Zondag 6/9, 20.15 – Canvas

Wist u dat er op grote schaal erfgoed uit Afghanistan gesmokkeld wordt? En ligt u daar wakker van? Wel, eigenlijk zou dat moeten, want niet alleen gaat de antieksmokkel met veel bloedvergieten gepaard en is ze een belangrijke bron van inkomsten voor de Taliban, België is ook een draaischijf voor de handel. Dat blijkt uit Bloedantiek, een documentaire van Panorama-reporters Peter Brems en Wim Van den Eynde. ‘Ik ben bijna per toeval op de erfgoedproblematiek van Afghanistan gestoten’, zegt Brems. ‘Ik had na een vakantie in Tadzjikistan nog tijd over en daarom besloot ik het noorden van Afghanistan, waar het toen nog relatief veilig was, te bezoeken. Daar ontdekte ik de immense erfgoedschat, van Griekse nederzettingen die er ooit waren tot pre-islamitische beschavingen. Dat wordt al decennialang illegaal verhandeld, maar sinds 9/11 is het wel heel dubieus dat het Westen de Taliban bestrijdt terwijl die zich bewapent met de forse winsten op die bloedantiek.’

Ik dacht dat de Taliban zijn geld vooral uit heroïne haalde?

Peter Brems: Ook, de handel van antiek en heroïne zijn heel erg verstrengeld. Die erfgoedsmokkel is een circuit op zich in Afghanistan. Spreek er op straat een paar mensen aan en na enkele pogingen vind je wel iemand die wel iemand kent… Veel van die resten worden opgegraven door arme boeren, die doorgaans een hele familie te onderhouden hebben, en die kun je het niet kwalijk nemen dat ze wat proberen bij te verdienen. Maar die boeren krijgen bij een handelaar in de stad honderd dollar voor een vondst en via allerlei tussenschakels waarin de Taliban geïnfiltreerd is worden die stukken verkocht voor het honderd- of zelfs duizendvoudige! Ook in ons land.

Is de kern van het probleem vooral niet dat dit nauwelijks geweten is?

Brems: Tot op zekere hoogte, bij de douane viel men echt uit de lucht toen we zeiden dat zo’n erfgoedsmokkel onder hun bevoegdheden valt. Een aantal politiemensen is wel goed op de hoogte, hebben we gemerkt. Maar die cel, die alle vormen van kunstmisdrijven moet onderzoeken, is compleet onderbemand. Deze smokkel is totaal geen prioriteit voor België. De Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn zich wel bewust van het probleem: zo probeert de FBI in smokkelbendes te infiltreren en ze op te rollen. België zou anders wel iets mogen ondernemen, want ons land heeft de kwalijke reputatie een draaischijf te zijn voor deze illegale handel.

Kan het verkopers en kopers eigenlijk iets schelen dat ze ‘bloedantiek’ in hun winkel of huis hebben staan?

Brems: Een deel ervan niet, maar je mag zeker niet alle antiekhandelaren en -liefhebbers over één kam scheren. Ze laten zich niet allemaal in met deze illegale handel, al lijkt het wel een heel courante praktijk. Dat hebben we zelf geconstateerd met de hulp van een Iraanse acteur die voor ons undercover is gaan leuren met bloedantiek bij Belgische antiquairs. Veel van hen zagen geen graten in een eventueel dubieuze achtergrond. Een verzamelaar zij zelfs vlakaf dat hij daar niet van wakker ligt.

Heeft het veel moeite gekost jullie bazen bij de VRT van dit onderwerp te overtuigen?

Brems: Dat viel eigenlijk goed mee. Wim en ik hebben zelfs een vijfdaagse opleiding in Duitsland gekregen om voorbereid te zijn op oorlog- of ontvoeringsituaties. Maar daar hebben we gelukkig ter plekke geen gebruik van moeten maken.

(H.V.G.)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content