Gaat Björk op haar nieuwe plaat een brög te ver?

Na de hartkwellingen van Vulnicura is er de zalving van Utopia. Björk toont zich op haar negende album als een baken van optimisme. Mooi, als u er de sjamanistische pluimveesamples bij wilt nemen, natuurlijk.

‘Utopieën kunnen we ons enkel inbeelden, dystopieën hebben we al gehad.’ Aan het woord is Margaret Atwood, de Canadese schrijfster van The Handmaid’s Tale, een roman uit 1985 en heden een sterke tv-reeks over een nabije toekomst waarin een patriarchale christelijke elite de plak zwaait over de weinige resterende vruchtbare vrouwen, die dienen als kweekvee voor hun meesters.

Het zijn gouden tijden voor dystopische fictie. Van de reeks Black Mirror tot filmfranchises als The Hunger Games, of de – sinds de verkiezing van bullebak-in-chief Donald Trump – hernieuwde interesse voor doemliteratuur als George Orwells 1984. Zet af die roze bril en aanschouw het kille, donkere angstklimaat waarin demagogen en populisten van diverse pluimage parasiteren op uw onzekerheid.

Maar hey, wie we daar hebben! Björk, de IJslandse fee die met haar toverstokje op commando de wereld zilverpaars met gifgroene stippen kleurt.

Op Vulnicura, bijna drie jaar geleden, toonde ze zich nog kwetsbaar en onzeker, en trok ze de luisteraar bij het oor een etterende, open wonde in. Utopia is de keerzijde, een pleidooi voor optimisme en schoonheid, een betoog voor liefde.

Er bestaat een toekomst waarin alle mensen werkelijk brüder zullen worden, we moeten ze alleen willen zien én kunnen horen, als het van mevrouw Guðmundsdóttir afhangt. Een nobele gedachte. Ruïnes zijn dan wel romantisch, maar ruïnerende ideeën brengen ons niets dan brökken. Excuseer: brokken!

Maar dit is Björk. En dus krijgen we een twaalfkoppig fluitensemble, in vreemde keelklanken onderlegde koorzangers, samples van sjamanistische pluimveerituelen en mee door coproducer Arca gemanipuleerde synthesizers die klinken als stemmen die klinken als synthesizers die klinken als nog iets anders in de maag gesplitst.

Voor de liefhebbers wordt het smullen: Utopia is zonder twijfel de meest uitnodigende, rustgevende én frivole Björkplaat sinds Homogenic (1997). Zij voor wie dystopie synoniem is met ‘een eeuwigdurende loop van die karakteristieke rollende r’, zijn gewaarschuwd: dit is ook de langste, meest eentonige Björkplaat tot nu toe. Een brug te ver, of een welgekomen overbrugging? Aan u de keuze.