De iPod, deze week precies tien jaar oud, transformeerde niet alleen de manier waarop we muziek kopen en spelen, het veranderde ook de manier waarop onze digitale muziekcollectie georganiseerd wordt. En dat is geen detail, weet de audiofiel.

Hij: ‘Ik heb mijn James Brownplaat teruggevonden onder de letter ‘J’ in plaats van onder de ‘B’ – ik weet niet wie jou het alfabet heeft geleerd. En wat erger is: hij stond in de categorie ‘rock-‘n-roll’ in plaats van ‘r&b’. Hoe kom je daar nu bij?’ Zij: ‘Het is gewoon te moeilijk, Shrevie. Elke keer dat ik een plaat wil opzetten, moet ik een hele procedure doorlopen. Ik wil gewoon muziek horen, meer niet.’ Zonder twijfel onze favoriete scène uit het licht vergeten Diner uit 1982: het moment waarop Daniel Stern Ellen Barkin bij zijn platenkast de mantel uitveegt, net nadat hij ontdekt heeft dat zij in zijn vinylcollectie heeft gegrasduind. Een echtelijke ruzie naar ons hart. ‘Raak gewoon mijn platen niet aan. Nooit.’

Fast forward naar 23 oktober 2001, de dag waarop Apple zijn eerste iPod op de markt bracht. Wat had de iPod dat de andere mp3-spelers niet hadden? Het lijkt een overbodige vraag nu Apple ExxonMobil stilaan naar de kroon steekt als meest waardevolle bedrijf ter wereld en Steve Jobs zowat heilig verklaard is. Een decennium geleden was het dat allerminst. De iPod was niet de eerste mp3-speler, met zijn duizend songs aan harde schijf was het niet de grootste, aan 399 dollar was het lang niet de goedkoopste, en door enkel compatibel te zijn met Macs – op dat ogenblik slechts 4 procent van de computermarkt – was het niet eens de toegankelijkste. Komt nog bij dat de andere spelers een stuk makkelijker waren om mp3’s van en naartoe te slepen én dat de iPod – of bent u dat al vergeten? – een behoorlijk idiote naam had. Ter herinnering: in de blogwereld was de iPod in 2001 kort voor ‘I Pretend It’s An Original Device’, ‘I’d Prefer Owning Disks’ of – onze persoonlijke favoriet – ‘Idiots Price Our Devices’.

Oké, er was het ondertussen wel erg vaak geroemde minimalistische design en de witte koptelefoon was inderdaad fantastische oor-tot-oorreclame, maar voor de volledige verklaring waarom de iPod tot dé verpersoonlijking van de mp3-speler kon uitgroeien, moet u ons inziens bij Diner zijn. Elke muziekliefhebber kent namelijk het belang van een goed geordende platenkast. Eerst op genre, dan op alfabet, vervolgens op jaartal. Doe het niet, en u mag keer op keer met het hoofd schuin geheven langs uw Expedit struinen op zoek naar Sgt. Pepper’s of Blonde on Blonde. Ordnung muss sein. Alleen: waren het in 1982 slechts de enkelingen met meer dan vierhonderd platen die pronkten met hun categoriseringssysteem, dan heeft de komst van de mp3 dat veranderd. Plots had zowat iedereen wel voor een paar gigabyte aan songs op zijn computer staan. En plots zat zowat iedereen zijn zelfgebrande mp3-cd’s en externe harde schijven te doorzoeken naar dat ene nummer.

Onze theorie? De iPod begreep als eerste dat al die gigabytes deugdelijk geordend moesten worden. De eerste mp3-spelers zaten geheel in de traditie van de walkman: zestig of negentig minuten muziek, een fast forward– en rewind-knop en een prominente usb-uitgang die u vlot in uw computer kon inpluggen – de digitale variant van het wisselen van cassette. Ingenieur Tony Fadell had evenwel iets anders op het oog toen hij bij Apple de iPod pitchte: geen veredelde usb-stick, maar een complete platenkast , gesorteerd op artiest, album of playlist. Gedaan met vijftig keer klikken om van 99 Problems tot bij Kiss Me Quick te raken. Geen door elkaar gehoste tracks meer, op mp3-naam gesorteerd, maar tracks netjes bij elkaar gebracht onder albumtitel. En dat alles op een paar keer scrollen verwijderd. Drie keer scrollen om precies te zijn. Het was Steve Jobs zelve die de opdracht gaf dat elke song op een iPod binnen drie keer klikken moest kunnen worden opgezet – Synaptics, dat touchpads voor laptops maakt, dokterde uiteindelijk voor Apple het legendarische wieltje uit.

Kortom, het organiseren van uw digitale muziekcollectie was even veel, zo niet meer dan het design, de unique selling proposition van de iPod in 2001. Een muziekliefhebber houdt nu eenmaal van een geordende platenkast. Vandaar was het maar een kleine stap naar iTunes, de ordelijkste manier om mp3’s op uw iPod te zetten, en de iPod docking station, dat uw fysieke platenkast zelfs geheel overbodig maakte. Dat Jobs en de zijnen het ordeningssysteem goed in het oog hielden, bewijst de iPod Shuffle, uitgebracht nadat Apple ontdekte dat een aanzienlijk deel van hun gebruikers de iPod standaard in shufflemodus zetten. De organisatie van uw digitale muziekcollectie: dat is waarop Apple zijn imperium bouwde.

Terzijde: de ware audiofiel zweert uiteraard bij de autobiografische methode van rangschikking, zoals beschreven door Nick Hornby in het standaardwerk High Fidelity. Geen chronologische methode, maar geordend volgens aankoopdatum. ‘Als ik Landslide van Fleetwood Mac wil opzetten, moet ik weten dat ik het voor iemand kocht in de herfst van 1983, maar om persoonlijke redenen nooit heb afgegeven.’ Tot de iPod dát in een algoritme kan gieten, blijft onze vinylcollectie gewoon in de woonkamer staan.

DOOR GEERT ZAGERS