – eender wat – moest doen om op zijn minst de indruk van een vóórwaartse beweging te hebben.’
Zowel Dominik als Cave vond Brusselaar Benoît Debie de geknipte man om achter de camera post te vatten. Hij maakte internationaal furore met zijn camerawerk voor de films van Gaspar Noé (Irréversible, Enter the Void) en Harmony Korine (Spring Breakers) en Rihanna’s videoclip voor Bitch Better Have My Money.
Wat mogen we van One More Time with Feeling verwachten? Is het meer dan de making-of van Skeleton Tree?
BENOÎT DEBIE: De film is er gekomen op vraag van Nick zelf. Het idee was om een documentaire te draaien over de totstandkoming van de nieuwe plaat, maar het is veel meer geworden dan dat. Het is bijna een fictiefilm. In maart filmden we Cave tijdens de opnames en tijdens uitvoeringen van het album. In april liet Cave zich ensceneren. Daar was ik niet meer bij. Ik had al toegezegd om de nieuwe Wim Wenders-film te draaien. Dan heb ik het niet over de Wenders die straks in wereldpremière gaat op het Filmfestival van Venetië, The Beautiful Days of Aranjuez, maar al over zijn volgende langspeelfilm: Submergence.
Spreekt Cave in de film over het tragische ongeluk van zijn zoon?
DEBIE: Die catastrofe is de reden waarom Cave de film wilde maken. Hij wilde een soort ‘hommage’ aan zijn zoon brengen en zijn publiek uitleggen hoe Skeleton Tree werd gemaakt, en waarom die plaat er kwam. De dood van zijn zoon is voelbaar op die plaat. Hoe kan ik dit beter uitleggen? (denkt na) Nick heeft ook op muzikaal vlak zijn manier van doen veranderd.
‘Je verandert van een bekende persoon in een onbekende persoon’, getuigt hij in de trailer.
DEBIE: De dood van zijn zoon heeft van hem een ander mens gemaakt en dus ook een andere muzikant. Hij legt het in de documentaire stukken beter uit dan ik nu kan doen. Hij probeert uit te drukken wat hem overkomen is. Hij tracht de dingen, de gedachten, de gevoelens, de veranderingen die volgden op het overlijden van zijn zoon over te brengen. In zijn muziek, maar ook via de film.
Wat zeg je tegen iemand die zo’n onnoemelijk zwaar verlies geleden heeft?
DEBIE: Ik heb het met Nick niet over zijn verlies gehad. Dat was mijn taak niet. We hebben over duizend dingen gepraat, voornamelijk over cinema en nog andere zaken waar we zielsveel van houden. Ik ken hem niet goed genoeg om met hem over iets anders te spreken. Andrew Dominik wel. Uiteindelijk ging alles vanzelf, er waren geen taboes. In het begin waren we bijzonder discreet, maar beetje bij beetje heeft Nick zich geworpen.
Welke indruk maakte hij op je? Die van een gebroken man?
DEBIE: Neen. Ik was enorm onder de indruk van de ontmoeting. Ik verkeerde niet in grote vorm. Ik had de ene film na de andere gedraaid en was erg moe. Dat is niet de beste toestand om aan zo’n intens project te beginnen. Maar die vermoeidheid was op slag vergeten toen ik Nick ontmoette en hem op de eerste dag van de opnames in de studio een stukje piano hoorde spelen. Niet omdat het zo goed was. Ik hou van zijn muziek. Ik wist dus al dat hij een uitstekende muzikant en componist is. Wat me zo aangreep en tekende, was dat ik een enorm gepassioneerde mens zag. Iemand die zielsveel van zijn werk houdt. Daar kikkerde ik van op. Ik weet niet hoe oud hij precies is (59 eind september, nvdr). Zestig of zo? Maar ik zou het geweldig vinden, mocht ik op mijn zestigste mijn werk nog even graag en intens doen als Nick Cave nu.
Hoe kwamen Cave en Dominik bij jou uit?
