VLIEGONGELUK. David Cronenbergs meesterwerk over de groteske metamorfose van een man die zijn menselijkheid verliest, staat nu huiveringwekkend gedetailleerd op dvd.

The Fly (1986)

2-DISC SPECIAL EDITION

FILM: **** EXTRA’S: ***

(FOX)

Film. In het eerste halfuur van The Fly zit een scène die absoluut niet afstotelijk is, maar toch veel zegt over David Cronenberg en het soort cinema dat hij maakt. De door Jeff Goldblum gespeelde wetenschapper die experimenteert met een toestel dat zijn lichaam door de ruimte kan verplaatsen, loopt er altijd in dezelfde plunje bij. De journaliste (Geena Davis) die een schokkend artikel over zijn experimenten wil schrijven maar geleidelijk verliefd wordt op haar ‘onderwerp’ vermoedt zelfs dat hij altijd dezelfde vuile kleren draagt. Tot ze zijn kast opentrekt, en van elk kledingstuk – pantalon, jasje, overhemd, das, schoenen – vijf identieke, netjes gerangschikte exemplaren aantreft. ‘Leerde ik van Einstein’, zegt Goldblum. Die gebruikte zijn hersens voor andere dingen dan voor het kiezen van welke kleren hij die dag zal aantrekken.

Deze opvatting typeert natuurlijk het monomane en het geobsedeerde van de protagonist, maar ze past ook wonderwel bij het onbuigzame, het rigoureuze en het doelbewust eentonige van Cronenbergs filmkunst. Want hoe weerzinwekkend en grotesk zijn effecten ook zijn (zodra Goldbums biochemie per ongeluk gecombineerd wordt met die van een vlieg, is het hek van de dam en zitten we met onze neus op een walgelijke gedaanteverwisseling gedrukt), de horror van Cronenberg heeft altijd iets strak minimalistisch.

Meer dan in welke film ook geeft Cronenberg in The Fly een extreme bespiegeling over de vraag waar iedereen zijn leven lang mee wordt geconfronteerd: hoe gaan we om met de veranderingen in ons lichaam? In Cronenbergs gruwelversie van het verouderingsproces vecht de mens tegen de alien in zijn eigen lichaam; Cronenberg ziet de pijnlijke transformatie niet als de strijd van mens tegen insect, maar als de creatie van een nieuwe entiteit die evenwel geen lang leven beschoren is. Anno 1986 werd de schokkende metamorfose die Goldblum ondergaat natuurlijk ook geïnterpreteerd als een metafoor voor aids, al zegt Cronenberg dat hij in deze film de langzame aftakeling verwerkte van zijn aan kanker gestorven vader. Wat The Fly onderscheidt van vroegere (en latere) versies van hetzelfde gegeven, is de emotionele kracht die van de film uitgaat. Meer nog dan een grote huiverfilm is The Fly een extreme love story.

Extra’s. Voor zijn twintigste verjaardag krijgt deze film de dvd-editie die hij verdient: alles wat je over deze baanbrekende horrorprent wil weten, stimulerend, boeiend en onderhoudend gepresenteerd. Alleen al de audiocommentaar van Cronenberg is uitzonderlijk: de regisseur dwaalt nooit af, maar gaat sterk gefocust in op alle aspecten van de film (van het ontwerpen van de telepod tot het verzinnen van de namen van de personages – ze komen uit de wereld van het motorracen!), vertelt hoe hij als regisseur fusioneert met de acteurs (‘ik dring door tot hun zenuwstelsel’), en weet de thematische complexiteit van eigen werk haarfijn te ontleden. Hij ziet voor het eerst in twee decennia zijn film terug en is zelf verrast hoe ‘ disturbing and emotional’hij hem vindt.

Cronenberg is zelf de enige die niet aan het woord komt in de hoofdbrok op het tweede schijfje, een waanzinnig gedetailleerde nieuwe making of van maar liefst twee uur veertig, met als rake titel Fear of the Flesh.

Naast vrij lange geschrapte scènes (telkens met story board en scriptvergelijking) krijgen we ook nog een vracht tekstmateriaal: het originele kortverhaal van de Belg George Langelaan, het origineel scenario van Charles Edward Pogue, het door Cronenberg herschreven scenario en interactieve artikelen (met stills en videoclips) uit gespecialiseerde tijdschriften.

(P.D.)