EEN EENVOUDIGE STOOFPOT. OP ZIJN RETROSPECTIEVE IN MUSEUM BOIJMANS TOONT RIRKRIT TIRAVANIJA NIETS, BEHALVE DAN EEN EI VAN COLUMBUS VOOR KUNSTENAARS DIE ZICH LIEVER NIET MOE MAKEN.

MUSEUM BOIJMANS

MUSEUMPARK 18-20 IN ROTTERDAM, TOT 9 JANUARI. WWW.BOIJMANS.NL

Rirkrit Tiravanija, A Retrospective, Tomorrow is another fine day

Oké, we hadden op voorhand al een donkerbruin vermoeden bij Rirkrit Tiravanija, A Retrospective. De Thaise kunstenaar (43) maakt allesbehalve normale installaties, laat staan schilderijen of sculpturen die zomaar in een overzicht passen. Totnogtoe kookte Tiravanija Thaise gerechten voor kunstgangers die tot actie werden aangezet met borden waarop EAT en GO HOME te lezen stond. Ook betrok hij een galerie waar hij gasten ontving, haalde een supermarkt naar een museum en liet zijn auto repareren in een tot garage omgebouwde zaal.

Een retrospectieve? Dat wilden we wel eens zien. En inderdaad, het draaide vreemd uit in het nu ook weer niet zo experimentele Boijmans. Kort gezegd, er is eigenlijk niets te zien op de tentoonstelling. En dat kon ook moeilijk anders, want Tiravanija heeft alleen maar een gegraveerde bril in voorraad. In de afgelopen jaren organiseerde de Thai meestal live acts, de bijbehorende installaties – als je ze zo kunt noemen – waren dan ook tijdelijk en plaatsgebonden. In het Boijmans had hij video’s van de sessies kunnen tonen, maar daar zat allicht niemand op te wachten. Bovendien zou een dergelijk overzicht nogal naast de kwestie klinken. Oplossing: er werden zeven lege zalen in elkaar getimmerd die telkens verwijzen naar plaatsen waar Tiravanija tot dusver kunst bedreef. Een acteur vertelt, zaal na zaal, wat er zich op elke plek heeft voorgedaan, hoe elke act in elkaar zat en waarom Tiravanija bijvoorbeeld grote ketels met groente te pruttelen zette.

In sneltreinvaart door de tentoonstelling racen is dus uitgesloten: Tomorrow is een project waar je geduld mee moet hebben. Je kunt een poging wagen om op basis van de verhalen te zien wat ontbreekt, of het geheel beschouwen als een theatrale, toneelachtige manier om met kunst om te gaan. Lang niet vanzelfsprekend, maar toch kom je niet van een koude kermis thuis. De aanpak van Tiravanija heeft een merkwaardige evenementwaarde. De man serveert kunst zonder kunst en wekt toch de indruk dat er een belangrijk fenomeen plaatsgrijpt. Hoewel het lijkt alsof hij iedereen bij de neus neemt, gaat hij zo zorgzaam en nauwkeurig te werk dat je hem moeilijk van slechte bedoelingen kan verdenken. De voorstelling is autobiografisch – elke uiteenzetting gaat van a tot z over Tiravanija en zijn werk – en gekoppeld aan zijn nomadische leven als artiest.

Bloedserieus is Tomorrow echter niet. Een bijna maagdelijk witte retrospectieve, met nog niet het minste tekeningetje aan de muur, dat moet een beproeving zijn voor een kunstenaar. Of op zijn minst een daad die om een dosis ironie vraagt. Je hebt niet het gevoel dat Tiravanija hoog oploopt met overzichtstentoonstellingen, maar tegelijk slaagt hij perfect in de bedoeling ervan. Het verhaal over zijn werk wordt netjes verteld, de houten zalen blijken voldoende suggestief en hoe weerspannig Tomorrow ook smaakt, het resultaat blijft hangen. Enige minpunt: naar buiten breken doet het project niet. Tiravanija houdt het op conceptuele kunst om de kunst, wat ondanks alles beperkend werkt en bovendien veel minder nieuw is dan je zou kunnen denken. Zo sixties, zo gericht op een handjevol enthousiastelingen die doen alsof ze de steen der wijzen bemachtigd hebben, dat lijkt anno 2004 toch geen sfeertje meer om nostalgisch op terug te blikken. Els Fiers

Els Fiers