De regisseur David Lynch kennen we allemaal. Maar kent u ook de schilder, meubelmaker, weerman, vredesduif en koffieboer? De twaalf stielen van David Lynch.

1Webmaster Lost Information Highway

‘Let’s have some fun’ stelt Lynch voor op de startpagina van zijn fraai gestileerde website davidlynch.com, en voor exact 9,97 dollar per maand ontdekt u wat hij daar precies onder verstaat. Je kunt er onder meer genieten van de volslagen demente live-actionsitcom Rabbits (met de cast van Mulholland Drive) over een gezin met konijnenkoppen dat ook in INLAND EMPIRE de revue passeert. Of van nieuwe episodes van zijn strip The Angriest Dog in the World. Verder op het menu: videoclips en fragmenten van zijn muzikale projecten Blue Bob, Industrial Soundscape en Thought Gang, virtuele tentoonstellingen van zijn en andermans werk, foto’s, trailers, radioshows, tekeningen en vooral: een hoop experimentele kortfilmpjes die exclusief voor zijn website werden gemaakt en waarvan onlangs een compilatie-dvd verscheen ( Dynamic: 01) die voorlopig alleen uit is in de VS. Daarnaast kunt u op Lynch’ labyrintische webstek ook de avonturen volgen van Dumbland, zijn ‘zeer stomme, rudimentaire en gewelddadige’ tekenfilmreeks in zwart-wit en Flashanimatie waarin de meest stupide figuren opdraven, die trouwens allemaal door Lynch worden ingesproken. Heeft u verder nog vragen over de Eraserhead-ringtones die u kunt kopen in de merchandise-afdeling? Bent u het niet eens met zijn politiek geladen blogs? Of vindt u niet alle her en der op de site verborgen surprises (waaronder de kortfilm The Darkened Room uit 2002)? Log dan even in op de chatroom, waar Lynch enkele keren per maand zelf binnenwipt, al is de kans natuurlijk klein dat zijn enigmatische replieken u veel wijzer maken. Bepaalde secties van zijn website – een multimediaal smörgåsbord van all things bizarre – zijn gratis.

2Striptekenaar Ongevaarlijke hond

‘The dog’s so angry he cannot move. He cannot eat. He cannot sleep. He can just barely growl. Bound so tightly with tension and anger, he approaches the state of rigor mortis.’ Met deze woorden leidde Lynch zijn droogkomische strip The Angriest Dog in the World steevast in, die verder ook telkens uit dezelfde vier plaatjes bestond waarbij enkel de tekstballonnetjes werden gewijzigd. Het idee voor het boze beest – dat van 1983 tot 1992 wekelijks in de LA Reader verscheen – ontstond naar verluidt al in 1973, toen Lynch met onverklaarbare woedeaanvallen kampte. ‘Het is de herinnering aan die donkere periode die The Angriest Dog altijd heeft gevoed’, liet Lynch optekenen. ‘Aan die woede lag een bittere kijk op het leven ten grondslag, waar ik dankzij meditatie vanaf ben geraakt.’ Nieuwe afleveringen en de backcatalogue van de cultcartoon zijn te vinden op davidlynch.com.

3Reclamemaker The Elegant Man

Het bizarre, opgetoupeerde haar, het nasale stemmetje, het smetteloze maatpak: David Lynch weet duidelijk wat het woord ‘imago’ betekent en dus hoeft het niet te verbazen dat hij zijn talent ook wel eens uitleent aan de reclamebranche. ‘Mijn commercials zijn piepkleine filmpjes’, aldus Lynch, ‘en je steekt er altijd wel iets van op. Vooral die in Europa vind ik leuk. De mensen daar geven je veel meer vrijheid. Amerikaanse bedrijven zijn strikter. Hun jobs staan op het spel en ze maken zich echt zorgen. Maar ik ben zeker niet tegen hen. Ik probeer niet om mijn willetje door te drijven. Ik probeer de juiste beslissingen te nemen om het product te verkopen. Maar ik probeer wél mee te bepalen hoe het spotje wordt gemaakt: door het verhaallijntje uit te denken en te waken over de flow ervan.’ Zijn bekendste commercials zijn de vierdelige zwart-witreeks voor het parfum Obsession (1988) van Calvin Klein, zijn 2,5 minuten durende en op een zelfgeschreven gedichtje gebaseerde ‘Who is Gio’-spotje (1992) voor Giorgio Armani, de bizarre teasers voor PlayStation 2 (2000) én – onze favorieten – zijn hilarische deadpanspotjes voor het Japanse Georgia Coffee (1993) die zich in Twin Peaks afspelen en waarin tal van personages uit de serie opdraven.

