‘WE KEREN ALTIJD TERUG NAAR ELKAAR’

Het meest gebruikte werkwoord in het gesprek over tien jaar Dez Mona: ‘kloppen’. Zoals in: ‘Plots klopte het’. Maar ook: ‘De ander zo graag zien dat je erop wilt kloppen’. Geen Dez Mona zonder uitslaande emoties. ‘Ik vrees de dag dat ze een Belpop over ons willen maken.’

Zelden heeft dit koninkrijk een muziekgroep voortgebracht die de kloven tussen rock, klassiek, jazz, gospel, tango en chanson kon dichten zonder de mouwen ervoor te moeten opstropen. Nou ja, maar één keer, feitelijk. Het gebeurde in Antwerpen. Twee man: zanger Gregory Frateur en contrabassist Nicolas Rombouts.

We kunnen het ons nu nog nauwelijks voorstellen, maar Dez Mona bestond al dik twee jaar vooraleer Nicolas erbij kwam. Terwijl iedereen van Dez Mona op zijn minst weet: dat zijn die zanger en die kerel met zijn baard.

GREGORY FRATEUR: Dat was toen nog een totaal andere groep. We hadden een didgeridoospeler en een keelzanger. (lacht) Ik had nog helemaal geen idee van waar ik met Dez Mona naartoe wilde. We hebben in die bezetting geen platen opgenomen, maar het was een begin. Pas toen ik Nicolas leerde kennen, klopte het, kreeg de groep een identiteit.

NICOLAS ROMBOUTS: Ik was nog nooit met vocale muziek bezig geweest, ik luisterde enkel naar instrumentale en experimentele dingen. In die scene zaten ook wel vocalisten, maar dat was allemaal nogal dadaïstisch. Maar wat daar in mijn ogen ontbrak, wat zelfs werd ontkend, was emotie. Daar had ik het moeilijk mee. En toen ontmoette ik Gregory.

Eén brok emotie.

FRATEUR: Juist.

Mogen we jullie eerste drie platen bestempelen als een geval van these, antithese en synthese? Eerst is er de uitgeschreeuwde woede jegens de buitenwereld op Pursued Sinners. Op Moments Of Dejection and Despondency volgt de confrontatie met zichzelf. En ten slotte Hilfe Kommt: de wanhoop blijft, maar het stof gaat tenminste liggen.

FRATEUR: Ik denk dat het voor mij inderdaad allemaal samenkwam met Hilfe Kommt. Op Pursued Sinners hoor je voornamelijk bas en stem, met hoogstens een streep trompet of accordeon. Moments of Dejection and Despondency is voor ons wel een belangrijke plaat geweest. Heel donker, heel deprimerend, en dat bedoel ik in de positieve zin. (lacht) In Hilfe Kommt volgt dan de verademing. Daar werd het ook echt duidelijk wat we qua sound zochten. Producer Paul Webb (bekend van Talk Talk en als Rustin Man de muzikale partner van Portishead-zangeres Beth Gibbons op de plaat Out of Season, nvdr.) heeft ons toen op het goede spoor gezet. Sinds het begin van Dez Mona had ik een drang tot ‘gebaldheid’. Alleen konden onze ballades en verhalen toen makkelijk uitlopen tot negen minuten. Door Paul begonnen we grondig over arrangementen en songs na te denken.

ROMBOUTS: Paul Webb heeft ons doen inzien dat je grote emoties kunt hebben zonder dat het meteen heel kwaad of heel triestig moet klinken. Wij dachten vroeger altijd: het moet ‘knallen’. Maar dan hoor je dat die plaat met Beth Gibbons die sterke emoties ook bevat, terwijl sommige songs daarop nauwelijks lijken te ‘bewegen’.

FRATEUR: Die plaat was voor ons een referentie.

In schril contrast met de warmte van Hilfe Kommt stond de interne sfeer tijdens de tournee.

FRATEUR: (lacht) Klopt. Dat kwam, denk ik, omdat we er nog niet uit waren wat we wilden zijn. Een band? Een collectief? Een project? Je koestert allerlei verwachtingen tegenover de mensen met wie je een groep vormt, maar die werden niet altijd ingevuld. In die situaties was ik toch niet altijd… de meest rationele mens, laat het ons zo zeggen. Al die conflicten hebben een schaduw over die toer geworpen. We waren er zelfs van overtuigd dat we er niet meer uit zouden raken, dat de groep ten dode was opgeschreven.

