AFGEPRIJSD. HET KAN OOK NIET ALTIJD SPANNEND ZIJN: DE PRESTIGIEUZE TURNER PRIZE ANNO 2004 IS ZUINIG MET VERRASSINGEN.

TATE BRITAIN

MILLBANK IN LONDEN, TOT 23 DECEMBER. WWW.TATE.ORG.UK

Turner Prize 2004

Wie op 6 december ook met de prijs naar huis gaat, veel opschudding zal er niet uit voortvloeien. De twintigste Turner Prize is immers niet wat je noemt een revelatie. De vier kandidaat-winnaars laten een nogal tamme indruk na en dat ligt voor een groot deel aan de politieke overkill. Het was te denken: Bush, Osama en de ‘Arabier’ in zijn natuurlijke habitat, ze zijn er op de ene of andere manier tussen geglipt en dat leidt zonder veel omwegen naar een schoolse Prize-editie.

De rit door de Britse art scene steekt lauwtjes van wal met Jeremy Deller (38). Tijdens het openingsweekend van de Manifesta-biënnale in San Sebastian

filmde hij leden van uiteenlopende belangengroepen. Je ziet de mensen op straat hun zaak bepleiten, tevergeefs hopend op aandacht tegenover het georkestreerde kunstgedruis. In de video Memory Bucket gaat het over Bush’ thuisbasis Texas. De Brit portretteert er onder meer de eigenares van een restaurant en een vrouw tijdens een anti-Bushdemonstratie, maar de pointe blijft uit en dat geldt eigenlijk ook voor Dellers volledige bijdrage.

Ben Langlands (49) en Nikki Bell (45) reisden twee jaar geleden af naar Afghanistan. Ze vonden er een huis waar Osama Bin Laden een tijdje verbleef en distilleerden uit de verzamelende gegevens een digitale video. Je kunt The House of Osama Bin Laden virtueel doorkruisen, maar veel is er niet te zien. The House blijft leeg en desolaat, bewust afwijkend van de bloederige games die hier als voorbeeld dienden. Weliswaar houden de architectuur en de stilte een tijdlang de aandacht vast, maar toch blijft de presentatie cryptisch en emotieloos en heeft ook het hoogtepunt – het huis van Osama – daaronder te lijden.

De in Istanbul geboren Kutlug Ataman (43) is op post met Twelve, een zaal vol projecties van door elkaar kakelende mensen. De Arabieren van Ataman hebben het over reïncarnatie als dagdagelijks gegeven. Ze praten zonder spoor van twijfel over de heropstandingen van de ziel, maar net zoals bij Deller vraag je je af of voor dergelijke projecten wel een kunstenaar nodig is. Deller en Ataman draaien gewoon matige documentaires, ook al hangen de projectieschermen kriskras door elkaar en is de zaak opgefleurd met een arty geluidseffectje of een kunstige scheut amateurisme.

Met Yinka Shonibare (42) keert het tij en komt er toch wat kleur in de Turner Prize. De Nigeriaanse Brit tracht de show te stelen met The Swing, een sculptuur van een schommelende vrouw naar het voorbeeld van Fragonard, en met Un Ballo in Maschera, een barokke film over de moord op koning Gustav III van Zweden. Met zijn wervelende stijl steekt Shonibare een eind uit boven de rest, maar toch is het hem binnen het gegeven kader niet gegund. Na de drie voorafgaande document-tentoonstellingen vallen de frivole, van stofjes en motiefjes barstende taferelen zo uit de toon dat het lijkt alsof zelfs de getalenteerde Shonibare maar beter naar een andere planeet kan emigreren. Els Fiers

Els Fiers