P.B. GRONDA, schrijver van onder meer Onder vrienden en Straus Park, duikt elke week in de populaire cultuur.

Veel wordt beslist door onze genen. Hoe we eruitzien, wat onze talenten zijn, welke ziektes ons treffen, op wie we hopeloos en eindeloos verliefd worden.

Gooi daarbij de loterij van het geboorterecht of sociale positie en je kunt je afvragen hoeveel we nog zelf in handen hebben. Bijna niks, zeggen sommigen. Dat zou dan betekenen dat opvoeden eigenlijk geen zin heeft – we zijn toch maar uitvoerders van reeds bepaalde scenario’s.

Hoewel het menselijke ego het eigenbelang graag overschat, is het natuurlijk niet zo extreem. Een opvoeding blijft essentieel omdat ze onder andere mee zal bepalen hoe we al de eigenschappen die we kregen of missen zullen gebruiken of compenseren.

De maatschappij verandert en opvoeding dus ook. Wie echt heel veel tijd heeft en via zijn genen of Tinder nog niet ontdekt heeft op wie hopeloos en eindeloos verliefd te worden, kan ’s avonds ongetwijfeld heel veel droge tekst lezen over de rol van opvoeding door ouders, scholen, vrienden, tv, reclame, internet, popcultuur en beleid.

Een tijdje geleden was er zo die dikketruiendag. Dan gaan we een mooie trui kopen om de verwarming een paar graden lager te kunnen zetten.

Ik ben ervan overtuigd dat sensibiliseren werkt als het goed gedaan wordt, al was het maar omdat je soms gewoon iets moet worden uitgelegd voor je er rekening mee kunt houden.

Maar er waren ook scholen die de computers af lieten of het belsignaal niet gebruikten om energie te besparen.

De val is dat we daar geen kwaad in zien: ach ja, als dat een paar kinderen laat nadenken over zaken die we als normaal beschouwen in ons goed verwarmde en helverlichte deeltje van de wereld… waarom ook niet?

Maar toen besefte ik dat het precies dit soort dingen is dat het probleem laat voortbestaan. Want we leren zo niet dat we spaarzaam moeten omspringen met energie omdat we nog geen manier hebben om er op een schadeloze manier genoeg van op te wekken om onze planeet te laten draaien. Wat we wel doen, is desinformeren en een nefaste dynamiek aanleren om met een onterecht schuldgevoel om te gaan.

Ten eerste wordt er niets opgelost door bijvoorbeeld een belsignaal niet te gebruiken. De stroom die daarvoor nodig is, zo blijkt dan tien jaar later in de les natuurkunde, is verwaarloosbaar.

Maar ten tweede, en vooral, leren we onze kinderen zo dat een kleine boetedoening, mediavriendelijk verpakt in een dag, een soort oplossing is. Terwijl: ze moeten helemaal geen boete doen. Ze hebben er niet voor gekozen om geboren te worden in Mariakerke of Keerbergen. Ze hebben wel een goede kans om zich hoog te scholen en mee een oplossing te zoeken. Dat gaan ze niet doen als ze weten: we doen elke dag een paar keer een wollen trui aan en we kunnen er weer tegen. Dat is het soort trucs dat het katholicisme lang heeft gebruikt en waar we nu eindelijk van verlost waren.

We gaan niks oplossen door een computer af te zetten. We moeten ook geen schuldgevoel meegeven, wel de wetenschap dat enkel hard werk en passie iets kunnen veranderen. En dan kunnen ze nog een warme trui dragen, als ze willen.

P.B. GRONDA

WE LEREN ONZE KINDEREN DAT EEN KLEINE BOETEDOENING, MEDIAVRIENDELIJK VERPAKT IN DIKKETRUIENDAG, EEN SOORT OPLOSSING IS. ZE MÓÉTEN HELEMAAL GEEN BOETE DOEN.