Is Robert Anker gebeten door de hype die mindfulness heet? Zijn nieuwste roman wekt soms die indruk. Maar hoe persoonlijk hij in De vergever soms ook wordt, Anker blijft een geslepen spel met fictie en feiten spelen.

Verschrikkelijk oncool is ze, de boodschap die het personage Sander Schwartz op het einde van dit boek uitdraagt: durf te erkennen dat je grote delen van je leven ‘in afwezigheid’ hebt geleefd en pak voortaan alles anders aan. ‘Alles de tijd geven, zonder haast, vooral in het kleine: traag een kopje afwassen, nauwkeurig een schroef aandraaien, kalm de groente snijden’, en ga zo maar door.

Het klinkt als een passage uit een zelfhulpboek voor mensen met een burn-out. Wie De vergever op die manier wil lezen, vindt in het relaas van Sander Schwartz allicht ook oprechte inspiratie. Maar gelukkig ook meer dan dat.

Omdat Schwartz net als Anker zelf een schrijver is met meer kilometers achter de rug dan jaren voor de boeg, is het verleidelijk om in het personage de auteur te willen herkennen. Er zijn nogal wat gelijkenissen tussen hun tweeën. Allebei hebben ze een broertje dood aan al wat hip en flitsend maar ook leeg en dom is en beiden ergeren ze zich (graag) aan de plompe onachtzaamheid waarmee klassieke waarden als schoonheid, kennis en vakmanschap vandaag van de tafel worden geveegd. Maar Anker kruidt Schwartz’ verhaal ook met uitweidingen die aan zijn personage een onweerstaanbare eigen identiteit en karakter geven.

Sander Schwartz blikt in De vergever terug op een leven vol pieken en dalen. Tussen de elf stielen en dertien ongelukken komt telkens één constante terug: het schrijven. Vooral in het lange hoofdstuk daarover maakt Schwartz bespiegelingen die Anker onmiskenbaar met hem deelt. Hij haalt er literaire helden als Nabokov, Hermans en Vestdijk bij om zijn ideeën over literatuur uit te leggen, en veegt en passant de vloer aan met James Joyce, toch ook geen kleintje.

Kunst, vindt Schwartz, schept vervulling. Maar waar iets moet worden gevuld, is ook een leegte. En misschien zijn er wel betere manieren om putten te dempen dan door in fictie onder te duiken. Om dat vraagstuk op te lossen, schrijft Schwartz zijn memoires. Hij ontmoet een man die hem een fout wil vergeven die hij vele jaren geleden zou hebben gemaakt. Maar wat is de waarde van vergiffenis als je zelf niet ten volle begrijpt welke fout je precies hebt gemaakt? En wie lost eigenlijk schuld af door een ander te vergeven?

De vergever is een ode aan het leven, maar ook een pleidooi voor introspectie en bezinning. Anker is op dreef in deze korte roman, en laat soms verrassend het achterste van zijn tong zien. Soms om uit te blazen van dit bijzondere relaas, soms om vilein de spot te drijven met zijn vertwijfelende lezers.

Een uitgebreide versie van deze recensie kunt u lezen op Knack.be en DeReactor.org.

DE VERGEVER ***

Robert Anker, Querido, 158 blz., ? 18,99.

BERT VAN RAEMDONCK

CENTRALE ZINNEN – Je kunt je handen in onschuld wassen en toch spijt krijgen, dat gebeurt vaak. En waar spijt is, is schuld.