Anna Calvi gaat van de ketting: ‘Fuck you, jíj bent degene met een probleem!’

‘This is a queer record.’ Anna Calvi schreeuwt het van de daken en dat is niet van haar gewoonte. Op het onbesuisde, erotische en vurige Hunter haalt de Brits-Italiaanse zangeres en gitariste zichzelf naar eigen zeggen van de ketting.

Rood in temperamentvol drama gespoeld, zwart dat beheersing en elegantie verzinnebeeldt: in de flamenco vond Calvi niet alleen de tinten voor haar eigen garderobe, maar ook de stilistische leidraad voor haar fameuze expressies op zang en gitaar. Met haar derde plaat Hunter vervolmaakt ze de analogie. Volgens de Spaanse dichter en toneelschrijver Federico García Lorca kunnen mensen zich via flamenco uit de sociale of economische marge tillen. Op vergelijkbare wijze zaagt Calvi met Hunter de tralies van de genderconventies door. ‘ I’ll be the boy / You be the girl / I’ll be the girl / You be the boy‘, gaat het ergens, en daarmee doelt de kleine, beduusd sprekende Calvi niet alleen op een aardigheidje dat de slaapkamersleur moet doorbreken.

Anna Calvi: We leven in een patriarchale maatschappij waarin mannen vrouwen tot hun lichaam reduceren om hen onder de knoet te houden. Waarom mag een vrouw niet hard zijn, of de baas? Waarom zou een man niet kwetsbaar mogen zijn of om liefde vragen? Al die stereotypes waaraan we moeten voldoen zijn tot mislukken gedoemd omdat ze indruisen tegen onze menselijkheid.

‘I go out into the world and see it as mine’, schreef je in een essay waarmee je Hunter aankondigde. Dat suggereert een persoonlijke omwenteling. Ben jij het die is veranderd, of de wereld?

Calvi: De plaat heet Hunter omdat ik het beu was om te zien hoe vrouwen in onze maatschappij als opgejaagd wild worden behandeld. Ik wilde aan de tienerversie van mezelf de plaat schenken waarvan ik dacht dat ik ze toen nodig had. Een plaat waarop een vrouw zélf haar plezier najaagt, zonder schaamte, volledig vrij om haar seksualiteit te ontdekken. Een intiem portret van die tocht, dat is wat Hunter is geworden.

Ik heb me altijd al ingeperkt gevoeld door het etiket ‘vrouw’. Omdat er zoveel verplichtingen aan vasthangen. Als vrouw moet je perfect zijn. Je mag geen haar op de verkeerde plaatsen laten groeien. Je moet sexy zijn, maar ook niet te. Altijd lachen en lief zijn. Dat snap ik niet. Mijn anatomie bepaalt dus hoe ik me hoor te gedragen, welke persoon ik moet zijn?

Dit keer sta ik niet toe dat mensen de plaat enkel maar taxeren op haar muzikale waarde. Ik wil dat de inhoud doordringt. Dit is waar mijn hart vol van is, waarvoor ik passie opbreng en waaraan ik elke dag denk. Dit is wat ik wil zeggen.

Ik moet nu even denken aan de BBC, die tijdens het afgelopen WK voetbal voor het eerst een vrouwelijke commentator naar een wedstrijd stuurde. Dat maakte veel reacties los, maar bitter weinig objectieve waardeoordelen. ‘Blijf in je keuken’ was nog een van de minst gortige.

Calvi: (rolt met de ogen) Dat is precies de stroom van negativiteit waartegen ik wil ingaan. Ik ben geen tafelspringer, verre van, maar bij zoiets kan ik vandaag niet langer zwijgen.

Een van je nieuwe songs heb je strijdvaardig Don’t Beat the Girl Out of My Boy genoemd. Genderfluïditeit is de jongste jaren een topic geworden, en dan heb ik het niet enkel over interviews met Christine and The Queens, of Fever Ray.

Calvi: Ik heb het daarover altijd al gehad in mijn muziek. Alleen ga ik er nu dieper en explicieter op in. En ja, ik voelde me gesterkt door andere artiesten die hetzelfde denken. Hoe meer stemmen van vrouwen of queers, hoe sneller het begrip voor andere geaardheden in het collectieve bewustzijn zal zinken.

Zoals bij elke bereidwilligheid tot politiek correcte bijsturing merk je dat het tot semantisch gespartel leidt. Op een dag sta je op en zijn ‘zwart’ en ‘blank’ beladen termen geworden. Of maak je een slechte beurt als je iemand die op mannen én vrouwen valt ‘bi’ noemt, terwijl die pakweg liever ‘pan’ hoort.

Calvi: Wel, daar moeten we naartoe: dat de dominante groep – blanke heteromannen – een andere persoon vráágt hoe die aangesproken of aangezien wil worden. Uit respect. Je hebt gelijk, lhbt heeft nu nog meer subcategorieën gekregen, maar dat is geweldig. Toen ik op de universiteit zat, bestond alleen de term lhb. Als ik daarop terugkijk, moet het vreselijk zijn geweest voor iedereen die trans was: zij werden compleet de mond gesnoerd.

Jij noemt jezelf heel bewust queer en niet lesbisch.

