Sofia Coppola zou haar biopic over de Franse koningin Marie-Antoinette een persoonlijk cachet geven, en ze deed haar belofte gestand. Wie vreesde voor een klassiek kostuumdrama vol kolkende massascènes, smachtende pathos en historische tableaus waarin haartooien en decolletés de hoofdrol spelen, kent de maakster van ‘The Virgin Suicides’ en ‘Lost in Translation’ niet. Coppola junior paste haar talent voor dromerig, liefelijk decadent en in snoepkleurtjes verpakt teenagedrama dit keer toe op het ondraaglijk lichte leven van een verdoemde aristocrate. Het verhaal van Marie-Antoinette: de vrouw, de mythe en de film.

Zat u tijdens de geschiedenisles liever vliegtuigjes te bouwen uit schrijfgerei, vieze boekjes te lezen of gewoon te suffen? Laat ons dan even uw geheugen opfrissen. Marie-Antoinette (1755-1793) was een Oostenrijkse gravin en dochter van de Habsburgse keizerin Maria Theresa die op haar veertiende uitgehuwelijkt werd aan de Franse dauphin. Vijf jaar later werd hij koning Lodewijk de Zestiende, en mocht zij zich koningin van Frankrijk noemen. Dat luidde niet meteen een periode van huiselijke en politieke voorspoed in. Hun huwelijk bleef verdacht lang kinderloos. Volgens de biografen had dat meer te maken met de klunzigheid van de jonge koning (die meer interesse toonde in sleutelsmederij dan in seks) dan met Marie-Antoinette zelve. Toch bleef de koningin haar leven lang achtervolgd worden door roddels over onvruchtbaarheid, overspel, depressiviteit, bacchanalen en ziekelijke verspilzucht. Enkel dat eerste bleek pertinent onjuist: in 1778 werd ze alsnog moeder. Helaas hadden de monarchie én haar populariteit hun beste tijd toen echt wel gehad. Buiten de muren van Versailles sloeg de uitgehongerde boerenbevolking steeds luider aan het morren, om in 1789 uiteindelijk de Bastille te bestormen, de Franse Revolutie te ontketenen en de aristocratie van haar sokkel te bonjouren. Marie-Antoinettes verhaal eindigt dan ook in 1793 toen ze, na enkele jaren in de gevangenis te hebben verblezen, in Parijs voor een joelende meute met de guillotine werd onthoofd.

Meisjesfantasie

Hoewel hij gedraaid werd op de authentieke locaties en rechtstreeks gebaseerd is op Antonia Frasers revisionistische biografie en bestseller Marie-Antoinette: The Journey (2001) kun je Coppola’s derde en meest ambitieuze langspeler bezwaarlijk een klassieke kostuumfilm noemen. Coppola koos resoluut voor de beeldenstorm, met poppy deuntjes op de soundtrack, een moderne montagestijl, zoete pastelkleurtjes en bewust anachronistische knipogen. ‘Ik wilde de historische feiten trouw blijven,’ legt ze uit, ‘maar ondertussen een impressionistisch verhaal vertellen vanuit Maries persoonlijke gezichtspunt. Ik was dan ook meer geïnteresseerd in haar leefwereld – hoe ze langzaam volwassen werd en hoe ze zich als outsider probeerde staande te houden in die ceremoniële luxewereld – dan in de politieke achtergronden. Vandaar dat ik komaf wilde maken met die grauwe, realistische stijl die je zo vaak in periodefilms ziet. Dit is een meisjesfantasie waarin elk frame wordt gevuld met schoonheid, bloemen, snoepgoed en zijde.’

New Romantics

In een achttiende-eeuws kostuumdrama over het reilen en zeilen binnen het Franse hof verwacht je uitsluitend klassieke muziek te horen. Niets daarvan : Coppola selecteerde weliswaar een handvol fragmenten van de beroemde Franse hofcomponist Jean-Phillipe Rameau (1683-1764), maar dook verder vooral de poparchieven van de vroege jaren 80 in – die van vorige eeuw welteverstaan. Zo kwam ze terecht bij de muziek van de zogeheten New Romantics, een stroming die de rudimentaire rebel yell van de punk inruilde voor meer gesofisticeerde pop, overgoten met een flinke scheut extravaganza. ‘Die eightiesmu- ziek baadt in precies dezelfde sfeer van jeugdigheid, kleur en decadentie’, legt Coppola uit. ‘Aangezien dit een speels gebracht historisch verhaal is over tieners in decadente tijden, lag de keuze voor de hand. Ik wilde het gevoel meegeven dat men zich op elk moment de vergeteldheid kon infuiven, ook al lag de revolutie op de loer.’ Schrik dus niet op wanneer je de film hoort openen met Natural’s not in it van de postpunkband Gang of Four, en verder ook Siouxsie and the Banshees, The Cure, Bow Wow Wow, New Order, Adam Ant en anderen de revue passeren – muziek uit de tijd dat de hitlijsten werden gedomineerd door overdadig geschminkte, in korsetten, kniebroeken en opgetoupeerde coiffures getooide nozems, quoi. De poster – die met de roze lettertjes en de grillige typografie – is dan weer een verwijzing naar iconische platenhoezen van de Buzzcocks en de Sex Pistols ( Never mind the Bollocks), al hadden die laatste Versailles ongetwijfeld met plezier in de fik gestoken.

