Tv-tip: op zoek naar de antwoorden over Armando die hij zelf nooit wilde geven

Armando: deed-ie 't of deed-ie 't niet?
Joost Devriesere
Joost Devriesere Auteur en journalist bij Knack Focus en Knack

Kleeft er bloed aan de handen van schilder-beeldhouwer Armando? NPO 2 zoekt naar antwoorden in Het uur van de wolf.

‘Je leven wordt gevormd door wat er in je jeugd gebeurt’, zo beukte de vorig jaar op 88-jarige leeftijd overleden Armando ooit een open deur in. De Nederlander – Herman Dirk van Dodeweerd volgens zijn geboorteakte – was niet alleen een getalenteerde schilder en beeldhouwer, maar ook een begenadigde violist, romancier, journalist, columnist en acteur. En een bokser, want, zo vond hij, een gevecht van man tot man, zonder hulp, dat is als het leven zelf.

In zijn uitgebreide oeuvre kwam hij heel vaak terug op zijn kindertijd, een periode die volledig in het teken stond van goed en kwaad, en van slachtoffers en daders. Armando was namelijk een oorlogskind en bracht tijdens de Tweede Wereldoorlog veel tijd door in het bos en het uitgestrekte heideland rond Kamp Amersfoort, een van de vele Europese doorgangskampen waar de nazi’s Joden, zigeuners en weerspannige sujetten verzamelden alvorens hen op de trein naar de concentratiekampen te duwen.

Het is daar dat zich ‘het voorval’ voltrok, die ene gebeurtenis die de rest van Armando’s leven zou bepalen en als een rode draad door zijn werk zou lopen: met het stilzwijgende bos als getuige en medeschuldige stak een jonge jongen er een Duitse soldaat dood.

Was de jeugdige Herman een toevallige getuige of kleeft het bloed van de Duitser aan zijn eigen handen? Niemand die het zeker weet, want Armando nam de ware toedracht mee in het graf. Liever dan in zijn kaarten te laten kijken creëerde hij via zijn beeldende kunst en schrijfsels – onder meer in De straat en het struikgewas, een bundel aantekeningen waarvoor hij in 1989 de Multatuliprijs kreeg – een mythe die Nederland nog steeds in de ban houdt. Want Armando zou WO II nooit achter zich kunnen laten en dikte het mysterie van ‘het voorval’ aan door zich vanaf 1979 in Duitsland te vestigen, waar hij de vroegere vijand observeerde vanuit zijn nieuwe woonst, het voormalige atelier van een nazikunstenaar.

Met hun docu Het voorval – Armando en de mythe proberen Sjors Swierstra en Roelof Jan Minneboo de mythe te ontrafelen. Ze gaan niet alleen op zoek naar de antwoorden die Armando zelf weigerde te geven, maar ook naar de schoonheid die de kunstenaar aantrof in het alomtegenwoordige kwaad, dat van slachtoffers daders maakt en omgekeerd. Een intrigerende documentaire over een even intrigerende man.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Donderdag 9/5, 22.55 uur, NPO2

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content