Huston, we have liftoff – De detectivefilm die John Huston lanceerde en Bogey naar het firmament schoot, blijft een onverwoestbare klassieker.

FILMS: **** EXTRA’S: ***

(WARNER)

Film. Zeldzaam zijn de klassiekers die zoveel filmgeschiedenis schreven als The Maltese Falcon. Behalve het regiedebuut van de grote John Huston en het acteerdebuut van de toen al 61-jarige Sidney Greenstreet wordt deze Da-shiell Hammettverfilming uit 1941 ook beschouwd als het begin van de ‘film noir’. Bovendien is private eye Sam Spade ook het personage waarmee Humphrey Bogart na tien jaar mindere gangsterrollen in B-films de existentialistische held neerzette waar al zijn latere glansrollen (van Casablanca tot The Barefoot Contessa) op voortbor-duren.

Het definitieve Bogey-moment zit aan het eind van de film, als Sam Spade eindelijk de stukjes van de puzzel in elkaar doet passen en hij beseft dat zijn opdrachtgeefster Brigid O’Shaughnessy (Mary Astor) zijn partner heeft vermoord. Ze verklaart andermaal haar liefde voor hem en smeekt hem haar niet uit te leveren aan het gerecht. Hij dient haar van repliek met een speech die de meeste fans van deze onsterfelijke prent rats vanbuiten kennen: ‘I hope they don’t hang you, precious, by that sweet neck. Yes angel, I’m gonna send you over. The chances are you’ll get off with life. That means if you’re a good girl, you’ll be out in 20 years. I’ll be waiting for you. If they hang you, I’ll always remember you.’

Bogart spreekt hier de hardgekookte dialogen (haast integraal overgenomen uit Hammett) alsof ze voor hem geschreven zijn. Hij klinkt koud en hard, maar uit zijn blik spreekt een ander verhaal, dat van de taaiheid die oude wonden en gebroken dromen verheelt.

Via het personage van Mary Astor geraakt Bogart betrokken bij de speurtocht naar een kunstvoorwerp – de Maltezer Valk – van onschatbare waarde, waar een reeks meesterlijk getypeerde en vertolkte hebzuchtige figuren alles voor over hebben. Met op kop de dikke schurk, zo onvergetelijk gespeeld door Sidney Greenstreet, en in zijn kielzog zijn twee seksueel dubbelzinnige lakeien (Peter Lorre en Elisha Cook Jr.), tegen wie Bogart snauwt, als ze zijn meppen willen afweren: ‘You’re gonna take it and you’re gonna like it!’

Deze claustrofobische prent speelt zich grotendeels binnenkamers af en bestaat overwegend uit lange, briljante dialoogscènes, plotseling onderbroken door korte gewelddadige intermezzi. Niet dat de film daarom iets toneelmatigs zou hebben, integendeel. Huston maakt met brio gebruik van complexe shots, ongewone beeldhoeken, ingenieuze beeldcomposities en uitgekiende camerabewegingen om aan het verbale vuurwerk een sterke visuele dynamiek te geven. Zelden was een steekspel van staccatodialogen zo meeslepend om naar te kijken.

Extra’s. The Maltese Falcon kreeg een flinke opknapbeurt en wordt omkaderd door een trailer, een kortfilm, een tekenfilm en een journaal uit die tijd, kwestie van het gevoel op te roepen van een bioscoopbezoekje anno 1941. Voorts ook een degelijke audiocommentaar van Bogartbiograaf Eric Lax en op het tweede schijfje een boeiende analyse van Bogarts stijgende roem aan de hand van de trailers van zijn films; een nieuwe half uur lange documentaire waarin bewonderaars (van striplegende Frank Miller tot cameraman Roger Deakins) toelichten wat deze prent nu zo uniek en tijdloos maakt.

Patrick Duynslaegher