Ze zijn jong, radicaal en zwieren hun mixtapes en videoclips op hun Tumblr voor al wie ze wil bekijken en beluisteren. En ze zijn de redding van de hiphop. In het spoor van A$AP Rocky – deze week in de AB, ook al heeft hij nog geen officiële plaat uitgebracht – geeft een nieuwe generatie Kanye en Jay-Z het nakijken. Maak plaats voor de Nirvana’s van de rap.

‘What’s 50 grand to a motherfucka like me/Could you please remind me?’

Vorige zomer bundelden Jay-Z en Kanye West de krachten voor Watch The Throne, een samenwerking die de triomf had moeten worden van de twee koningen van de hiphop. Het werd echter het symbool van een genre in artistieke crisis. Op de tonen van weinig geïnspireerde dancesamples van Pavillion Flux en Cassius verkenden de heren de grenzen van de protserigheid. Op exotische locaties over de hele wereld, waaronder Honolulu, Sydney en hotel Le Meurice in Parijs, namecheckten Jay en ‘Yé chique merken als Audemars Piguet, Franck Muller en Gucci – voor de modechauvinisten: ook Maison Margiela en Dries Van Noten worden vermeld. ‘New watch alert / Hublots or the big face Rollies / I got two of those’, rapt Jay-Z in Otis. Het zijn de dagelijkse horlogedilemma’s van een man die volgens Forbes 450 miljoen dollar waard is. Het leverde een sof van een plaat op, door de New Yorker treffend samengevat als ’two fatuous, wealthy rappers celebrating their good fortune in the face of global inequality’.

Watch The Throne is de verpersoonlijking van alles wat er sinds de late jaren 90 is misgegaan met de mainstream hiphop. Stagnatie aan de top, waar Snoop Dogg, Eminem, Jay-Z en 50 Cent hun niveau van de begindagen niet meer weten te halen. Een David Guetta-achtig Eurodancegeluid dat zich meester heeft gemaakt van nieuwe namen als Black Eyed Peas en Nikki Minaj. De laatste artistiek interessante periode in de hiphop ligt bijna tien jaar achter ons, in 2003-2004, toen Neptunes, Timbaland en Kanye een rist topproducties afleverden. En dat terwijl de dramatisch dalende verkoop – van 107 miljoen verkochte rapplaten in 2000 naar 39 miljoen in 2009 – ervoor zorgde dat labels minder en minder nieuwe namen een kans wilden geven. Nu ook indielabels als StonesThrow en Def Jux op apegapen liggen, lijkt het genre, precies dertig jaar na The Message van Grandmaster Flash, gekaapt door de commercie. Mo money, mo problems.

Het is tegen die achtergrond dat een nieuwe generatie hiphoppers in het voorbije jaar van zich heeft laten horen . ‘I created O.F. ‘cause I feel we’re more talented / Than 40 year old rappers talking about Gucci’, rapt Odd Futures Tyler The Creator in Bastard, een van de vele gratis songs die hij online zette. Een rhyme die niet rijmt en slecht bekt – een subtiele imitatie van de gebrekkige kwaliteit die de oude garde de voorbije jaren ten toon spreidde. Tyler en Odd Future zijn de meest gehypete vertegenwoordigers van de nieuwe lichting, maar ze zijn niet de enigen. Terwijl de top in acute bloedarmoede verkeerde, leefde de underground voor het eerst in decennia op in een om zich heen grijpende mixtapecultuur. Er is Lil B, die verspreid over 155 MySpace-pagina’s meer dan 1.500 songs online zwierde, een plaat uitbracht die I’m Gay heette en onlangs een losgeslagen lezing gaf aan de New York University. Er is Black Hippy, het collectief van Kendrick Lamar, Jay Rock, Ab-Soul en Schoolboy Q dat de Westkust deed opleven en gepaaid werd door onder meer Dr. Dre. Er is A$AP Rocky en zijn A$AP Mob, die het tot BBC’s Sound of 2012 schopten en met hun grungelook en Comme Des Fuckdown-petjes Kanye tot fashion-wannabe degradeerden.

