Een goed programma, een zeldzaam goed programma, slaagt erin om je vooronderstellingen op hun kop te zetten. Hoe knap de eerste aflevering van Ten oorlog ook in elkaar stak, na afloop bleef ik met enige twijfel zitten. In die eerste 50 minuten hadden de makers immers een groot deel van de WO I-verhalen die tot het collectieve geheugen behoren – de wrede omstandig-heden in de loopgraven rond Ieper, de bommen die honderd jaar later nog steeds in Vlaamse velden worden gevonden… – uitgeput. Toen Arnout Hauben en zijn kompanen op het einde van die aflevering al de grens met Frankrijk overstaken om de slagvelden van Verdun en de vallei van de Somme te bezoeken, vroeg ik me af of het hen wel zou lukken om dezelfde interessante en pakkende televisie te maken eenmaal ze die beroemde plaatsen achter zich hadden gelaten en naar oorlogsoorden zouden trekken die in onze contreien minder tot de verbeelding spreken.
Die zorg was onterecht, zo is gebleken, want Ten oorlog is alleen maar beter geworden naarmate het wandelende trio de platgetreden paden verliet en onbekendere oorden ging opzoeken. Eigenlijk heeft de reeks ondertussen laten zien hoe alomvattend die oorlog van honderd jaar geleden wel was en hoe beperkt het stukje is dat de meeste aandacht krijgt. Van de ingegraven Franse en Duitse soldaten in de heuvels van de Vogezen en de Elzas tot de Italiaanse en Oostenrijkse troepen die in de bergen van Tirol op meer dan 2000 meter hoogte door sneeuw en wind met hun materiaal moesten ploeteren, het zijn verhalen die hier heel zelden verteld worden. Of je nu moet overleven in een modderige gracht of op een ijzige bergtop, het lijden is natuurlijk even groot, maar het is toch mooi dat Ten oorlog zoveel tijd heeft voor diegenen die verder van ons huis hebben gevochten.
Hoe verder Hauben en co van de Vlaamse velden zijn gekomen, hoe melancholischer de toon ook is geworden, alsof de vermoeidheid van hun benen gaandeweg in het programma is ingeslopen. Er zijn wel nog vrolijke momenten waarin de drie een sneeuwballengevecht beginnen of even meelopen met mannen die in soldatenkostuum oorlogje willen spelen, maar die dienen niet meer als verpozing maar eerder als contrapunt voor de ontroerende scènes. Die zijn er ook in overvloed, en gaan zowel over de ontberingen en het onrecht die jonge kerels honderd jaar geleden hebben moeten ondergaan als over de kleine en grote drama’s in het leven van de mensen die de makers onderweg ontmoeten. En het is vreemd, maar net in een reeks over hoe mannen ooit met duizenden tegelijk een gewisse dood tegemoet werden gestuurd, komt een scène waarin een bejaarde vader tranen in de ogen krijgt bij de herinnering aan hoe zijn zoon vijftig jaar geleden stierf des te harder aan. Je hoeft niet eens in een oorlog te zitten om te ondervinden hoe nutteloos wreed het lot soms kan zijn.
Elke maandag, één
Meer bedenkingen op www.knackfocus.be/testbeeld
DOOR STEFAAN WERBROUCK
TEN OORLOG IS ALLEEN MAAR BETER GEWORDEN NAARMATE HET WANDELENDE TRIO DE PLATGETREDEN PADEN VERLIET EN ONBEKENDERE OORDEN GING OPZOEKEN.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
