OTTO-JAN HAM & TOMAS DE SOETE

Ooit waren ze golden boys op Studio Brussel, nu zijn ze elk op hun manier koningen van de laatavond op televisie: Otto-Jan Ham en Tomas De Soete. ‘Ik kijk naar De ideale wereld en denk: damned, dat wil ik ook doen.’ ‘En ik tel jouw kijkers en denk, damned, die wil ik hebben.’

Soms loopt een gesprek al voor je de kans hebt om je recorder aan te zetten.

OTTO-JAN HAM: Pintje?

TOMAS DE SOETE: Graag.

Ham zet de kap van zijn hoodie af en steekt twee vingers in de lucht. Het is moeilijk waarneembaar voor het blote oog, maar de cafébaas knikt. De Soete pulkt een bierkaartje uit het plastic staandertje en probeert het op zijn kant rond te draaien. Het valt. Hij zal blijven proberen. Het zal blijven vallen.

DE SOETE: Heb je al eens gekeken?

HAM: Goh, Tomas. Meestal ben ik rond negen uur, halftien ’s avonds thuis. Ik eet eerst, ik kleed me om en afhankelijk van hoe ik me voel na de opnames van De ideale wereld, ga ik zelfs gewoon slapen. Vaak kijk ik niet eens naar mijn eigen programma.

DE SOETE: Ik onthoud nee, eigenlijk.

HAM: Ik kruip in mijn bed als ik de opnames barslecht vond en dat gebeurt vaker dan ik zou willen.

DE SOETE: Meen je dat? Ik kijk meestal naar het weekoverzicht op vrijdag…

HAM: … op zaterdag, maar soit.

DE SOETE: Je bent nog nooit barslecht geweest.

HAM: Dat is ook puur gevoelsmatig. Als de eerste drie minuten niet zijn zoals ik het wil, dan sleur ik dat de rest van het programma mee.

DE SOETE: Ik heb dat ook. Maar je weet wat dat is, hé?

HAM: Perfectionisme?

DE SOETE: Een gebrek aan professionalisme.

ER WORDEN TWEE VOLLE GLAZEN OP TAFEL GEZET. ‘GEZONDHEID!’ en ze nemen een slok. De recorder staat ondertussen aan. Het gesprek gaat gewoon door, over de stress van de openingszin, over de moeizame combinatie tussen presenteren en jezelf ook amuseren. Ham haalt er een tennismetafoor bij, ‘want jij hebt toch nog getennist, hé, Tomas’. ‘Vorig jaar, Ot, vorig jaar. Start to Tennis. Maar een tennismetafoor kan ik wel aan.’ Het gaat erover dat tennissers zich na iedere foute bal gewoon weer herpakken. ‘Ze verliezen een set met 6-0 en de volgende staan ze er weer alsof er niets gebeurd is’, zegt Ham. ‘Ik kan dat niet. Bij mij blijft dat in mijn hoofd malen.’

In een ideale wereld hadden we afgesproken in café Corsari in Vilvoorde, maar bij gebrek aan a) die ideale wereld en b) een café Corsari in Vilvoorde, hebben we ons rond de donkerbruine houten tafel in café Luminor gezet. Door de luidsprekers knallen hits uit de jaren tachtig, er staan rode rozen op tafel en de cafébaas vult een glazen schaaltje met zoute chips. ‘Hé, chips’, zegt Ham. Hij komt recht uit de studio en moet de opnames nog uit zijn kleren schudden. ‘Het voelt toch altijd een beetje alsof er een vrachtwagen over je is gereden.’ De Soete knikt en zegt dat dat herkenbaar is: ‘Ik vind het moeilijk om zo’n uitzending los te laten. Je hebt duizend parameters die je tegen het licht kunt houden en in the end levert het niets op, want het is uitgezonden, het is weg. Maar ja, als je live presenteert – en zeker als je het alleen doet, zoals ik nu – dan krijg je zo’n adrenalinestoot door je ballen dat je de eerste uren geen rust vindt.’

HAM: Ik heb daar een oplossing voor gevonden.

DE SOETE: Ik ben benieuwd.