Het heeft toen niet veel gescheeld of jullie waren met elkaar gaan knokken.

ROMBOUTS: (stil) Er leek even geen oplossing meer.

FRATEUR: En de vermoeidheid kwam erbij. We bevonden ons toen in een negatieve spiraal. Maar die hebben we kunnen doorbreken. Zonder dat we het zo hadden gepland, is Sága daartussen gekomen. Daarmee is de zon weer gaan schijnen, heel fel zelfs.

ROMBOUTS: Vlak voor we met Sága begonnen, hebben wij twee een goed gesprek gehad. Toen hebben we beseft dat Dez Mona geen groep is. We waren niet wat we ambieerden vanaf Moments: samen een band zijn, repeteren en nummers maken in de garage. Vóór Sága hebben we met het klassieke ensemble BOX samengewerkt. Weer andere mensen dus. Maar het was van in het begin tenminste duidelijk dat het alleen voor dat project zou zijn. En dat werkte heel goed.

Wat nog altijd niet geheel helder is, aangezien jullie in interviews het een en dan weer het ander verkondigen, is of jullie wel vrienden zijjn?

FRATEUR: (terwijl Rombouts hartelijk lacht) Ik snap waar dat vandaan komt. Ik durf al eens te zeggen dat we géén vrienden zijn. Maar daarmee bedoel ik dat er tussen ons een ‘onvoorwaardelijkheid’ is, die ik veeleer zou voelen bij een broer dan bij een echte vriend. Maar natúúrlijk zijn wij vrienden. Ook al is er voor mij wel een onderscheid. Er is al zo veel ontstaan tussen ons, en zo veel gebeurd, dat ik nooit geloof dat een gewone vriendschap zoiets overleeft. Bij broers daarentegen kan er echt niets tussenkomen. Ik heb zelf een broer, ik kan me dat niet anders voorstellen. Familie is voor mij een geruststelling.

ROMBOUTS: Het is gewoon een soort broederschap waarop we altijd kunnen terugvallen, wat er ook mag gebeuren. Het is niet dat we elkaars deur platlopen. Het ding is: we zien elkaar al drie tot vijf keer per week alleen om over Dez Mona bezig te zijn.

FRATEUR: Wat het ook was… (terwijl de ober de koffiemachine er voor de zoveelste keer ferm van langs geeft) Dat gaat niet lang meer leven zenne, dat spel. Wat ik ging zeggen: als je elkaar nog niet zo goed kent, heb je een bepaalde verwachting van elkaar. Ik ben een heel sociaal mens – Nicolas ook, maar dan op een andere manier. Ik wil op café, op restaurant, op reis, terwijl dat voor Nicolas niet per se hoeft. Je voelt die verschillen eerst heel scherp aan. Maar wanneer dat wegebt, ontmoet je elkaar op een andere manier. Die eerste grote uitbarstingen bij Dez Mona hebben dat proces versneld.

ROMBOUTS: We kennen elkaar door en door. Omdat we zoveel emotionele rollercoasters meegemaakt hebben, op alle mogelijke vlakken. Neem nu dat kabaal achter de toog: ik wist gewoon dat Gregory daarover iets ging zeggen. (hilariteit) We zijn als schakers: we denken veertien zetten op voorhand, zonder dat we daarvan iets tegen elkaar zeggen.

Over vooruitdenken gesproken: hoe staat het met de internationale ambitie van Dez Mona?

FRATEUR: We moeten daar eerlijk in zijn: het is echt ontzettend moeilijk gebleken om buiten de Vlaamse muren te treden. We hebben gewoon pech gehad. Situaties waarin het niet goed uitkwam, platendeals die werden afgewimpeld of die veel te laat uitkwamen. Het is toch niet normaal dat A Gentleman’s Agreement, onze recentste plaat, pas een jaar na datum in Frankrijk uitkomt? Een buurland! Dat is toch absurd in een samengesmolten wereld die zo afhankelijk is van het internet? Terwijl ik ervan overtuigd ben dat we een heel groot publiek kunnen aanspreken, als we het tenminste kunnen bereiken.

ROMBOUTS: Na drie platen waren we in een keurslijf terechtgekomen. Je maakt een plaatje, brengt dat uit, doet pers en promo, een kleine clubtournee en daarna wat festivals. Een jaar later misschien het buitenland. Maar wij zijn niet dat soort groep. We maken al eens muziek voor een dansvoorstelling, of brengen duoperformances in galerieën. En dat moeten we kunnen blijven doen.

