De ware en waarachtige cultuurliefhebber heeft zich waarschijnlijk geërgerd aan De Leeuw in Vlaanderen. Ik kan dat begrijpen. Maar samen met de opperhoofden van de VRT ga ik ervan uit dat die ware en waarachtige cultuurliefhebber op vrijdagavond in een theaterzaal of operahuis zit en niet voor zijn televisiescherm. Het zou zonde zijn van zijn tijd. Want wat kan een Nederlander hem vertellen dat hij al niet weet over het rijk gestoffeerde culturele leven op de voorschoot die ons grondgebied is? Die Nederlander is voor Canvas dan weer een charmant verpakte manier om aan te tonen hoe relatief het allemaal is, die kunst en cultuur in Vlaanderen. Als Rick de Leeuw stom blijft bij deze of gene naam van schrijver, schilder of decorateur van postzegels, dan zegt dit niets over de Leeuw, maar alles over de weinige wereldroem die de Vlaamsche cultuur – geheel onterecht – geniet. ‘Jos Vandeloo’, antwoordde Dimitri Verhulst op de vraag wiens boeken hij als jonge knaap las. De Leeuw keek links, keek rechts. ‘Dat is een schrijver?’ Verhulst kon niet anders dan ootmoedig toegeven dat Jos Vandeloo een schrijver was. Geen bakker, geen dakdekker, maar godbetert een schrijver. ‘Is Jos Vandeloo een schrijver?’ Vraag het aan honderd willekeurige Vlamingen op straat en ook daar zullen oorverdovende stilte en niet begrijpende blikken uw deel zijn. Bert Anciaux mag zwaaien wat hij wil met decreten en populariserende maatregelen, hij mag zelfs websites openen ter ondersteuning van de zwengelknie van Kate Ryan, een angstwekkend groot deel van de mensheid heeft een aversie voor kunst en cultuur. Als een reus waadde De Leeuw door een bescheiden woning in Willebroek. ‘Of er kunst aan de muur hing?’, wilde hij weten. Het vrouwtje dribbelde door de schoonste kamer, hief porseleinen thee- en tabakspotten op, wees naar het bronzen beeld boven de schouw dat ze van tante Lisa kreeg en ontrafelde de geheimen van de hutjes en dametjes op het grote schilderij uit de Congo. Of het kunst was? Kunst, snoof ze alsof De Leeuw haar vroeg om ter plaatse een van de zeven hoofdzonden te begaan, dat was niets. Ook al is De Leeuw hier schatplichtig aan Man bijt hond en andere afgeleiden, ik ben zeer benieuwd naar het vervolg van dit kleine reeksje over Kunst in Vlaanderen.

Ik mag De Leeuw wel. Hij knispert als een haardvuur waaraan ik mijn immer koude handen graag warm. Dat hij in zijn cultuurprogramma misschien niet altijd even goed weet waarover hij het heeft, vergeef ik hem ruimhartig. Dat de vragen die uit zijn keel gorgelen niet altijd even verstaanbaar zijn, beschouw ik van zijn kant als weerwraak op al de Antwerpse klanken die achtereenvolgens Luc Tuymans en David Bovee naar hem slingerden. De praas van dat schilderaa was aaigentlick een bitje viel. Ook dat is natuurlijk Vlaamse cultuur. De Leeuw bleef er stoïcijns bij en schakelde immer snel over op een ander onderwerp. Of hij als kind al schilderde? Aaigentlick wel. En toen was het tijd voor een rubriek, nog een rubriek, kon ik niet nalaten te denken. BV’s over de boeken die ze lezen. Het was mooi gefilmd, en Hannelore Knuts zei dingen waar ik om glimlachte. Al vraag ik me af of die rubriek ook zou werken bij pakweg een minder goddelijk schepsel als Freddy Willockx?

Nu we het toch over kunst en aanverwanten hebben, moet ik zeggen dat ik het nogal voor minimalisme heb en dus vond ik dat De Leeuw in Vlaanderen zich te veel uitsloofde in opleukingen en tussendoortjes. Gunter Lamoot is vooral grappig voor een microfoon, maar is dat vooral niet voor een camera. Laat de Leeuw rustig zijn kleine verhaaltjes breien en zijn mooie woorden aan elkaar rijgen. Dat is fraai genoeg. Na het tafelgesprek met de Leeuw moet iedere gast voor een uitgang kiezen. ‘Succes en Volk’ hangt er in trillende neonletters boven de ene, ‘Respect en Elite’ boven de andere. Verhulst en Bovee kozen de eerste; Tuymans de tweede. Dat kun je je permitteren als je schilderijen een miljoen euro opbrengen. Toch benieuwd welke uitgang De Leeuw na de aftiteling koos.

Door Tine Hens