HAM: Fanatiek fietsen. Echt, dat helpt. Nu doe ik het minder, omdat het te snel donker wordt en ik geen deftig licht heb en het echt pikdonker is langs het kanaal tussen Molenbeek en Lot, maar als de dagen lang genoeg zijn, fiets ik van Vilvoorde naar Halle. Dertig kilometer heen, dertig kilometer terug. Ik kom fris op de redactie en ik kom fris thuis. Het is de ideale manier om een opname – of ze nu goed is gelopen of niet – te verwerken. Ik ben heel vaak boos op mezelf. Ondanks het feit dat het allemaal wat baldadig lijkt, proberen we toch altijd een punt te maken. Ik verwijt het mezelf als ik dat punt heb gemist.

DE SOETE: Dat is wel moedig, Ot. Het is me in al die tijd dat ik Café Corsari doe misschien twee keer gelukt om met de fiets naar het werk te rijden. Ik moet eerlijk toegeven dat ik na afloop van de uitzending telkens aan Freeks mouw trok: mag mijn fiets bij jou in de auto?

EVEN IS HET STIL. ‘WAT WIL JE EIGENLIJK?’, VRAAGT AAN HET tafeltje achter ons een man aan de vrouw bij hem. ‘Carried away by a moonlight shadow’, zingt Mike Oldfield ondertussen. De Soete en Ham drinken hun glas leeg en bestellen een volgende. Eindelijk lukt het me ook een vraag te stellen. Of ergernis hen bindt? En of die ergernis hun drijfveer is?

HAM: Niet overdreven, nee. Ik ben een idealist. Iedere ochtend buigen we ons op de redactie over hetzelfde type vragen: wat houdt ons bezig? Wat maakt ons boos? En waar ergeren we ons aan? Ik weet niet hoe dat bij jou zit, Tomas, maar ik wil laten zien waar ik voor sta. Ik schrik er zelf van hoe dicht dit programma aanleunt bij wie ik ben. Het is echt persoonlijk wat ik daar zit te vertellen. En verder erger ik me wel aan negentig procent van wat er op de televisie te zien is.

DE SOETE: Dat is veel.

HAM: Om je een voorbeeld te geven: onlangs zat Kürt Rogiers bij jullie om over zijn nieuwe radioprogramma te vertellen en dan vindt Sven Ornelis het nodig om iets te tweeten als ‘sjiek van de VRT’ en #paxmedia. Ik vind hen allebei prima kerels, echt, maar ik denk dan wel: Sven Ornelis, imbécile, Kürt Rogiers mag ook bij ons komen zitten. We willen niet liever. Maar hij mag niet van de VTM, dus alsjeblieft, laat de pot stroop in de kast. Het voordeel is: ik hoef me daar ook niet over in te houden.

DE SOETE: Dat moet plezant zijn.

HAM: Dat is tof, maar ik stel me wel kwetsbaar op. Ik denk echt dat mensen me op de duur gewoon een hufter vinden.

DE SOETE: Ik denk dat dat meevalt. Ik zou me er geen zorgen over maken.

HAM: Ik maak me daar sinds kort wel zorgen over. Ik heb een paar dingen meegemaakt waarvan ik denk: ik moet daarmee oppassen.

Klinkt dat niet een heel klein beetje paranoïde?

HAM: Ik weet niet of ik overdrijf. Er lopen een boel rare mensen rond op deze wereld. Ik heb een dochter, ik wil echt niet dat er plots zo’n mafketel voor mijn deur staat. We maken moppen over iedereen. Syriëstrijders, tot daaraan toe, die zullen wel opgevolgd worden. Maar laatst hadden we iets over ambtenaren gemaakt, iets heel flauws, ik geef het toe. De reacties die we daarop gekregen hebben! Je hebt maar een freak nodig die het plots in zijn hoofd slaat.

DE SOETE: Op StuBru hebben we eens zo’n zot over de vloer gehad. Ik weet niet meer waarom. Maar hij stond met een gebroken fles te zwaaien.

HAM: Dat is het me niet waard. Op mijn muil krijgen van Sven Ornelis, tot daaraan toe.

De ideale wereld is niet vrijblijvend, hoe vrij je je ook wilt voelen?