DEBIE: Dat weet ik niet. Nick ken ik van op de set van The Beautiful Days of Aranjuez van Wim Wenders. Hij was erg benieuwd naar mijn samenwerking met Gaspar Noé. Hij is, net als Andrew Dominik, onder de indruk van mijn werk in Enter the Void en Irréversible. Vandaar misschien dat ze voor de fotografie van One More Time with Feeling bij mij terechtgekomen zijn. Ik vermoed dat Dominik me ook heeft willen testen. Hij heeft me alleszins véél verteld over de nieuwe langspeelfilm die hij aan het voorbereiden is. We zien wel wat dat wordt.
Je hebt de reputatie dat je mirakels verricht met weinig middelen. En ik veronderstel dat ook de 3D-ervaring die je opdeed voor Wenders’ Every Thing Will Be Fine (2015) een belangrijke troef was.
DEBIE: Op onze eerste afspraak beklemtoonde Dominik dat hij met een heel kleine ploeg wilde werken om de opnames en het werk van Nick Cave zo weinig mogelijk te verstoren. Daar moest hij zich inderdaad geen zorgen over maken. Ik kan dat. Ik heb de belichting volledig voor mijn rekening genomen. Iets heel minimalistisch met enkele projectoren, maar het werkt wel, denk ik. Het plan was om het met drie man te rooien: Andrew, ik en een geluidsman. Maar dat bleek overmoedig. Vijf à zes man was het minimum, vooral vanwege de technische middelen die voor 3D nodig zijn.
‘I fucking hate 3D’, zei Nick Cave toen Dominik zijn voornemen bekendmaakte om deels in 3D te filmen.
DEBIE: Ja, maar Dominik wilde geen overdonderende Amerikaanse 3D. Hij wilde iets anders en wist dat ik met Every Thing Will Be Fine al ervaring opgedaan had. One More Time with Feeling is een speciale film geworden. Ondanks alles was Dominiks benadering opnieuw heel visueel. Het is geen tv-documentaire. We hebben cinema willen maken. We hebben met bescheiden technische middelen voor een meerwaarde willen zorgen. We draaiden niet alleen in 3D, we opteerden ook voor zwart-wit. Het resultaat mag gezien worden.
Heb jij Skeleton Tree al kunnen beluisteren?
DEBIE: Uiteraard. Het is een verschrikkelijk mooi en bijzonder album. Verwacht geen ultragewelddadige maar zeer kalme muziek. Soms is het bijna lounge. Ik hou er enorm van. Vooral muzikant Warren Ellis heeft grote indruk op me gemaakt.
Slotvraagje: nog wat van Rihanna gehoord sinds je haar filmde in de videoclip van haar monsterhit Bitch Better Have My Money?
DEBIE: Ze heeft me al drie keer een nieuw project voorgesteld, maar ik heb drie keer moeten passen omdat ik telkens aan het filmen was. Ik denk dat het er nog wel eens van zal komen. We begrepen elkaar. Ze heeft een sterk ontwikkeld visueel gevoel. Ze denkt in beelden en is constant op zoek naar mensen die daarin mee kunnen gaan. Het was haar idee om mij als cinematograaf te vragen. Ze bleek mijn werk goed te kennen. Spring Breakers zit daar vast voor veel tussen. Harmony Korine wilde dat het licht dé ster van die film werd. Op slag werd het een enorm visuele film en dan valt je werk als cinematograaf natuurlijk op.
SKELETON TREE
Uit op 9/9 via V2.
ONE MORE TIME WITH FEELING
Alleen op 8/9 te zien in de bioscoop.
Door Niels Ruëll
‘Het greep me aan dat Nick Cave zo’n enorm gepassioneerde mens is, iemand die zielsveel van zijn werk houdt. Daar kikkerde ik van op.’ Benoît Debie
‘Ik zou het geweldig vinden, mocht ik op mijn zestigste mijn werk nog even graag en intens doen als Nick Cave nu.’ Benoît Debie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
