STEM GAEL GARCIA BERNAL!

Na zijn blitzstart met Amores perros, La mala educación en The Motorcycle Diaries liep het een poosje minder voor Gael García Bernal, maar met de politieke mediathriller No scoort hij eindelijk nog eens een voltreffer. Op de barricades met de Mexicaanse hunk. ‘Scepsis en cynisme zijn nodig in het politieke spel.’

NO

Op 24/4 op Cine Hispánico in Gent (sphinx-cinema.be) en op 27 en 28/4 op het Mooov-festival (mooov.be). Vanaf 1/5 in de bioscoop.

Hij vertolkte Elvis en Che Guevara – die laatste zelfs tot twee keer toe. Hij prikte met Amores perros (2000) en Y tu mamá también (2001) mee de Mexicaanse cinema op de wereldkaart. En hij deed miljoenen meisjesharten sneller slaan, onder wie dat van Natalie Portman en zijn huidige vrouw: de Argentijnse actrice en model Dolores Fonzi. No,señoras y señores, slecht heeft Gael García Bernal (34) de voorbije jaren niet geboerd, maar eerlijk is eerlijk: vaak zagen we de mooie Mexicaan de jongste tijd niet meer aan het werk. Tenzij in een kleine arthousefilm, een bedenkelijke romcom of – evenmin een goed teken – een reclamespotje voor scheergerief of sportschoenen.

Gelukkig kan zijn fanclub, ook zijn mannelijke, weer opgelucht ademhalen. In No, een net nog voor de Oscar van beste niet-Engelstalige film genomineerd suspensedrama van de Chileen Pablo Larraín, schittert Bernal eindelijk nog eens als in zijn begindagen. In deze op feiten gebaseerde mediathriller incarneert hij René Saveedra, een jonge reclamemaker die er anno 1988 verrassend in slaagt het kamp van dictator Augusto Pinochet te verslaan bij een referendum. Niet door tegenstanders te intimideren, zoals Pinochet en co. dat doen. Wel door tv-spotjes de ether in te sturen die de publieke opinie ervan overtuigen om ‘nee’ te stemmen tegen Pinochets voorstel om zijn presidentschap nog eens met acht jaar te verlengen.

‘Saveedra is een fictief personage’, legt García Bernal uit, de immer geëngageerde zoon van fotomodel Patricia Bernal en acteur-regisseur José Ángel García. ‘Maar hij staat symbool voor de jonge generatie die Pinochet indertijd op de knieën heeft gekregen. Chili was het eerste land waarin een dictatuur werd omvergeworpen met democratische middelen. Met een reclamecampagne dan nog. Met humor. Met hoop. Met positieve boodschappen. Dat waren de enige wapens waar de dictatuur niet over beschikte. De nee-campagne had dat door, en wist van haar politieke boodschap een aantrekkelijk product te maken. Pinochet stond voor oud, grijs en grimmig. Nee stond voor jong, kleurrijk en optimistisch.’

Wat herinner je je zelf nog van de junta van Pinochet?

GAEL GARCÍA BERNAL: Ik ben opgegroeid in Guadalajara, in het zuiden van Mexico, waar in de jaren tachtig veel mensen woonden die de fascistische dictaturen in Argentinië, Chili en andere Latijns-Amerikaanse landen waren ontvlucht. Vaak waren dat kunstenaars die ik leerde kennen via mijn ouders. Maar er zaten ook kinderen van Chileense vluchtelingen in mijn klas. Voor mij was Pinochet meer dan een militair uniform dat ik kende van op tv. Ik wist als kind al dat hij aan de macht was gekomen met de steun van de VS, die de democratisch verkozen socialist Salvador Allende uit de weg wilden ruimen. En ik wist dat hij zijn tegenstanders liet folteren en verdwijnen. Welke trauma’s en welke pijn dat heeft berokkend, heb ik pas echt ontdekt door deze film te maken.

Je bent al jaren actief voor Amnesty International, waarvoor je in 2011 ook de Human Rights Award hebt ontvangen. Waar is dat engagement begonnen?

GARCÍA BERNAL: In 1988, tegelijk met het plebisciet in Chili, was er een groot fraudeschandaal in Mexico. Rechts stal toen de verkiezingen door op een gegeven moment gewoon te stoppen met stemmen tellen. Zomaar. Iedereen wist dat links gewonnen had, maar niemand kon of durfde te reageren. Journalisten verdwenen en dissidenten werden ontslagen of geïntimideerd. Dat was mijn politieke wake-up call. Ik was nog maar tien en wist niet goed wat het allemaal betekende, maar ik voelde de angst bij mijn ouders en op straat, en zelfs een kind weet wat onrechtvaardigheid is. Gelukkig is Latijns-Amerika sindsdien ingrijpend veranderd. Het is onze plicht over onze verworven vrijheden te waken en er gebruik van te maken.

No is naast een aanklacht tegen de dictatuur ook een dubbelzinnige mediakritiek. Of niet?

GARCÍA BERNAL:(knikt) Het is een reflectie op de moderne democratie. Dat Chileense referendum werd volledig op tv beslecht. Het toonde aan welke macht de moderne massamedia hebben over de publieke opinie. In dit geval won het ‘goede’ kamp. Maar we hebben al even vaak negatieve voorbeelden gezien. Je kunt met hippe tv-spotjes en internetvirals ook foute ideeën promoten.

