Op het royaal gestoffeerde Gemoedstoestanden in Brussel hangt een rauw en donker sfeertje, maar zoals gewoonlijk is de kunst dan op haar best.

ANGELO FILOMENO, 2007

GEZIEN OP GEMOEDSTOESTANDEN, MAISON PARTICULIÈRE, BRUSSEL, TOT 30/3

Philosopher’s Woman is een geraamte dat met ongekende zorg op een lap zijde werd geborduurd. Doordat op het weefsel kristalletjes zitten, fonkelt het werk als een sterrenhemel. Het ragfijn uitgewerkte skelet draagt een mes en een vis met zich mee. Op het hoofd zit iets dat het midden houdt tussen een pauwenveer en een roggenskelet. Philosopher’s Woman oogt haast te geraffineerd om door mensenhanden te zijn gemaakt. De invloeden – een cocktail van Dürer, Japanse prenten en primitieve kunst – zijn bepaald niet gewoontjes, en de verbeelding aan de basis van dit werk lijkt al helemaal niet van deze wereld.

De maker van deze buitenissige zwarte parel is Angelo Filomeno (50), een Italiaanse kunstenaar met een vaste stek in New York. Zijn jonge jaren spendeerde hij in een dorpje in de hak van de Italiaanse laars. Ma Filomeno leerde haar zoon al vroeg met naald en draad omgaan. Helaas sloeg het noodlot toe: nog voor Angelo volwassen was, stierven zijn beide ouders. De roodharige Italiaan nam de lessen van zijn moeder ter harte en wilde modeontwerper worden in Milaan, maar dat plan was geen lang leven beschoren. Op een dag moest Filomeno naar zijn dorp terug voor de ontruiming van het graf. Zijn moeders skelet en de jurk waarin ze begraven was, brachten in het jonge kleermakershoofd een aardverschuiving teweeg. Filomeno hing zijn lintmeter aan de wilgen en besloot zijn woekerende, macabere verbeelding de vrije loop te laten. Hij werd fulltimekunstenaar en zette zich aan een wereld vol fonkelende geraamtes, schedels, wezens met vreeswekkende tentakels en prachtig geborduurde kakkerlakken. Elk werk is met de grootst mogelijke zin voor detail uitgevoerd, of het nu om geborduurde monsters gaat of om gouden mandala’s op glanzende zijde. De filosoof is prominent in Filomeno’s werk. Als doodskop of skelet verwijst hij naar dood en reflectie. Hij is minder griezelig dan zijn ragfijne broers met hun lange tanden en hun pluizige haar, maar verontrustend is hij des te meer.

Op de tentoonstelling Gemoedstoestanden hangt Philosopher’s Woman in de zogenaamde Dark Room, een vaste waarde bij Maison Particulière. Bij elke nieuwe expo is de ruimte gevuld met kunst die het ook figuurlijk gezien beter zonder daglicht stelt. Naast het sensuele geraamte vind je er een geheimzinnig janusgezicht (een pentekening van Palli Banine) en een bronzen paardje met een maskerachtig doodshoofd (Listen to Your Heart) van gastkunstenaar Thomas Lerooy.

Gemoedstoestanden is een rijkelijk gevulde en pittige tentoonstelling, samengesteld uit vier kunstcollecties. Dat de lat hoog ligt, wordt duidelijk met toppers als het spits geschilderde The Blind van Helmut Stallaerts of de onomwonden foto’s van Nan Goldin en Ed Templeton. Ontdekkingen vallen er naar goede gewoonte ook nu weer te doen, de wonderbaarlijk sinistere Filomeno op kop.

ELS FIERS