4Tv-maker Twin Peaks

‘Who killed Laura Palmer?’ Die vraag hield miljoenen kijkers over de hele wereld in 1990 en ’91 in de ban toen de tv-serie Twin Peaks – een verslavende melange van soap, thriller, sitcom en noirclichés – in het dodelijk saaie tv-landschap niets minder dan een revolutie teweegbracht. Makers David Lynch en Mark Frost draaiden de pilot in amper 23 dagen en bevolkten die met onvergetelijke personages als FBI- Special Agent Dale Cooper, sheriff Harry S. Truman, Leland Palmer en The Log Lady; lieten componist Angelo Badalamenti en zangeres Julee Cruise een spookachtig mooie score bedenken en vonden in een uithoek van de staat Washington het mysterieuze, door bergen, bossen en meren omzoomde slaapdorpje waarin plots een in plastic gewikkeld lijk van een jong meisje aanspoelt. Twee seizoenen en dertig episodes van 45 minuten zouden volgen waarvan Lynch er uiteindelijk maar vijf zelf regisseerde, aangezien hij in 1992 alweer uitpakte met een nieuwe serie: het absurdistische On the Air. Helaas werd de sitcom – over een maffe radiozender uit de fifties – een pijnlijke flop en door zender ABC al na drie afleveringen weer uit de ether gehaald. Lynch’ kurkdroge commentaar: ‘It’s very absurd and really stupid. I like that combo, but apparently nobody else does.’ Andere weinig succesvolle tv-series van David Lynch zijn: de in 1993 voor HBO gedraaide minireeks Hotel Room (over de gasten van kamer 603 in een New Yorks hotel waar het personeel blijkbaar nooit veroudert), die na drie redelijk onthaalde afleveringen werd stopgezet, én Mulholland Drive, een serie die na de peperdure, twee uur durende pilot al meteen door ABC werd geaborteerd en dan maar als vertrekpunt diende voor de uiteindelijk met Frans kapitaal afgewerkte en aangelengde langspeelfilm.

5Beeldend kunstenaar Wild at Art

Duister, dreigend, kinderlijk spontaan en pervers doordacht, abstract en concreet tegelijk: wat voor zijn films geldt, geldt ook voor Lynch’ teken-, schilder- en fotowerk, een passie die al sinds zijn kindertijd meegaat. Daarbij laat Lynch – die in de sixties schilderkunst studeerde in Boston en Philadelphia – zich vooral inspireren door Oskar Kokoschka, Edward Hopper en zijn grote held Francis Bacon, al geeft hij er duidelijk een heel eigen toets aan waarbij vooral het ‘unheimliche’ en groteske aspect opvallen, naast fetisjonderwerpen als huiselijke dreiging, industrieel en menselijk verval, verwrongen erotiek en archetypische americana.

‘Veel van mijn schilderijen komen voort uit mijn herinneringen aan Boise, Idaho en Spokane, Washington’, reflecteerde Lynch ooit. ‘Veel mensen, zoals de president van Amerika of Europa of Azië, denken over duizenden kilometers heen, over grote problemen en grote situaties. Dat laat me compleet koud. Ik kan daar toch nooit geraken. Ik denk over een wijk, een hek of een put, een boom en dan een meisje in een boom – wat daar zoal gebeurt. Ik denk over kleine plekken en problemen, over lokale dingen waar ik wél geraak. Uiteindelijk komt dat op hetzelfde neer. Het gaat over de menselijke natuur en de dingen die we voelen.’