Democratie is maakbaar en dus kwetsbaar. Is dat de boodschap?

GARCÍA BERNAL:(knikt) Democratie is geen synoniem voor verkiezingen. Het is een complex spel, met meerdere acteurs, met een scenario dat achter de schermen geschreven en herschreven wordt. Elke dag opnieuw. No is een film die dat mechanisme blootlegt en de kijker hopelijk doet inzien dat scepsis en cynisme ten aanzien van dat politieke spel, die simulatie van democratie, nuttig en nodig zijn. Welke partij er ook de verkiezingen wint: in onze mediamaatschappij van soundbites, talkshows en tweets kun je niet anders dan de zaken te trivialiseren. Dan banaliteiten te roepen. Niet de waarheid wint, of een overtuiging of ideaal, maar de beste slogan, de beste pr.

Dat is een pessimistische conclusie voor een sociaal geëngageerde jongen als jij.

GARCÍA BERNAL: Ik ben een overtuigder democraat dan ooit tevoren. De echte democratie speelt zich echter niet af in de politieke arena maar op straat, in het dagelijkse leven. Het mag klef klinken, maar de ware hoeders van de democratie zijn mensen die vrijwilligerswerk doen, die bejaarden helpen, die zich engageren voor een sportclub, die in een toneelvereniging zitten, die hun stem laten horen wanneer iemand wordt gepest of gediscrimineerd. Kortom, mensen met gemeenschapszin. Verkiezingen zijn bullshit. Een soapopera. Een schijnvertoning.

Als bekende kop speel je toch ook een rol in dat politieke spel? Je stuurt zelfs politieke boodschappen rond op Twitter.

GARCÍA BERNAL: Daar ben ik me van bewust. En ik moet het spel ook meespelen. Maar dat kan ook op een discrete en weloverwogen manier. Als er verkiezingen zijn in Mexico ga ik niet roepen ‘stem hiervoor of daarvoor’ en dan breed lachend met een politicus op de foto staan. Ik ga een lange tekst schrijven op mijn blog en uitleggen wat mijn argumenten zijn, want ik wil mijn stem laten horen. En vervolgens staat het iedereen vrij om het daarmee eens te zijn of om me tegen te spreken.

De jongste jaren doe je vooral kleinere of Spaanstalige films. Een bewuste keuze?

GARCÍA BERNAL: Ik doe de films die ik leuk en interessant vind. Men stelt me vaak de vraag waarom ik niet vaker ‘grote’ films doe, maar de waarheid is dat er niet veel goede ‘grote’ films zijn. Niet in Mexico en niet in Hollywood. Toch heb ik met Walter Salles gewerkt, met Pedro Almodóvar, met Alejandro González Iñárritu, met Lukas Moodysson en nu met Pablo Larraín. Ik heb in Amerika gewerkt, in Europa en over heel Latijns-Amerika. Al zeg ik het zelf: dat is niet slecht voor een 34-jarige, zeker niet als je zo’n zwaar Spaans accent hebt als ik. (lacht)

Straks mag je ook het masker van Zorro aantrekken in Zorro Reborn, een futuristische avonturenfilm geproduceerd door Twentieth Century Fox. Wordt dat je eerste blockbuster?

GARCÍA BERNAL: Als het doorgaat. Er is een script en ik heb er zin in. Maar het budget is nog steeds niet rond. De crisis houdt ook lelijk huis in de filmbusiness. Van zodra een project een zeker risico inhoudt – het is te donker, de regisseur heeft een eigen mening of er doen niet voldoende sterren mee – haken producenten af. Vandaar dat ik zelf mijn eigen productiefirma ben gestart. No en ook Pablo Larraíns vorige film Post mortem heb ik zelf geproduceerd.

Als je een round-up maakt van je carrière, wat was dan het sleutelmoment?

GARCÍA BERNAL:Amores perros, zonder twijfel. Die film heeft niet alleen mijn leven veranderd, maar dat van iedereen die eraan heeft meegewerkt. Het was de verrijzenis van de Mexicaanse cinema. En het mooiste was: er ging geen mediacampagne aan vooraf die het succes gecreëerd heeft. We waren op eigen kosten naar Cannes afgezakt en aanvankelijk wilde geen enkele journalist ons spreken. Een drama over Mexicaanse marginalen? Nee, dank je! Tot de film in première ging en de gekte losbarstte. Zoiets maak je maar één keer in je leven mee.

En wat was de grootste ontgoocheling?

GARCÍA BERNAL:(denkt na)Mammoth. Die film kreeg enkele heel venijnige kritieken, maar ik blijf het een ontroerend, intelligent en relevant drama vinden over globalisatie en de impact die die heeft op eenieders leven. Dat de film is geflopt, is een lot dat Lukas Moodysson absoluut niet heeft verdiend.

DOOR DAVE MESTDACH

Gael García Bernal ‘IK BEN EEN OVERTUIGDER DEMOCRAAT DAN OOIT TEVOREN. MAAR VERKIEZINGEN ZIJN BULLSHIT. EEN SOAPOPERA. EEN SCHIJNVERTONING.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content