Enter Versailles

Marie-Antoinette is een ‘historische’ film in meerdere betekenissen. Sofia Coppola kreeg als eerste de toestemming van de Franse regering om drie weken lang in het paleis van Versailles te filmen, inclusief de meticuleus uitgetekende tuinen van André Le Notre, de protserige balzalen en zelfs Marie-Antoinettes slaapkamer in de legendarische Spiegelzaal waar ze ooit nog de jonge Mozart piano hoorde spelen. ‘Een unieke ervaring’, weet Coppola. ‘Dat indrukwekkende decor was van cruciaal belang. Niet alleen vanwege de historische authenticiteit, maar ook omwille van het decadente sfeertje dat ik wilde oproepen. Marie-Antoinettes slaapkamer bleek ook in het echt een bijna onwerelds meisjesparadijs, met die roze en blauwe pas- teltinten. Ik blijf de Franse regering eeuwig dankbaar, want zelfs met de beste production designers hadden we die decors nooit kunnen nabouwen.’ Zeg nog eens dat die Fransen onverbeterlijke chauvinisten zijn.

Zonnekoning Delon

Zie je Rip Torn in zijn beste pruik, mocassins en pandjesjas paraderen als de vrolijk hoererende oude koning Lodewijk de Vijftiende; weet dan dat die rol oorspronkelijk naar Alain Delon had moeten gaan. Helaas zat het er bovenarms op tussen Coppola en Delon, nadat de Franse veteraan een discreet, informeel dineetje over de film op eigen initiatief en buiten Coppola om had gepromoveerd tot persconferentie. Daarop stuurde hij Coppola onder het oog van enkele Franse journalisten vriendelijk maar gedecideerd terug wandelen. ‘Delon is een icoon van de Franse cinema en heeft de reputatie een ladies man te zijn, dus paste hij perfect voor de rol’, aldus Coppola. ‘Jammer genoeg vond hij dat ik te jong was en bovendien ook helemaal niet geschikt omdat ik als buitenlandse te weinig affiniteit zou hebben met zo’n complexe brok Franse geschiedenis, hoewel hij tevoren wel degelijk interesse had getoond.’ Niet dat we bedreven zijn in het voorspellen van de toekomst, maar de kans dat je Delon ooit nog ziet opduiken in een Coppola-film lijkt ons, na zijn goedkope promo-stunt, claustrofobisch klein.

Prinses Kirsten

In de royale cast herken je Jason Schwartzman als de sullige koning Lodewijk de Zestiende, Asia Argento als de Italiaanse hofhoer Madame Du Barry, Judy Davis als etiquettemeesteres Comptesse de Noailles en de Britse komiek Steve ‘Alan Partridge’ Coogan als Marie-Antoinettes zorgzame lakei en privé-secretaris. Toch rust bijna de hele film op de frêle schouders van Hollywood-prinses Kirsten Dunst. Die was eerder al te zien in beide Spider-Man-films, Cameron Crowes Elizabethtown en Coppola’s debuutfilm The Virgin Suicides en zet Marie-Antoinette hier neer als een naïeve, buitensporig verwende maar best goedhartige jonge freule die haar tienerschmerzen tevergeefs tracht te bekampen. ‘Ik had Kirsten al van bij het begin in gedachten’, legt Coppola uit. ‘Tenslotte heeft ze dat speelse en creatieve in zich dat ik ook zo sterk bij Marie-Antoinette voelde. Ze heeft die mix van charme en diepzinnigheid en bovendien heeft ze ook de perfecte look voor de rol, inclusief de melkwitte huid. Kirstin is zo’n lieflijke, levenslustige blondine bij wie je voelt dat er onderhuids heel wat meer aan de gang is dan de meeste mensen vermoeden.’

MARIE-ANTOINETTE: IN PREMIERE OP HET FILMFESTIVAL VAN CANNES, VANAF 24/5 IN DE BIOSCOOP

Door Dave Mestdach