HAM: Het heeft ons nog niet tegengehouden. Een keer wilden we iets brengen over onthoofdingen in Syrië. Op het moment dat we in opname gingen, kreeg ik bericht van de regisseur: ‘Er is een tweede onthoofding gebeurd.’ We hebben het item afgevoerd, niet omdat we het ineens onkies vonden, wel omdat we plots pal in de actualiteit stonden. Kijk, we zullen altijd op zere tenen stappen, dat hoort erbij. Ik ben best bereid een dreun te incasseren. Ik zit daar niet als een presentator die zomaar wat brengt. Ik zit daar als Otto-Jan die zich dat programma eigen maakt. En als ik stop, neemt iemand anders dat over en doet het op zijn manier. Jij zou dat trouwens perfect kunnen, Tomas, daar ben ik van overtuigd.

DE SOETE: Ik ook. En ik geef het grif toe: ik zou het heel graag doen. Maar het gras is altijd groener aan de overkant, hé. Ik mag niet klagen. Ik werk voor een breed publiek en dat publiek vindt ons. Des te beter.

HAM: Ik ben stikjaloers op jouw publiek.

Café Corsari is niet onmiddellijk baldadig te noemen, Tomas. Mis je dat soms?

DE SOETE: Natuurlijk denk ik vaak als ik Ot bezig zie: dat moet de max zijn. Maar op dit moment vind ik het nog altijd boeiend om een programma te maken waar mijn eigen vader en moeder iets aan hebben. Dat is op dit moment mijn toetssteen: begrijpt mijn moeder waar ik het over heb? Ze waardeerden wat ik bij StuBru deed, maar ik maakte dat programma niet voor hen. Wat ik nu doe, is een goede leerschool als variant op wat ik dertien jaar lang heb gedaan en waarbij ik zeer goed wist wat mijn publiek wilde. Nu is het permanent zoeken naar een evenwicht: wat heeft de gemiddelde één-kijker graag en wat wil ik?

HAM: Ik wil niets liever dan dat mijn ouders De ideale wereld geweldig vinden. Ze vinden het ook geweldig, en niet alleen omdat ik het presenteer. Wij hebben best wel wat oudere kijkers. Wij doen niet zo maar ons goesting. Het interesseert me niet een programma te maken met wat maten omdat wij dat nu eenmaal plezant vinden. Er zit een visie achter. Het is mijn ambitie het beste satirische actuamagazine te maken dat ik in mijn vingers heb. Ik wil helemaal niet niche werken en ik ben ervan overtuigd dat we meer mensen warm moeten kunnen maken.

DE SOETE: Ot, ik wil je niet je droom ontnemen, maar als ik denk aan mijn moeder dan weet ik dat ze dertig procent van wat jullie brengen niet kan volgen. Mijn moeder, voor alle duidelijkheid, is behoorlijk lucide en niet hoogbejaard. Maar de humor, de manier waarop jullie items aanpakken, Jelle die ertussen komt met zijn knullige powerpointpresentaties: de lijn tussen echt en fake is voor haar te dun.

HAM: Het zal inderdaad niet makkelijk zijn om jouw publiek af te pakken. Maar als ik even een schaamteloze vergelijking mag maken: waarom zouden wij niet kunnen doen waar The Simpsons en South Park wel in slagen? Gelaagde humor brengen?

Otto-Jan, jij bent door wat je doet nog steeds de king of cool. Tomas, jij daarentegen hebt een paar bakken drek over je heen gekregen na je overstap naar één. Aangenaam is anders, neem ik aan.

DE SOETE: Het was schrikken, ja. Peter Van de Veire was me natuurlijk voorgegaan en ik had gezien hoe hij was afgeserveerd omdat hij voor ‘de commerciëlen’ ging werken. Mentaal was ik enigszins op mijn hoede, maar dan nog is het niet leuk om kritiek te lezen. Ik weet ook dat kritiek op Twitter niet meer betekent dan een bende peignoirs die wat op hun iPad zitten te tokkelen in de hoop dat ze reactie losweken zodat ze zichzelf indrukwekkend kunnen voelen. Maar het is vooral vreemd om uitgespuwd te worden door een bepaalde pers die je daarvoor nog innig en breed omarmde. Sommige journalisten slagen er wonderwel in kritisch te zijn voor iedereen behalve voor zichzelf.

