Geen zin om u in duizenden pagina’s postmoderne literatuur te verdiepen? De Finse debutant Pasi Ilmari Jääskeläinen distilleert de hele stroming tot een pittige literaire detective. De trollen en aardgeesten krijgt u er gratis bovenop.

Er waart een plaag door de bibliotheek van Haazenrugge. Een vreemdsoortige bacterie vreet boeken aan en herschikt hun inhoud. Zo breekt Josef K. binnen in de gevangenis waar Albert Camus’ vreemdeling Meursault op zijn executie zit te wachten en neemt hij daar gewillig diens plaats in, blij eindelijk zijn straf te kennen, en ook Misdaad en straf kent plots een ander einde. Bibliothecaresse Ingrid Katter doet haar best om de boekenpest in te tomen, heimelijk, want Haazenrugge is het epicentrum van de Finse literatuur – een bibliotheek die ongevraagd plotwijzigingen doorvoert, is wel het laatste wat ze wil. Katter is ook lid van het Literair Genootschap, een tienkoppige club met de enigmatische kinderschrijfster Laura Witte als leidster. Beter geformuleerd: er is plaats voor tien leden, maar Witte heeft al jaren geen nieuwe schrijver waardig geacht om de kring te vervoegen. Tot Ella Amanda Milana – in het bezit van een diploma literatuur, fraai glooiende lippen en defecte eierstokken – een novelle in de lokale krant publiceert, een krant die hoofdzakelijk in literair nieuws over Laura Witte grossiert.

Milana wordt uitverkoren, maar op de inauguratie loopt het lelijk mis. Een sneeuwstorm gooit wit roet in het eten, Witte raakt vermist en de tien leden blijven verweesd achter. Een oude literatuurprofessor wil alles van het illustere genootschap weten en overtuigt zijn pupil Milana om als insider de andere schrijvers hun geheimen te ontfutselen. Dat lukt aardig, want binnen de kring bestaat geen geheimhouding en biechten is een rituele plicht die via Het Spel wordt afgedwongen.

De rijkelijk van trema’s voorziene debutant Jääskeläinen heeft duidelijk de verzamelde werken van Italo Calvino, Jorge Luis Borges, Umberto Eco en Milan Kundera verslonden. Hoewel de schaduw van de groten soms te nadrukkelijk over zijn verhaal hangt, weet hij door zijn lichtvoetigheid toch aan hun zwaartekracht te ontsnappen; zijn referenties blijven speels en staan zijn verhaal niet in de weg, temeer omdat hij een flinke scheut Finse mythologie aan Milana’s avonturen toevoegt – er loopt al eens een kabouter of een nix in de weg – en hij zijn personages goed weet uit te werken. Terloops spot hij met het literaire wereldje. Zo heeft een van de personages, bestsellerauteur Martti Winterland, besloten om af te zien van alcohol en de bij zijn status horende groepies en zich om te vormen tot foodie, want van schrijven word je niet gelukkig. ‘De meesten lijden aan alcoholisme, mentale problemen en stress. Vier van zijn collega’s hadden recentelijk zelfmoord gepleegd. De gelukkigste mensen waren niets meer dan onbewuste spijsverteringssystemen die van tijd tot tijd een orgasme hadden’, zo besluit de grotesk uitdijende Winterland terwijl hij een verse slagroomtaart binnenpropt.

DE TIEN SCHRIJVERS VAN LAURA WITTE ***

Pasi Ilmari Jääskeläinen, Nieuw Amsterdam, (originele titel: Lumikko ja yhdeksän muuta), 336 blz., ? 22,99.

RODERIK SIX

CENTRALE ZIN: Geheime leden, gestolen notitieboeken, geroofde literaire ideeën – wat belachelijk!