Dinsdag 13/12, 21.10 – Canvas
Triq slama – Reis in vrede. De Marokkaanse frase om elkaar een goede reis te wensen pronkt als titel bij de tweedelige Canvasdocumentaire waarin Mohamed Abdelsam het verhaal van zijn generatie gastarbeiders doet. ‘Ik liep al langer met het idee rond om iets over de eerste Marokkaanse gastarbeiders te brengen’, vertelt journalist Loutfi Belghmidi. ‘Ze noemen die niet voor niets de stille generatie: hun verhaal is nauwelijks bekend.’
Hoe zijn jullie bij de 73-jarige Mohamed Abdelsam terechtgekomen?
LOUTFI BELGHMIDI: Ik ben op zoek gegaan naar Marokkaanse mannen die in de jaren 60 naar de Limburgse mijnstreek zijn gekomen. Ik stond er wel op dat we iemand volgden die Nederlands sprak. Je moet weten dat vaak Frans de voertaal was in de mijnen, waardoor veel migranten niet de behoefte voelden om Nederlands te leren. Via via werd ik naar Mohamed in Antwerpen verwezen, en al bij de eerste ontmoeting merkte ik dat hij een boeiend verhaal had.
DAVID VERHAEGHE (REGISSEUR): Klopt, Mohamed heeft als weeskind twee pogingen ondernomen om naar Europa te komen. De eerste is gestrand in Marseille in 1958, waarna hij door de oorlog tussen Marokko en Algerije nog in de gevangenis is beland. In de jaren 60 is hij dan uiteindelijk als gastarbeider gerekruteerd door Duitsers.
Welke verhalen van de eerste generatie gastarbeiders kennen we onvoldoende?
VERHAEGHE: Veel mensen zijn vergeten dat Marokkaanse gastarbeiders in de gouden jaren 60 met open armen zijn ontvangen. We hebben samen met Mohamed de kinderen van zijn eerste buren in Hasselt opnieuw opgezocht: een ontroerend treffen. De mensen hielpen die nieuwe gastarbeiders toen, deels ook uit nieuwsgierigheid.
Gaan jullie ook in op de periode dat de stemming is omgeslagen?
BELGHMIDI: Nee, omdat dat wel voldoende gekend is. Mohamed spreekt zijn mening uit over de problemen toen en vandaag. Hij legt de verantwoordelijkheid deels bij zijn eigen generatie: omdat zij ervan uitgingen dat ze ooit naar Marokko zouden terugkeren, hebben ze onvoldoende in de Belgische toekomst van hun kinderen geïnvesteerd. Al is hij wel hoopvol dat we een manier van samenleven zullen vinden.
Was het evident om Mohameds verhaal voor televisie te brengen?
BELGHMIDI: We hebben wel eens de wetmatigheden van televisie overboord moeten gooien, zoals iets opnieuw doen omdat de camera te laat aan stond. Dat zag Mohamed niet altijd zitten. (Lacht)
VERHAEGHE: Ja, daar was wel eens discussie over. Mohamed is een geweldige verteller, maar hij is geen acteur. De documentaire is uiteindelijk een reis naar Mohameds geboortestreek geworden. Hoe dichter hij bij zijn wortels kwam, hoe meer hij openbloeide en over zijn gevoelens vertelde.
Hebben jullie erop aangedrongen dat de documentaire niet rond middernacht wordt weggestopt?
BELGHMIDI: Dat is een beslissing van Canvas waarvoor we uiteraard zeer dankbaar zijn. Er wordt op televisie wel gedebatteerd over de Marokkaanse gemeenschap, maar nu horen mensen eens het hele verhaal.
VERHAEGHE: Dat vindt Mohamed zelf ook belangrijk: dat jongeren weten waarom en hoe hun ouders naar België zijn gekomen. Hij hoopt trouwens dat het niet bij deze uitzending stopt en dat het programma ook in scholen en gevangenissen zal worden vertoond.
(H.V.G.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