Daar houdt het niet op: week na week duiken er nieuwe namen op, omhooggestuwd door de blogs. Danny Brown, Das Racist, Mr. Muthafuckin’ Xquire, Spaceghostpurrp, Curren$y, G-Side, Cities Aviv, Joey Bada$$: er leeft weer iets in de hiphop. Het fascinerende aan de nieuwe namen is het model dat ze in de hiphop geïntroduceerd hebben. Eerder dan een gelijkaardige sound, is het de mentaliteit die hen verbindt. Ze zijn piepjong – veel van de hierboven opgesomde namen zijn nog tieners. Ze maken zelf hun mixtapes van raps over bestaande songs en eigen producties, gemixt met goedkope software als Fruity Loops, die ze uploaden op hun Tumblr-site of MySpace. Ze omringen zich met een los-vast collectief, waarmee ze het plezier weer in de hiphop proberen te krijgen. Ze filmen hun eigen clips en zetten ze op YouTube ter promotie. Ze geven hun platen weg en leven van optredens en merchandising. Ze dragen skinny jeans en spelen op hipsterfeestjes. Ze lachen met de clichés van het genre.

En ze hebben succes: namen als A$AP Rocky, Tyler The Creator en Kendrick Lamar staan op het punt hun weg naar de mainstream te vinden. Het heeft iets van de grunge van de vroege jaren 90, die tegen de achtergrond van de pompeuze rock van Guns ‘n’ Roses en consorten, de gitaarmuziek nieuw leven inbliezen. De rapelite is gewaarschuwd: de Nirvana’s van de hiphop zijn onderweg.

A$AP ROCKY.

Op 11/6 (samen met Star Slinger en THEESatisfaction) in AB, Brussel.

DE STER: A$AP ROCKY

PSEUDONIEM VAN: RAKIM MAYERS

LEEFTIJD: 23

MIXTAPE: LONGLIVEA$AP (2011)

LUISTER NAAR: PALACE, PESO

Opgegroeid in Harlem, met een vader die in de gevangenis belandde voor het dealen van drugs en een broer die vermoord werd vlak bij hun huis. Maar, anders dan je op basis van die achtergrond zou verwachten, weigert Rocky te rappen over zijn afkomst. ‘Het is een clichéverhaal. Iedereen heeft het moeilijk, dus waarom zou mijn verhaal interessanter zijn?’, zei hij daarover in NME. ‘Waarom zou ik praten over waar ik vandaan kom, als ik kan rappen over waar ik naartoe wil?’ Hij is de vertegenwoordiger van een stroming binnen de hiphop die weg wil van de clichés: ‘Ik zou in een bad vol bitches kunnen zitten in ál mijn video’s, maar dat doet er niet toe als mijn muziek niet goed is.’ Niet dat hij zich daarover zorgen moet maken: luister naar zijn fabuleuze flow in Schoolboy Q’s Hands On The Wheel, en u weet waarom BBC hem naar voren schoof als een van de gezichten om in 2012 in het oog te houden. A$AP Rocky tekende na zijn mixtape LongLiveA$AP een multimiljoenendeal bij RCA Records en lijkt op weg om de mainstream te veroveren.

DE PRODUCER: CLAMS CASINO

PSEUDONIEM VAN: MIKE VOLPE

LEEFTIJD: 24

MIXTAPE: INSTRUMENTALS (2011)

LUISTER NAAR: MOTIVATION, I’M GOD

De ster onder de opkomende hiphopproducers, onder meer dankzij zijn werk voor Lil B, Soulja Boy en A$AP Rocky, maar vooral om zijn eigen instrumentals. Rolling Stone noemde hem een ‘Visionary Beatmaker’, al is hij niet de man van de klassieke drums. Zijn sound staat bol van de hypnotiserende, melancholische, elektronische soundscapes met overstuurde samples van Adele, Janelle Monae, Björk en Imogen Heap. ‘Om samples te vinden, ga ik naar LimeWire of BearShare, tik een willekeurig woord in als ‘blue’ of ‘cold’ en download de eerste tien resultaten. Ik heb geen idee wie die artiesten zijn’, zei hij daarover in Pitchfork. Het verklaart ook waarom alles zich afspeelt in mixtapes: de samples zijn niet altijd even nauwgezet gecleared, wat bij een officiële release veel moeilijker ligt.