Eerder stelde Lynch zijn plastisch werk tentoon in Los Angeles, New York en Tokio en van 3 maart tot 3 juni wordt er ook een uitgebreide retrospectieve aan gewijd in het Parijse Fondation Cartier onder de titel: The Air is on Fire. Naast een overzicht van zijn riante output aan schilderijen, foto’s, stills en tekeningen (hiernaast afgebeeld: Do you want to know what I really think?, 2005) heeft Lynch speciaal voor die expo enkele installaties ontworpen, terwijl er ook verschillende live-events op het programma staan. Wie een retourtje Parijs niet ziet zitten, kan nog altijd zijn koffietafelboek Images kopen, in 1994 uitgegeven bij Hyperion.

6Muzikant Blue Velvet Shoes

Lynch groeide op in de fifties en is een rasecht product van de jukeboxgeneratie. Geen wonder dat liedjes van rock-‘n-roll- iconen als Roy Orbison, Elvis Presley, Gene Vincent of Bobby Vinton vaak een prominente rol spelen in zijn films, al houdt zijn muzikale fascinatie daar niet op. Zo liet hij in Lost Highway bijvoorbeeld voor het eerst het Duitse metalcombo Rammstein op de wereld los, terwijl de dreigende en feërieke synthesizerscores van huiscomponist Angelo Badalamenti – van Blue Velvet tot Mulholland Drive – onlosmakelijk met zijn bedwelmende beelden zijn verbonden en inmiddels een klassieke status genieten. Lynch ontbindt ook graag zelf zijn muzikale duivels. Zo produceerde hij in 1998 met zangeres Jocelyn Montgomery een album met middeleeuwse gezangen van mystica Hildegarde von Bingen, schreef hij eerder de songteksten voor de soloalbums van Twin Peaks-chanteuse Julee Cruise, pende hij in 1990 samen met Badalamenti het groteske variétéspektakel Industrial Symphony No. 1 (met Laura Dern, Nicolas Cage en Julee Cruise) neer en componeerde en mixte hij ook alle geluidsdecors, bruitage en toegevoegde muziek van bijna al zijn films. Even dook Lynch zelfs de rockarena in toen hij in 2002 samen met zijn geluidsingenieur John Neff de band Blue Bob lanceerde, die een massieve mix van blues en industrial, Suicide en John Lee Hooker bracht, waarin Lynch mocht brommen, grommen en een elektrische gitaar folteren.

7Videoclipmaker Twin Clips

Dat de combinatie regisseur, muziekfreak en freak tout court uiteindelijk ook videoclips opleverde: het is minder bizar dan de meeste van zijn films, al moet gezegd dat zijn weinige excursies in het genre iets conventioneler zijn dan men van Lynch mag verwachten. Het gaat om een alternatieve versie van Chris Isaaks Wicked Game (niet die waarin Isaak met Helena Christensen naakt in het zand ligt te rollebollen!), een clipje voor het Japanse zangeresje Yoshiki, één voor zijn eigen groep Blue Bob, dat van Rammsteins Rammstein en een teaser voor de Dangerous-dvd van Michael Jackson. Wél memorabel: zijn video voor Unfinished Sympathy van de Britse triphoppers Massive Attack waarin de zangeres van dienst met één, lange achterwaartse travelling wordt gevolgd door de suburbs van LA.

8Koffiefabrikant Damn good biokoffie

It’s all in the beans! Terwijl hij met zijn nieuwste, in Amerika zelf verdeelde en gepromote film INLAND EMPIRE dwars tegen de mainstream inbeukt, is David Lynch ook vast van plan om straks megakoffieketen Starbucks het vuur aan de schenen te leggen met zijn eigen biokoffie. Sinds vorige maand brengt de zelfverklaarde koffiejunk met de David Lynch Signature Cup namelijk ook zijn eigen koffielabel op de markt, ‘goeie koffie voor de mensen’ zoals hij trots en bovenal zonder een zweem van ironie aan Entertainment Weekly meegaf. Wie over de Plas zijn jongste film gaat bekijken, krijgt alvast een gratis staal bij zijn bioscoopticket en kan kiezen uit Organic Espresso, Organic House Roast en Organic Decaf French Roast. Zoals Agent Cooper uit Twin Peaks al zei: ‘This is damn good coffee!’

