Amy Winehouse-tentoonstelling geopend in Amsterdam: ‘Geen expo over de muzikante Amy, maar over de familiemens Amy’

Na de zonet met een Oscar bekroonde docu Amy, is er nu ook de expo Amy Winehouse: A Family Portrait, vanaf nu te zien in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Die tentoonstelling, samengesteld door broer Alex Winehouse en schoonzus Riva Lefton, legt niet de nadruk op haar excessen, wel op haar menselijke kant. Curator Elizabeth Selby: ‘Amy hield van Snoopy.’

Welke Amy leren we in deze tentoonstelling kennen?

ELIZABETH SELBY (van het Jewish Museum in Londen, waar de expo in 2015 voor het eerst te zien was): Het is allesbehalve een retrospectieve over de muzikante Amy, maar een expo over de familiemens Amy. Alex en Riva, met wie ik de tentoonstelling samengesteld heb, wilden haar portretteren zoals zij haar zullen herinneren: als iemand die vooral veel gaf om haar familie en vrienden. Ze had bijvoorbeeld een reiskoffer vol met foto’s, van zichzelf als kind en als tiener, van haar jeugdvrienden -en vriendinnen, van haar mama en papa, van haar grootouders, van haar broer Alex… Die koffer, die wij ook exposeren, was haar heel dierbaar. Ze bewaarde er al haar herinneringen in.

Wat de expo ook duidelijk laat zien is dat Amy eigenlijk zeer intelligent was, ook al schilderde de pers haar af als een weinig bedachtzaam iemand. Volgens Alex probeerde ze het een beetje te verbergen, maar ze las Nabokov en Dostojevski, en had een heel eclectische muzieksmaak. Dat laatste komt tot uiting in een speciaal voor deze tentoonstelling ingerichte ruimte, een soort tienerkamer waar een playlist afgespeeld wordt die ze samengesteld heeft toen ze nog heel jong was. Mama Cass Elliot staat erop, net als Louis Armstrong, Ray Charles en Ella Fitzgerald. Haar liefde voor jazz heeft ze niet alleen aan haar vader en haar broer te danken, maar ook aan haar grootmoeder Cynthia, een zeer belangrijke persoon in Amy’s leven – als je foto’s van haar uit de jaren veertig en vijftig bekijkt, zie je duidelijk waar Amy haar gevoel voor stijl vandaan had. Dat Cynthia in jazzkringen vertoefde – ze is in haar jonge jaren nog verloofd geweest met de invloedrijke Britse saxofonist Ronnie Scott – heeft volgens mij veel indruk gemaakt op Amy.

Hoe close was ze precies met haar broer en haar schoonzus?

SELBY: Alex was haar oudere broer, op wie ze echt wel steunde. Hij heeft haar ooit een gitaar geschonken, die ook onderdeel is van deze tentoonstelling. ‘De slechtste gitaar ooit’, aldus Alex. Hoewel Amy zich na verloop van tijd veel duurdere en kwalitatievere exemplaren kon veroorloven, bleef ze toch op die oude gitaar van haar broer spelen. Dat zegt veel over de waarde die ze aan dat soort dingen hechtte. Riva heeft haar niet zo lang gekend – ze was nog maar enkele luttele jaren samen met Alex toen Amy stierf -, maar ik denk dat ze vrijwel meteen een erg nauwe band met haar had. Dat merk je aan de inbreng van Riva in de expo. Naar het schijnt waren ze allebei verzot op Snoopy-cartoons. (lacht)

Alex en Riva wilden de expo koste wat het kost in het Jewish Museum in Londen laten doorgaan, en nu krijgt de tentoonstelling dus een vervolg in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Had Amy veel affiniteit met haar Joodse roots?

SELBY: Haar overgrootvader was een van de vele Joodse immigranten die zich in de late negentiende eeuw in de Londense East End-wijk settelden. Hij maakte er deel uit van een grote Joodse gemeenschap. Amy’s vader en broer waren heel geïnteresseerd in die achtergrond, ze vertelden er thuis veel verhalen over. De familie Winehouse vierde ook de Joodse feestdagen. Dat heeft ongetwijfeld een invloed op Amy gehad. Ze was niet religieus, maar sprak blijkbaar wel heel wat Jiddische woordjes. A typical North London Jewish girl, noemde Alex haar wel eens. (lacht)

Het bovenstaande lijkt allemaal niet te stroken met het beeld van de rockster Amy, die met drank- en drugsproblemen kampte en heel jong is gestorven. Worden die problemen dan zomaar onder de mat geveegd in deze tentoonstelling?

SELBY: Nee. Het is natuurlijk zo dat Alex en Riva het imago dat de media haar hebben aangemeten nogal eenzijdig vonden, en dat ze in deze expositie een andere kant van haar wilden tonen. Maar aan het einde van de tentoonstelling krijg je een tekst van Alex te lezen, waarin hij het over de dood van Amy heeft, en over de Foundation die hij nadien heeft opgericht voor de preventie van drugs- en alcoholmisbruik door jongeren. Dat ze problemen had, is dus duidelijk merkbaar. Je kan als bezoeker ook niet anders dan je realiseren dat je naar een expo staat te kijken over iemand die minder lang heeft geleefd dan ze had moeten leven. Ze is pas in 1983 geboren en hangt nu al in een museum. Véél te vroeg.