P.B. GRONDA, schrijver van onder meer Straus Park – later dit jaar verschijnt zijn nieuwe roman -, duikt elke week in de populaire cultuur.

Dit jaar begon met een aanval op een Frans tijdschrift. Iedereen schreeuwde toen tot vervelens toe dat ze een zekere Charlie waren. Niet iedereen, nee, maar wel iedereen in de zogezegd weldenkende wereld. De allerbelangrijkste westerse waarde bleek immers te zijn dat we overal onze mening over mogen zeggen. Altijd. Ook als ze slecht getekend is.

Er waren, als was het om het punt te maken, dus ook meningen die erop neerkwamen dat je het maar moet aanvaarden dat een hond bijt als je hem blijft prikken met dezelfde stok. Een mening die ik nog steeds met de beste wil niet kan bevatten. Het is heus niet gek of islamofoob om te zeggen: wij knallen niemand neer vanwege een tekening. Iedereen die daar anders over denkt, is volgens alle humane maatstaven waanzinnig en gevaarlijk.

Maar ook de paus zei na 2000 jaar de andere wang toe te hebben gekeerd dat iemand die zijn moeder beledigt een klap op zijn bak mag verwachten.

De grote Romeinse leider moet even niet helder hebben nagedacht. Want de twee zaken zijn natuurlijk niet te vergelijken. Bijvoorbeeld omdat de meeste moeders echt bestaan en ze hun volgelingetjes zelf hebben gebaard en opgevoed. Vind maar eens een religieus symbool dat dat voor je doet. Ook is volgens mij een klap op je bak iets anders dan een kogel door je kop.

Vorige week waren heel wat mensen geschandaliseerd – daar zullen we de beledigden weer hebben – over enkele cartoons in Vlaamse kranten naar aanleiding van de eerste schooldag. In Het Belang van Limburg stond een cartoon over 1 september in Molenbeek, waarop een moslimkind Allah aanbad en tegelijk zijn knuffelbeer de keel oversneed. In Gazet van Antwerpen bracht een donker jongetje dat naar Syrië was geweest een bom mee naar school in de plaats van een appel.

De vraag die we ons in het jaar van die Parijse aanslagen moeten stellen, is dus: wat nu, met onze vrije meningsuiting? Het is toch maar spot? Dat mocht toch? Dat was nu toch net zo eigen aan ons hele zijn? Charlie Hebdo lachte toch ook met bevolkingsgroepen en dat was toch geen racisme maar dappere provocatie?

Patrick Charlier van het Interfederaal Gelijkekansencentrum gaf de algemene verwarring een stem. Hij zei, de vraag anticiperend: in Charlie Hebdo had dit misschien nog gekund, maar het strookt niet me de verwachtingen van de lezers van HBvL.

Je snapt wel wat hij bedoelde: Charlie Hebdo is een bekend satirisch blad, je weet wat te verwachten. Maar elke cartoon is natuurlijk per definitie humoristisch gekaderd. Overigens is er geen verbod op slechte grappen, noch op slechte smaak. Zelfs niet in Limburg.

Gek genoeg bewijst het debat dat de cartoon heeft gewerkt. Omdat dit er voor veel mensen over was, krijgen redacties een signaal. Zo werkt ons systeem nu eenmaal: een voortdurende autocorrectie. Veel meer dan alles zomaar mogen blaffen wanneer we willen of een imaginaire wereld zonder idioten en racisme, is dat constante zoeken naar balans net wat ons kenmerkt.

P.B. GRONDA

ER IS GEEN VERBOD OP SLECHTE GRAPPEN, NOCH OP SLECHTE SMAAK. ZELFS NIET IN LIMBURG.