Conservatief Amerika haat hem hartstochtelijk, want hij verpersoonlijkt ‘all things evil’. Maar heeft Marilyn Manson eigenlijk iets zinnigs te vertellen?

Noem hem de Satan van de Shockrock. Om hem te jennen. ‘Ik shockeer niet, ik provoceer’, zegt Marilyn Manson. Met zijn muziek, teksten en shows jaagt hij conservatief Amerika in de gordijnen: het walgt van zijn duivelse extravaganza, van zijn ziekelijke podiumperversiteiten (senator Joe Lieberman omschreef hem als de meest verderfelijke artiest die ooit door een platenmaatschappij werd gepromoot). Toen vier jaar geleden twee tieners hun wapens leegschoten op medeleerlingen en leraars in Columbine, was het hek helemaal van de dam. De tieners zouden geïnspireerd geweest zijn door de teksten van Marilyn Manson. Nog méér verontruste modelburgers gingen op hun achterste poten staan: vierendeel die vent, brand hem in de hel, want hij is de etterende zweer van onze prachtige samenleving!

Censureren we wat binnen ons normenstelsel te ver gaat? Is alles toegelaten onder de dekmantel van de kunst? Of halen we het cordon sanitaire aan en zwijgen we zulk tuig gewoon dood? Want who the fuck is Marilyn Manson?! Satan of Charlatan?

Manson heeft net een tocht langs trendy cabarets in EuropA gemaakt tot meerdere eer en glorie van zijn nieuwe album, The Golden Age OfGrotesque. Schaars geklede jongedames, getooid met jaren dertig kapsel-en-hoed, voeren tijdens de show een vaudeville op in het gezelschap van enkele ontrafelde heren met leren sok- ophouders, gehuld in naar het nazi-rijk verwijzende parafernalia. Daarnaast passeren ook militaire cancandanseressen de revue, en stript Dita Von Teese, zijn lief, in een reusachtig Martiniglas. The Golden Age of Grotesque baadt in een sfeer van pluchen cabarets, die vooral begin vorige eeuw in Berlijn floreerden, en hun decadente hoogtepunt kenden in de wufte Weimartijd. ‘Cabaret en vaudeville waren satire, parodie, het theater van het groteske’, zegt Marilyn Manson. ‘Als men zegt dat het shockeert, wijst dat er alleen maar op dat het opvalt in de huidige poel van middelmaat. Dit als ‘shockerend’ omschrijven is een kinderachtige poging om authentieke kunst te demoniseren.’

We zijn er. Monsieur Manson neemt het woord ‘kunst’ in de mond. Dat doet hij al jarenlang hardnekkig in elk discours. Het is zijn verdedigingsmechanisme. ‘Amerika heeft de kunst nodig, want alleen op die manier komt het falen van het systeem en zijn vertegenwoordigers aan het licht. Als kunstenaar moet je vrijheid van expressie hebben.’

Kijk, ik vertrouw geen mensen die schermen met hun ‘kunst’. Onlangs nog kwam ik een oude bekende dame van middelbare leeftijd tegen. Ze had net een schildersezel gekocht en haar eerste doek met olieverf gekliederd. ‘Ik ben nu kunstenares. Kunstenarés!’ Ik moet zulke mensen niet. Nu is er één essentieel verschil tussen haar en Marilyn Manson: hij is geen idioot. Na het bloedbad in Columbine zweeg hij maandenlang, legde uiteindelijk een verklaring af in Rolling Stone en gaf zijn criticasters een verbale mokerslag in Bowling For Columbine. Een duidelijke, verstandige melding: ‘Het is tragisch. Maar muziek, noch films of boeken kunnen de schuld ervan zijn. De ouders trekken aan de alarmbel, maar ze zouden beter eerst zichzelf in vraag stellen.’ Verstandig, ik zei het.

Hoe was Marilyn Manson eigenlijk zelf als kind? Een gewone jongen, met een gewone naam, Brian Warner, geboren in Canton, Ohio, 1969. Niks aan de hand, tot hij als jongetje met zijn speelneef Chad in de kelder van zijn grootouders op seksspeeltjes, pornotijdschriften en laden vol vrouwenondergoed botst. Die kelder is nu zijn metafoor voor de hypocriete houding van een generatie die zijn eigen kleine zondes angstvallig verborgen wil houden. Op de Heritage Christian School ontwikkelt hij een definitief wantrouwen in religieuze autoriteiten. Hij doet er alles aan om aan de deur te worden gezet, legt dildo’s in het bureau van de leraar en deelt zelfgemaakte sekscartoons uit. Net geen 20 werkt hij even als muziekjournalist, maar staat algauw aan de andere kant, op het podium, als Marilyn Manson & The Spooky Kids. Marilyn refereert aan de martelares die Marilyn Monroe was, Man- son naar seriemoordenaar Charles Man- son. Alle groepsleden nemen een gelijkaardige combinatie van vrouwelijke iconen en pathologische moordenaars als pseudoniem aan. Hun shows zijn een uitzinnig spektakel van seks, geweld en gore bes- tialiteiten. Kippenpoten en varkenskloten het publiek in jassen: we doen het voor de kunst, meneer. Manson wordt meermaals gearresteerd. De blinde paniek van de autoriteiten gaat zo ver dat ze op straat mensen met een Marilyn Manson T-shirt zonder enige andere aanleiding voorleiden.

‘Ze willen mij arresteren omdat ik op HET podium mijn kont toon, maar intussen draait de porno-industrie in Amerika op volle toeren. Dat is hypocrisie’, zegt Marilyn Manson. Absoluut. Maar is onze vriend daar zelf van vrij te pleiten? Hij heeft een hekel aan de media. ‘Ik ben voor hen een doorn in het oog.’ Maar wie zou Marilyn Manson zijn zonder al die media-aandacht? Een grensverleggend kunstenaar? Met zijn smakeloze dreun van metal en gothic? Muziek is veruit het minst aantrekkelijke facet van het fenomeen-Manson. De media zijn een zegen voor hem. Hij valt zo graag de zelfgenoegzaamheid van de entertainmentindustrie aan, maar bedient zichzelf wel van de mechanismen ervan. Want is die nachtelijke tocht langs pluchen cabarets dan geen budgettair onaanzienlijke post ter promotie van zijn plaat? Manson is de maagzweer van de industrie. Een maagzweer die ze maar al te graag met zich mee draagt, gezien zijn miljoenenverkoop. Zijn discours is tegenstrijdig. Zoals zijn creatuur. Een halfslachtig wezen, een beminnelijke provocateur, een seksloze seksmaniak, een intelligente schertsfiguur. Martelaar en misdadiger. Laat hem zijn gang gaan. Hij doet geen vlieg kwaad. Maar wie bekoort hij?

Door Eddy Hendrix.