FRATEUR: Vergeet niet: wij komen uit de underground. Die mis ik nu soms heel hard. In de bus springen om in Zwitserland enkele clubconcerten te doen en zoveel cd’s te verkopen dat je terugkeert met illegaal veel cash op zak… Maar als je enkele jaren aan een stuk platen maakt, stel je je onvermijdelijk de vraag: hoe raak je nu nog vooruit? Ik begin zelfs te vrezen dat ze ooit nog een Belpop over ons zouden maken. Ik word daar depressief van. Hoezo? Omdat alles daarin misloopt! (lacht)

Zeg nu niet dat je tegen Dez Mona aankijkt als een aaneenschakeling van mislukkingen.

FRATEUR: Ik heb wel het idee dat wij door een aantal foute keuzes enkele ballen hebben misgeslagen.

In de muziekbusiness heb je nu ook weer niet alles in de hand.

ROMBOUTS: Dat is zo. In Frankrijk bijvoorbeeld is het de kip of het ei. Agenten zeggen: een plaat moet uit zijn en aandacht krijgen, want dan kunnen we veel concerten boeken. Promomensen zeggen: we kunnen geen interviews regelen als er geen concerten tegenover staan. Tja… Daarom zouden we liever weer werken zoals vroeger: iets van onderuit opbouwen, zonder druk van dure promomensen van bovenaf.

FRATEUR: Zelf zijn we intussen professioneler geworden. We kunnen gerust zelf producties opzetten, kijk maar naar Sága. Daar komt trouwens zeker een vervolg op, maar vraag me niet wanneer. Voor de duidelijkheid: we doen nog altijd een beroep op de hulp van andere mensen, maar het spel meespelen werkt voor ons zo hard niét.

Begin volgend jaar willen we een liveplaat uitbrengen. Maar de eerstvolgende studioplaat staat maar voor 2015 gepland. We gaan onze tijd nemen om…

Vaders te zijn? Jij kunt het elk moment worden én het gezin Rombouts is onlangs voor de tweede keer uitgebreid.

FRATEUR: Dat ook, natuurlijk… Maar onze manier van opnemen zal veranderen. Nicolas is zijn thuisstudio aan het uitbouwen. Die moet een plek worden voor onszelf, een heus laboratorium voor Dez Mona. Tijd zal onze luxe zijn. Zolang er maar het heel belangrijke facet van de deadline is. Dit moet, dat moet… Moet, moet, moet… Want iets maken zonder deadline, daar kan ik niet tegen. Dan werk je de laatste weken maar wat harder.

Hebben jullie ergens spijt van? Of is het zoals het op Sága luidt: ‘Some of us have no regrets, I think I’m one of those‘?

ROMBOUTS: Hmm… Behalve dat Moments ook wel op vinyl had mogen uitkomen…

FRATEUR: Dat kan nog altijd.

ROMBOUTS:… kan ik niks bedenken. (peinst lang) Neen.

FRATEUR: Ik ook niet. Natuurlijk waren al die spanningen binnen de groep niet leuk. Misschien had ik wat liever moeten zijn. Maar uit die situatie is Sága wel ontstaan.

ROMBOUTS: Door alle foute keuzes zijn we pas helemaal overtuigd geraakt van wat we willen – en vooral niet willen. Uit al die conflicten, en het zijn er veel geweest, zijn wel altijd mooie dingen voortgekomen. Bij ons hebben de uitersten altijd dicht bij elkaar gelegen. Wanhoop en hoop. Woede en liefde. Elkaar zo graag zien dat je op de ander wilt kloppen. Dat, tja, dat klópt bij ons. Als er conflicten zijn, is dat vanuit een bijna overdreven bezorgdheid voor elkaar. We keren altijd terug naar elkaar. We zullen nooit zeggen: ik wil je niet meer zien.

DEZ MONA

Radio 1-sessie op 11/11 in Trix, Antwerpen met Stijn Meuris, Stephanie Callebaut (SX), The Van Jets, Melanie De Biasio, Roosbeef en Delv! s. Live op Radio 1 van 20 tot 23 uur.

DOOR KURT BLONDEEL

GREGORY FRATEUR ‘IK HEB WEL HET IDEE DAT WIJ DOOR EEN AANTAL FOUTE KEUZES ENKELE BALLEN HEBBEN MISGESLAGEN.’