Over kritiek gesproken, Otto-Jan, jij hebt me een mail gestuurd omdat je mijn kritiek onterecht vond.

HAM: Jij bent de tweede die ik zo ooit een mail heb gestuurd, ja.

DE SOETE: En wat was de kritiek?

Ik vond het publiek in De ideale wereld overbodig en er kwamen naar mijn mening net iets te veel VIER-gezichten langs.

DE SOETE: Dat valt toch mee, Ot. Ons vergelijken ze met onthoofdingen van IS.

HAM: Ja, maar het klopte niet. Vijf VIER-gezichten in 110 afleveringen, dat valt heus toch mee? Ik vond het een onterechte opmerking en daarop moest ik reageren. Kijk, zo lang ik bij StuBru zat, maakte het niet uit, ik kon niets verkeerds doen.

DE SOETE: Tegen wie zeg je het. Hoe wilder ik om me heen schopte, hoe liever men het had.

HAM: Toen kwam het reisprogramma Is ’t nog ver? en moest ik opeens lezen dat het een programma van niets met presentatoren van niets is. Dat was trouwens de eerste journalist naar wie ik een mail heb gestuurd. Ik hoef niet thuis te zitten en dat zomaar te pikken. ‘Doe dat niet’, zeggen mensen dan. ‘Het is het niet waard.’ Het is ook nutteloos, maar ik kan het niet laten. Als jij schrijft dat we te veel VIER-gezichten uitnodigen, dan word ik gewoon lastig. Het wordt me echt wel gevraagd om al de schermgezichten de revue te laten passeren en ik verzet me daartegen, maar ja, dat weet niemand.

DE SOETE: Dat alles wat we op de radio deden schijnbaar geweldig was, zegt wel iets over de bijna absolute vrijheid die je daar geniet. Als ik in Café Corsari te duidelijk zeg dat ik het drugsbeleid in Vlaanderen belachelijk vind, dan belt er de volgende dag gegarandeerd iemand naar de redactie die vindt dat het geen onderwerp is voor de openbare omroep. Of als ik het waag een grapje te maken over de zwangere Justine Henin, dan krijg ik de halve vrouwenbeweging over me heen. Dat is wennen. Zeker als je van StuBru komt, waar je zegt: ‘Hey Linde, trek eens aan mijn vinger’ en op de prrrt-jingle duwt. En nog eens. En nog eens. Ja, met uw belastinggeld.

HAM: En toch, weggaan bij StuBru was zakelijk gezien de betere beslissing van mijn leven. Ik heb het gevoel dat wat ik nu doe net iets meer een verschil maakt.

DE SOETE: Ik zie me ook geen blok meer presenteren op StuBru. Die tijden zijn voorbij.

HAM: Het waren wel geweldige tijden. Ik moest eraan denken toen ik deze ochtend met de hond ging wandelen. Zondag vond ik tijdens het opruimen van de zolder een foto terug: Stijn Van de Voorde, jij en ik boven op een container tijdens Beach Rock. Heerlijk zorgeloze jaren.

DE SOETE: Hebben wij eigenlijk ooit echt samengewerkt?

HAM: De Soete, ik had een item in je ochtendshow. Ik maakte kleine reportages voor jou. Over Waregem Koerse en zo. Hmm, dat heeft duidelijk indruk gemaakt.

HET LOOPT TEGEN ELF UUR. DE LAATSTE KLANTEN TREKKEN HUN jas aan en steken bij het buitengaan een sigaret op. De cafébaas schuift de gordijnen dicht, zet de stoelen op de tafels en vult een ijzeren emmer met water. ‘Wil hij dat we vertrekken?’, vraagt Ham. ‘Zullen we gaan?’ Hij schuift nerveus heen en weer op zijn stoel. ‘Sorry, ik voel me snel opgelaten.’

Ik wil het nog even hebben over wat je daarnet zei over indruk maken. Zijn jullie daarmee bezig?

DE SOETE: In mijn diepste dromen wilde ik popster worden. Freddy Mercury met snor.

HAM: Nee, niet met snor. In catsuit.