HET JONG TALENT: JOEY BADA$$

LEEFTIJD: 17

MIXTAPE: 1999 (NOG TE VERSCHIJNEN)

LUISTER NAAR: SURVIVAL TACTICS, WAVES

Veruit de minst bekende uit het rijtje, dit jonkie uit het Brooklynse Progressive Era, een collectief van rappers, producers, modeontwerpers en skaters. Maar daar komt verandering in. Wie hem bezig hoort op Waves of Survival Tactics, weet dat dit een ontzettend getalenteerde 17-jarige is. Naar boven gestuwd door de blogs en dankzij zijn zelfgedraaide videoclips, die meer en meer hiphopcarrières lanceren. Buzz in de hiphop heeft altijd gedraaid over wat er ging gebeuren, welke rapper met wie ging samenwerken, wie waar ging tekenen, wie plannen had voor een plaat. De nieuwe generatie hiphop heeft aan één goede clip genoeg om de wereld te veroveren. Met zijn raps over de dagelijkse besognes in ‘The Rotten Apple’ gaat hij terug naar de roots van hiphop. Zijn voorliefde voor de droge hiphop van de nineties kan hij niet wegsteken – niet toevallig noemt hij Nas’ Illmatic een mijlpaal in zijn leven. Joey Bada$$ brengt komende maand zijn eerste plaat 1999 uit. Een mixtape uiteraard.

HET COLLECTIEF: BLACK HIPPY

OFTEWEL: JAY ROCK (26), SCHOOLBOY Q (25),

KENDRICK LAMAR (24), AB-SOUL

MIXTAPE: SETBACKS (2011)

LUISTER NAAR: SACRILEGIOUS (SCHOOLBOY Q),

TURN ME UP (AB-SOUL)

Black Hippy is meer een verzameling soloartiesten die voortdurend met elkaar collaboreren dan een echt collectief als Wu Tang Clan: ze werken naar eigen zeggen samen om hun ego’s zo klein mogelijk te houden. Maar met Schoolboy Q en Kendrick Lamar zitten er wel twee van de grootste talenten in de groep, die als de redders van de West Coast Hiphop het hof worden gemaakt door The Game, Drake en Dr. Dre – Lamar werkte mee aan de nog te verschijnen plaat van die laatste. Het zegt veel over de staat van de mainstream hiphop: het zijn de grote gerespecteerde artiesten die zich haasten om de hand te reiken naar de opkomende acts, eerder dan andersom – Odd Futures Tyler The Creator kreeg ook aanbiedingen van Jay-Z, Snoop Dogg, P Diddy, The Game en Clipse.

HET BUITENBEENTJE: DANNY BROWN

PSEUDONIEM VAN: DANIEL SEWELL

LEEFTIJD: 31

MIXTAPE: THE HYBRID (2011)

LUISTER NAAR: S.O.S., GREATEST RAPPER EVER

Hoog stemmetje, enkele missende voortanden, newwavekapsel, drugproblemen en een voorliefde voor poffende blousons die, naar eigen zeggen, verhinderde dat 50 Cent hem jaren geleden tekende bij G-Unit. Het was niet het enige hiphoplabel dat hem weigerde – ook bij Def Jam en Roc A Fella had hij gesprekken die misliepen. ‘Elke keer dat ik bij een label kwam, was er een marketingverhaal waar ik niet binnen paste. Na een tijdje wou ik gewoon doen wat ik wou doen.’ Met zijn zelf uitgebrachte mixtapes schoot Danny Brown als een komeet naar boven en voor zijn jongste plaat, het uitstekend onthaalde XXX, liet hij zich beïnvloeden door Joy Divisions Closer. De Tumblr-generatie kijkt verder dan de traditionele grenzen van het genre.

DOOR GEERT ZAGERS