Calvi: Dat woord werkt omdat het staat voor iedereen die niet wordt vertegenwoordigd door de mainstreammaatschappij die vrouwen voorschrijft hoe ze zich moeten voelen. Ik heb nu een relatie met een vrouw. Wanneer ik op tv zie hoe seks tussen twee mensen van hetzelfde geslacht wordt voorgesteld, lijkt dat in de verste verte niet op hoe ik dat ervaar. Wanneer ik vrouwen in films zie, lijken ze helemaal niet op de vrouwen die ik al heb ontmoet en hoe zij hun verlangens uitdrukken. In het echt zijn vrouwen grappiger en sterker, om maar iets te zeggen. Daarom vind ik het een milde daad van verzet om mezelf queer te noemen. Ik laat me niets dicteren. Queer is een woord dat je kunt gebruiken als je geen label opgekleefd wilt krijgen. Ik kan perfect begrijpen dat een vrouw zichzelf bewust lesbisch noemt en daar trots in schept. Maar als je, zoals ik, die labels liever kwijt bent, dan is queer een heel vloeibare, vormeloze term die kan betekenen wat je maar wil.

Ik moet zeggen: hoe je je bevrijding uitschreeuwt in Don’t Beat the Girl Out of My Boy, dat is zelfs naar jouw maatstaven intens.

Calvi:(glimlacht) Ik wilde mezelf van de ketting halen, om het zo te zeggen. Zowel met mijn stem als mijn gitaar die wildheid uitdrukken, alle beperkingen afgooien. Die ontembare energie evoceren die zich niet laat inkapselen.

Ik heb een tijdje geleden drie concerten gedaan als showcase voor de nieuwe songs, en ik voel dat ik meer geef dan ooit. Het is veel wilder, kwetsbaarder, passioneler. Bevrijdend, maar ook heel beangstigend. Op het eind blijft er niets meer van me over. Ik heb letterlijk alles gegeven. Dat herken ik ook in mijn favoriete zangers, zoals Edith Piaf of Maria Callas. Als ik hen hoor zingen, is het alsof ze niets voor zichzelf houden. Emotioneel is dat allicht niet het gezondste om te doen, maar het is wel onvergetelijk om mee te maken.

‘The bodies and the rhythm / And flowers in my hair / The red light on the leather / Nothing will compare.’ Ook op plaat gaat het er bij momenten zweterig aan toe.

Calvi:(lacht) Voor een groot deel gaat het over de uitdaging van gelukkig zijn. Zoals gay pride dat ook is. Ik hou niet van de connotatie dat gay clubs dienen om te schuilen voor de boze heteroseksuele wereld. We wentelen ons niet in zelfbeklag. Integendeel: ik merk dat jonge homoseksuele mensen vandaag met meer zelfvertrouwen, tartend bijna, de wereld in stappen: ‘ Fuck you, jíj bent degene met een probleem.’

Ook op gitaar ga je fel tekeer. Die uitbarsting in Alpha is kronkelende lyriek.

Calvi: Dat was één take, een moment. Ik was gefascineerd door al wie zichzelf als een alfapersoonlijkheid ziet, mannen of vrouwen. Ik kan niet geloven dat er ook maar íémand bestaat – nou ja, Trump misschien – die ’s avonds naar huis gaat en zich niet verschrikkelijk onzeker voelt. Die discrepantie tussen voorkomen en inborst boeit me enorm. Bovendien denken we bij alfa’s nooit aan vrouwen, terwijl je die types overal tegenkomt. Dat doe ik in die song: ik speel met bravado en stoutmoedigheid. Die solo is het equivalent van een bokser die zich opwarmt voor een wedstrijd. Hij jaagt zijn energiepeil de hoogte in, gooit al zijn kaarten op tafel: dit is waartoe ik in staat ben, dit is de reikwijdte van mijn kracht.

Oefen je nog veel op je instrument?

Calvi: Nauwelijks. Niet omdat ik het beheers, maar omdat ik tegenwoordig mijn instinct volg. Wat betekent dat ik mijn eerste ingevingen doorgaans de beste vind. Dan wil je niet te technisch doen. Opnames gebeuren meestal in één take. Hetzelfde met zingen. Uiteraard ben je erbij gebaat om op te warmen en toonladders te doen, blablabla. Maar als je zo geolied van start moet gaan, wordt het toch iets cerebraals, ben je begaan met góéd zingen. Als je praat, blader je toch ook niet voortdurend door een woordenboek?

Je zingt over behoeftes die worden bevredigd, maar ook over de angst dat dat niet zal gebeuren.

Calvi: Er zijn nog altijd momenten waarop ik me verloren voel. Ik ben niet in elk nummer de jager. Soms voel ik me nog kwetsbaar en verdwaald. De song Away gaat daarover. Dat je je overrompeld voelt door krachten die je niet in de hand hebt. Dat je tot in elke vezel beseft hoe onbeduidend en fragiel je bent. Je hebt niets meer te geven. Dat zijn brutale maar eerlijke momenten, waarop alle beschermingslagen wegvallen en je desondanks verder moet. Dus ja, het was essentieel voor mij dat er naast sterkte ook kwetsbaarheid in de plaat zou zitten. Contrast.

Op de plaat maak je melding van het paradijs en ook letterlijk van God. Je vader is Italiaans. Als je me het vooroordeel toestaat: een katholieke opvoeding lag voor de hand.

Calvi: (glimlacht) Ik geloof niet in God. Maar ik aanvaard wel dat optimisme iets religieus kan hebben. Je kunt ploeteren door de diepste bagger en toch zal het door je hoofd schieten: ooit wordt het beter. Ook al ziet het daar realistisch gezien totaal niet naar uit. (lacht) Die wil om te leven, het idee dat liefde je kan redden en je alleen maar die persoon hoeft te vinden die je vollédig kan maken om veilig en gelukkig te zijn, dat vind ik van een ontroerende, tragische schoonheid.