DE SOETE: Ooit stond ik met het groepje Driver in de finale van Humo’s Rock Rally. Eigenlijk heetten we Autopilot, maar we hadden Driver als schuilnaam genomen, voor het geval we met de grond gelijk werden gemaakt. Na de Rock Rally heetten we gewoon weer Autopilot, waarmee bewezen was dat we van marketing geen benul hadden. Het werd ook snel duidelijk dat we, ondanks het talent van de twee andere groepsleden, vooral te lui waren om het echt te maken. Als we ergens optraden, was dat vooral omdat een andere groep ons had meegesleurd. En nu hebben we al jaren het plan om een lp uit te brengen. Maar telkens we samenkomen om de nodige songs te selecteren, beginnen we weer een nieuw nummer te maken. Dat is het coolste om te doen. Gewoon liedjes maken.

HAM: Ik heb nog gedacht dat ik talent had. Ik was singer-songwriter en won vooral de sympathie van het publiek omdat ik als totale underdog op het podium stond. Uiteindelijk ben ik erachter gekomen dat talent niets is, dat het vooral hard werken is. Nu speel ik in een groep en ik wil dat het zo klein mogelijk blijft. Ik wil er niets mee bereiken. Ik wil er niet op beoordeeld worden.

Vind je dat je nu te veel beoordeeld wordt?

HAM: Het gaat er misschien vooral over dat men na mijn deelname aan De slimste mens net iets te veel dacht: wow, die Otto-Jan, die is grappig, die ziet er goed uit, die heeft het. Allemaal dingen waarmee ik me niet identificeer. Ik ken mensen die heel sterk controleren hoe ze overkomen. Ik heb die controle niet en eigenlijk heb ik er lak aan welke indruk ik maak.’

DE SOETE: Ik denk dat die indruk zeer goed meevalt. Jouw imago leunt aan bij wie je bent. Ik ben een breed familieprogramma aan het maken. Ik doe het met plezier want het is een keiharde leerschool. Maar echt cool is het niet.

HAM: Goh, maar het is niet moeilijk om op Google een best of te maken van alle schaamtevolle daden van Otto-Jan Ham. Ik doe zo veel waar ik niet diep genoeg over nadenk. Ik heb naakt in de studio gestaan bij One Night Stand opStuBru, ik flap er constant dingen uit die mijn imago geen deugd doen.

DE SOETE: Ik hoor tot nu geen enkel schaamtevol moment. Het is behoorlijk cool om te zeggen dat je naakt in de studio hebt gestaan. In De ideale wereld zou je er zelfs mee wegraken. In geen honderd jaar kan ik in Café Corsari in mijn blootje gaan staan. Als ik dat al zou willen. Geen mens zou het begrijpen.

HAM: Soit, ik weet eigenlijk niet wat ik wil zeggen. Zoals wel vaker spreek ik mezelf radicaal tegen.

DE SOETE: Ot, het maakt je authentiek.

HAM: Kom, zullen we gaan? Die mens wil echt zijn café sluiten.

DE IDEALE WERELD

Tot en met 13/10 van maandag tot donderdag rond 22 uur. Vanaf dinsdag 14/10 ruimt Otto-Jan Ham even plaats voor Erik Van Looy en De slimste mens ter wereld.

CAFÉ CORSARI

Maandag tot donderdag rond 21.30 uur op één.

DOOR TINE HENS — FOTO’S WOUTER VAN VAERENBERGH

‘DE SOETE, IK HAD EEN ITEM IN JE OCHTENDSHOW’

‘HEBBEN WIJ EIGENLIJK OOIT SAMENGEWERKT?’

Otto-Jan Ham ‘OP MIJN MUIL KRIJGEN VAN SVEN ORNELIS, TOT DAARAAN TOE, MAAR IK HEB EEN PAAR DINGEN MEEGEMAAKT WAARDOOR IK DENK: IK MOET OPPASSEN. DAT IS HET ME NIET WAARD.’

Tomas De Soete ‘ALS IK IN CAFÉ CORSARI TE DUIDELIJK ZEG DAT IK HET DRUGSBELEID IN VLAANDEREN BELACHELIJK VIND, DAN BELT ER DE VOLGENDE DAG GEGARANDEERD IEMAND NAAR DE REDACTIE. DAT IS WENNEN, ZEKER ALS JE VAN STUBRU KOMT.’