9Acteur Sterregisseur, steracteur

David Lynch aan het werk zien, is altijd een belevenis. Of hij nu uitleg geeft over meditatietechnieken, of een psychotische redneck speelt op zijn website. Bovendien is hij waarschijnlijk een van de meest herkenbare filmregisseurs sinds Hitchcock, met dank aan zijn grillig golvende coiffure, zangerige southern twang, talloze publieke optredens en vooral: zijn hilarische bijrolletje als FBI Regional Bureau Chief Gordon Cole in Twin Peaks. Meer Lynch-on-screen vind je in Dune, waar hij heel even door het beeld piept als ruimtemijnwerker, terwijl hij in de neovampierenthriller Nadja (met Peter Fonda als Dr. Van Helsing) de honneurs waarneemt als receptionist van een lijkenhuis. Eén keer mocht Lynch trouwens ook écht acteren: in het psychodrama Zelly and Me (1988) met Isabella Rossellini, al werd er van die film verder spectaculair weinig vernomen.

10Weerman Weathertalk with me

Welk weer is het in Los Angeles? U kunt het checken op tv, internet of desnoods bij het KMI, maar u kunt ook surfen naar davidlynch.com. Lynch heeft namelijk de amateur-meteoroloog in zichzelf ontdekt en brengt vrijwel dagelijks een kort weerpraatje. Schrik echter niet wanneer er ook al eens een piepend reuzenkonijn of een dansende dwerg voor de webcam verschijnt en verder met geen woord over hogedrukgebieden, straalstromen of het Balkon van de Balkan wordt gerept.

11goeroe Transcendent Man

Toen David Lynch aan The Washington Post opbiechtte al 32 jaar lang tweemaal daags aan ’transcendente meditatie’ te doen, leek Mel Brooks dan toch gelijk te krijgen toen hij hem de ‘Jimmy Stewart from Mars’ noemde. Wat zijn zweverige hobby precies omhelst, moet u vooral zelf ontdekken, maar het is Lynch menens. Anderhalf jaar geleden richtte hij de David Lynch Foundation for Consciousness-Based Education and World Peace op om de meditatietechnieken van goeroe Maharishi Magesh Yogi – in de sixties al hip dankzij The Beatles – met behulp van enkele wetenschappers te promoten en ondertussen ook de nodige fondsen te werven. Als we de website (www.davidlynchfoundation.org) mogen geloven, is transcendente meditatie niet alleen goed voor uw concentratievermogen, creativiteit en bloeddruk; het kan zelfs de wereldvrede bewerkstellingen en dus heeft Lynch niet alleen een boek geschreven over de materie: Catching the Big Fish. Hij heeft ook – geen grap – het peperdure plan opgevat (kostprijs: 1,7 miljard dollar) om World Peace-campussen of ‘vredespaleizen’ te bouwen waarin telkens 8000 voltijds betaalde studenten en docenten aan meditatie en onderzoek doen om aldus vredelievende gedachten de wereld in te pompen.

12Meubelmaker Damn bad coffee table

‘In mijn hoofd zijn de meeste tafels te groot en te hoog. Ze vreten de ruimte op en verkleinen de kamer, waardoor er onprettige mentale processen ontstaan.’ Om dat te voorkomen, besloot Lynch in 1997 om dan maar zelf zijn eigen meubellijn te lanceren, hoewel hij in zijn atelier in Hollywood al van in de sixties stoelen en kasten ineenknutselt. Die presenteerde hij voor het eerst op de beroemde designbeurs Salone del Mobile te Milaan en ze worden nog steeds geproduceerd en verdeeld door het Zwitserse bedrijf CasaNostra. Sommige stukken uit zijn excentrieke collectie zijn trouwens te bewonderen in Lost Highway, zoals het kleine wandtafeltje en het videomeubel in het huis van de belaagde Madisons. Lynch’ enthousiaste commentaar over zijn koffietafeltje (kostprijs: 1300 dollar): ‘Ik vind het echt prachtig. Het is zo puur. En succesvol, ook al is het onstabiel en valt het altijd omver.’

(D.M.)